Saint-Pierre i Miquelon
Saint-Pierre i Miquelon (Wspólnota Saint-Pierre i Miquelon, Saint-Pierre-et-Miquelon, Collectivité territoriale de Saint-Pierre-et-Miquelon) – wspólnota zamorska Francji, obejmująca archipelag o tej samej nazwie, położony na Oceanie Atlantyckim, w Ameryce Północnej u południowych wybrzeży Nowej Fundlandii.
| Wspólnota zamorska | |||||
| |||||
| |||||
| Hymn: (Marsylianka) | |||||
| Dewiza: A mare labor (Z morza praca) | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Data powstania |
1763 | ||||
| Zarządzający | |||||
| Zarządzający | |||||
| Powierzchnia |
242 km² | ||||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
23 os./km² | ||||
| Numer kierunkowy |
+508 | ||||
| Strefa czasowa | |||||
| Języki urzędowe | |||||
Położenie na mapie
| |||||
Położenie na mapie
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Francja
| |||||
.svg)
GeografiaEdytuj
Powierzchnia wysp wynosi 242 km². Obejmuje ona 2 grupy wysp: Saint-Pierre (24 km²) i Miquelon (216 km²) oraz otaczające je liczne wysepki i skały.
Głównym elementem krajobrazu wysp są rozległe torfowiska oraz skaliste płaskowyże (wysokość do 240 m n.p.m., Morne de la Grande Montagne). Na stromych i wysokich brzegach gniazdują liczne ptaki morskie.
Terytorium zamieszkuje ponad 5500 osób (stan na rok 2017; liczba ta podlega nieznacznym wahaniom), z czego większość żyje w stolicy departamentu Saint-Pierre – 5,5 tys. mieszkańców.[3].
Strefa czasowaEdytuj
Zimą w Saint-Pierre i Miquelon obowiązuje Pierre & Miquelon Standard Time (PMST)[4] – jest to strefa czasowa, odpowiadająca czasowi słonecznemu południka 45°, który różni się o 3 godziny od uniwersalnego czasu koordynowanego (UTC-3:00).
Latem obowiązuje czas letni – Pierre & Miquelon Daylight Time (PMDT)[5] różniący się o 2 godziny od uniwersalnego czasu koordynowanego (UTC-2:00).
HistoriaEdytuj
Wyspy, odkryte w 1535 przez Jacques’a Cartiera, zostały zasiedlone w XVII w. przez rybaków z zachodniej Francji, głównie Bretończyków i Basków. Od tej pory są one posiadłością francuską, choć pretensje do nich zgłaszali również Brytyjczycy (w latach 1713, 1778, 1793 i 1803 okupowali wyspy). W 1814 zostały oficjalnie uznane za kolonię francuską.
W roku 1940 wyspy znalazły się pod jurysdykcją reżimu Vichy. W grudniu 1941 wyspy zostały zajęte przez oddziały Wolnych Francuzów[6]. W latach 1946-1976 posiadały status terytorium zamorskiego. W 1976 uznano je za departament zamorski, a w 1985 przyznano im status zamorskiej wspólnoty.
GospodarkaEdytuj
Większość z mieszkańców do roku 1992 znajdowała zatrudnienie w rybołówstwie (głównie przy połowach dorsza), przemyśle rybnym, hodowli zwierząt futerkowych (srebrnych lisów i norek) i obecnie intensywnie rozwija się turystyka (kilkanaście tysięcy turystów rocznie) głównie Kanadyjczycy oraz Amerykanie i Francuzi.
Emisja gazów cieplarnianychEdytuj
Emisja równoważnika dwutlenku węgla z terytorium wysp wyniosła w 1990 roku 0,157 Mt, z czego 0,148 Mt stanowiła emisja dwutlenku węgla. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 23,556 t dwutlenku węgla. Następnie emisje znacznie spadły i od 2012 ponownie rosną. Głównym źródłem emisji przez cały czas była energetyka, choć na początku lat 90. XX w. znaczny udział miały emisje z budynków, które jednak wkrótce znacznie ograniczono. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 0,079 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca 12,492 t[7].
DemografiaEdytuj
Ogólna liczba ludności wysp według spisu ze stycznia 2011 roku wynosiła 6 080, z których 5 456 mieszkało w Saint-Pierre a 624 w Miquelon-Langlade[8]. Według spisu z 1999 roku, 76% ludności urodziło się na archipelagu, a 16,1% urodziło się we Francji, gwałtowny wzrost z 10,2% w 1990. W tym samym spisie, mniej niż 1% ludności określiło się jako cudzoziemcy. Archipelag ma wysoki poziom emigracji, zwłaszcza wśród młodych ludzi, którzy często wyjeżdżają na studia, nie wracając potem. Nawet w czasach wielkiego dobrobytu połowów dorsza, przyrost ludności zawsze był ograniczony z powodu geograficznego oddalenia, surowego klimatu i nieurodzajnych gleb[9].
Historyczna populacja[10][10]:
| Rok | Populacja | Zmiana procentowa |
|---|---|---|
| 1847 | 1 665 | - |
| 1860 | 2 916 | +75,1% |
| 1870 | 4 750 | +62,9% |
| 1897 | 6 352 | +33,7% |
| 1902 | 6 842 | +7,7% |
| 1907 | 4 760 | -30,4% |
| 1911 | 4 209 | -11,6% |
| 1921 | 3 918 | -6,9% |
| 1926 | 4 030 | +2,9% |
| 1931 | 4 321 | +7,2% |
| 1936 | 4 175 | -3,4% |
| 1945 | 4 354 | +4,3% |
| 1951 | 4 606 | +5,8% |
| 1957 | 4 879 | +5,9% |
| 1962 | 5 025 | +3,0% |
| 1967 | 5 235 | +4,2% |
| 1974 | 5 840 | +11,6% |
| 1982 | 6 041 | +3,4% |
| 1990 | 6 277 | +3,9% |
| 1999 | 6 316 | +0,6% |
| 2006 | 6 125 | -3,0% |
| 2011 | 6 080 | -0,7% |
| 2013 | 6 057 | -0,7% |
Etnografia
Podczas gdy pewne ruiny wskazują na obecność Indian na archipelagu, to jednak jest mało prawdopodobne stałe osadnictwo na tych ziemiach poza sezonowymi i okazjonalnymi wyprawami łowieckimi i myśliwskimi. Obecna ludność jest wynikiem napływu imigrantów z portów francuskich, głównie Normanowie, Baskowie, Bretończycy i Saintongeais, a także z Akadii i Nowej Fundlandii[11].
Języki
Mieszkańcy mówią w języku francuskim, a ich zwyczaje i tradycje są podobne do tych, które można znaleźć we Francji. Język francuski używany na archipelagu jest bliższy temu z Francji niż z Kanady, ale posiada wiele unikalnych cech[12]. Baskijski, wcześniej używany prywatnie w domach przez osoby o baskijskich korzeniach, zniknął z wyspy w końcu lat 50. XX wieku[13].
ReligiaEdytuj
Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center[14][15]:
- Kościół rzymskokatolicki – 93%
- brak religii – 3,8%
- protestantyzm – 1,2% (głównie: zielonoświątkowcy)
- inni chrześcijanie – 0,5% (zobacz: Świadkowie Jehowy na Saint-Pierre i Miquelon)
- islam – 0,2%
- inne religie – 1,3%.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Saint-Pierre and Miquelon. World Statesmen.org - Ben M. Cahoon. [dostęp 2015-01-22]. (ang.).
- ↑ The World Factbook — Central Intelligence Agency, www.cia.gov [dostęp 2017-10-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-01-22] (ang.).
- ↑ INSEE: 975-Saint-Pierre-et-Miquelon. Populations légales des communes de la collectivité d'outre-mer. [dostęp 2016-11-14]. (fr.).
- ↑ PMST – Pierre & Miquelon Standard Time. timeanddate.com. [dostęp 2011-01-28]. (ang.).
- ↑ PMDT – Pierre & Miquelon Daylight Time. timeanddate.com. [dostęp 2011-01-28]. (ang.).
- ↑ Jonathan Fenby: Alianci. Kraków: Znak, 2007, s. 155.
- ↑ Saint Helena, Ascension and Tristan, [w:] F. Monforti-Ferrario i inni, Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries. 2019 report – Study [pdf], Luksemburg: Publications Office of the European Union, 2019, s. 193, DOI: 10.2760/687800, ISBN 978-92-76-11100-9 (ang.).
- ↑ INSEE, Government of France. "Populations légales 2011 pour les communes de Saint-Pierre-et-Miquelon" (in French). Retrieved 2014-01-26.
- ↑ Insee − Institut national de la statistique et des études économiques | Insee, www.insee.fr [dostęp 2017-12-03] (fr.).
- ↑ a b Consulter les indices et séries chronologiques (BDM) | Insee, www.bdm.insee.fr [dostęp 2017-11-26] (fr.).
- ↑ Ministère des Outre-mer, www.outre-mer.gouv.fr [dostęp 2017-11-26] (fr.).
- ↑ Saint-Pierre and Miquelon, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2017-11-26] (ang.).
- ↑ Marc A. Cormier » » The Basque colony of Saint-Pierre et Miquelon, www.marccormier.com [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2012-06-02].
- ↑ Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-08-10].
- ↑ Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-08-10].
BibliografiaEdytuj
- Marcin Krzemiński, [w:] Prawo Francuskie Tom II, red. Aleksandra Machowska, Krzysztof Wojtyczek, Kraków 2005, s. 192-195, ISBN 83-7444-007-4.