Samorząd zawodu zaufania publicznego
Samorząd zawodu zaufania publicznego, często określany jako samorząd zawodowy sensu stricto (ostatnie pojęcie jest nieprecyzyjnie, jako że zastosowano je również w odniesieniu do innych ustawowo powołanych rodzajów samorządu) – to powołana w drodze ustawy w oparciu o art 17 ust. 1. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskie[1] organizacja samorządowa stanowiąca zrzeszenie osób wykonujących profesję lub grupę profesji o wysokim znaczeniu społecznym, wymagających odpowiednich kwalifikacji nie tylko zawodowych i zdrowotnych, a także charakterologicznych, tj. moralnych i etycznych, podlegających właściwym tożsamym normom, którego organom powierzono w imieniu państwa pieczę nad należytym wykonywaniem zawodu przez jego członków[2][3].
Obecnie w Polsce 16 ustaw stanowi podstawę prawną działania 17 samorządów zawodów zaufania publicznego sprawujących pieczę nad 19 takimi zawodami.
Charakterystyka samorządu zaufania publicznegoEdytuj
Zrzeszenia takie ustanawiane są w drodze ustawy na podstawie art 17. ust. 1. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w odniesieniu do danego zawodu zaufania publicznego lub ich grupy[4], posiadają nadaną przez ustawę osobowość prawną i organ władz krajowych, z obowiązkowym członkostwem każdej osoby wykonującej dany zawód, a ich organy sprawują w imieniu państwa rzeczywistą pieczę nad należytym wykonywaniem zawodu lub grupy zawodów przez jego członków[5]. Mają one przywilej konstytucyjny zezwalający na ograniczenie wolności wykonywania danego zawodu oraz reglamentowanie prawa do wykonywania związanej z nim działalności gospodarczej. Samorząd zawodowy nazywany jest także izbą zawodową, a potocznie korporacją zawodową[6][7].
Ustawy i samorządy zawodów zaufania publicznegoEdytuj
Od 2022 r. łącznie szesnaście ustaw stanowi podstawę prawną funkcjonowania siedemnastu samorządów zawodowych dla dziewiętnastu zawodów zaufania publicznego:
- Ustawa z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze[8] regulująca status adwokatury, czyli samorządu zawodowego adwokatów i aplikantów adwokackich.
- Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych[9] powołująca samorząd zawodowy zrzeszający ogół radców prawnych i aplikantów radcowskich.
- Ustawa z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych[10], powołująca samorząd lekarzy weterynarii
- Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie[11], powołująca samorząd notariuszy i aplikantów oraz asesorów notarialnych.
- Ustawa z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich[12], czyli samorządzie zawodowym farmaceutów.
- Ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym[13], regulująca status doradców podatkowych i powołująca samorząd zawodowy – Krajową Izbę Doradców Podatkowych.
- Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa[14], powołująca samorząd zawodowy architektów zrzeszający osoby posiadające lub nabywające uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej, a także osobny samorząd inżynierów budownictwa zrzeszający osoby posiadające lub nabywające uprawnienia w specjalności konstrukcyjno-budowlanej, inżynieryjnej lub instalacyjnej; oba samorządy wydają uprawnienia uprawniające do projektowania albo kierowania robotami budowlanymi, albo łącznie do projektowania i kierowania robotami budowlanymi,
- Ustawa z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych[15], określająca zasady i warunki wykonywania zawodu rzecznika patentowego oraz organizację i zakres działania samorządu rzeczników patentowych i aplikantów rzecznikowskich.
- Ustawa z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów[16].
- Ustawa z dnia 15 września 2022 r. o medycynie laboratoryjnej[17], czyli samorząd zawodowy diagnostów laboratoryjnych.
- Ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich[18], czyli samorządzie zawodowym lekarzy i lekarzy dentystów.
- Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o izbach pielęgniarek i położnych[19], czyli samorząd zawodowy pielęgniarek i położnych.
- Ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty[20], powołująca samorząd zawodowy fizjoterapeutów.
- Ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym[21], powołująca samorząd zawodowy biegłych rewidentów (audytorów)
- Ustawa z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych[22], powołująca samorząd komorników sądowych oraz aplikantów i asesorów komorniczych.
- Ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych[23]
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Art. 17 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
- ↑ Agnieszka Lemiszowska. Społeczna misja samorządu zawodowego. „Rocznik Lubuski”. T. XXIX, cz. I, s. 173, 2003.
- ↑ Włodzimierz Chróścik: Pomiędzy pragmatyzmem a populizmem. Przyszłość prawniczych samorządów zawodów zaufania publicznego w kontekście zmian rynku usług prawnych i zmian legislacyjnych. W: Samorząd zawodowy w demokratycznym państwie prawa. Warszawa: Kancelaria Senatu, 2014, s. 17. ISBN 978-83-63220-53-2.
- ↑ Art. 17 Konstytucji Rzeczypospoitej Polskiej.
- ↑ Włodzimierz Chróścik: Pomiędzy pragmatyzmem a populizmem. Przyszłość prawniczych samorządów zawodów zaufania publicznego w kontekście zmian rynku usług prawnych i zmian legislacyjnych. W: Samorząd zawodowy w demokratycznym państwie prawa. Warszawa: Kancelaria Senatu, 2014, s. 17. ISBN 978-83-63220-53-2.
- ↑ TK: otwarcie zawodu urbanisty zgodne z konstytucją, Onet.pl, 24 marca 2015 [zarchiwizowane z adresu 2015-08-07].
- ↑ Otwarcie zawodu urbanisty; zniesienie samorządu zawodowego urbanistów, Trybunał Konstytucyjny, 24 marca 2015 [dostęp 2015-08-02] [zarchiwizowane z adresu 2015-06-15].
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 1184.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 1166.
- ↑ Dz.U. z 2019 r. poz. 1440
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 1799
- ↑ Dz.U. z 2021 r. poz. 1850.
- ↑ Dz.U. z 2021 r. poz. 2117.
- ↑ Dz.U. z 2019 r. poz. 1117.
- ↑ Dz.U. z 2023 r. poz. 303.
- ↑ Dz.U. z 2019 r. poz. 1026.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 2280.
- ↑ Dz.U. z 2021 r. poz. 1342.
- ↑ Dz.U. z 2021 r. poz. 628.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 168.
- ↑ Dz.U. z 2020 r. poz. 1415.
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 2224
- ↑ [1]
Linki zewnętrzneEdytuj
- „Samorząd zawodowy w demokratycznym państwie prawa” Senat Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2014.