Sokołowice (województwo wielkopolskie)
Sokołowice (pol. hist. Sokołowo[4]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Przemęt[5].
| wieś | |
 Budynek dawnego folwarku w Sokołowicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
69[2] |
| Strefa numeracyjna |
65 |
| Kod pocztowy |
64-234[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PWL |
| SIMC |
0375600 |
Położenie na mapie gminy Przemęt  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wolsztyńskiego  | |
 51°59′09″N 16°25′17″E/51,985833 16,421389[1]
| |
Położenie edytuj
Wieś leży na skraju Przemęckiego Parku Krajobrazowego[6], w dolinie strumienia o nazwie Żeleźnica[7][8].
Historia edytuj
Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od pierwszej połowy XIII wieku. Wymieniona w dokumencie zapisanym po łacinie z 1393 pod nazwą Sokolouo, 1416 Sokolowo, 1417 Szocolowo, Szokolowo, 1418 Socolowo[4][7].
Wieś należała początkowo do opola przemęckiego reliktu lokalnej wspólnoty rodowo-terytorialnej, która w średniowieczu stała sią podokręgiem kasztealnii. W 1417 odnotowano ją w granicach opola z siedzibą w Przemęcie. W 1463 miejscowość należała do powiatu kościańskiego Korony Królestwa Polskiego. W 1510 należała do parafii Charbielin[4].
W XIV wieku miejscowość była wsią szlachecką o mieszanej własności. W 1393 odnotowano proces sądowy pomiędzy Pawłem mieszczaninem kościańskim, a Otą dowodzącym, że od 3 lat był w posiadaniu majątku we wsi. W 1416 Niczek Unrow z Sokołowic pozwał Macieja Grąbiewskiego o 3 sztuki bydła. W 1417 opole przemęckie, a w tym Sokołowice, miało zapłacić karę Przybysławowi Gryżyńskiemu z powodu niesłusznego pozwu. W latach 1423-1445 odnotowany został wicechorąży poznański Wincenty Sokołowski, który od nazwy wsi przyjął swoje odmiejscowe nazwisko. W 1423 Gunter Trach zaprzysiągł przed sądem, że z powodu niezapłacenia przez Wincentego pieniędzy poniósł 20 grzywien straty. W latach 1424-1425 Wincenty toczył także proces z Andrzejem pisarzem z Kościana o 12 grzywien poręki[4].
Archiwalne dokumenty odnotowały także zwykłych mieszkańców wsi. W 1418 Jakuba Kuchno Kochnowicza poddanego w Sokołowicach, który toczył proces sądowy z Niklem Sikorzyńskim oskarżającego go o fizyczny atak na miejscowego kapłana. W 1429 wspomniany został miejscowy kmieć Mikołaj. W 1591 odnotowano także włodarza Szołdrę, kmieci Pawła, Jakieła, Szczepana, Bortela, Włostka i Starostę, zagrodników Jakuba Grabarza, Macieja Kominka, Hanusa Krawca, Jadama i Tomina, ogrodnika oraz kowala Nycieka[4].
W latach 1426-1448 w kilku procesach sądowych odnotowano właściciela we wsi Mikołaja Sokołowskiego. W latach 1432-1452 jako właściciel odnotowny został Zygmunt Sokołowski, który w 1446 zapisał swojej żonie Elżbiecie po 100 grzywien posagu oraz wiana na połowie Chomęcic. W latach 1438-1450 właścicielem we wsi był Jan Sokołowski. W 1463 Mikołaj Sokołowski syn Zygmunta zapisał żonie Annie po 110 grzywien posagu oraz wiana na połowie Sokołowic. W 1471 kupił on od Mikołaja Grąbiewskiego połowę Sokołowic, którą Grąbiewski kupił wcześniej od Zygmunta Sokołowskiego za 300 grzywien. W 1496 Mikołaj Sokołowski sprzedał z zastrzeżeniem prawa odkupu Mikołajowi oraz Janowi Szołdrskim 2,5 łana opuszczonego w Sokołowicach[4].
W 1463 Zygmunt Sokołowski syn Zygmunta zapisał swojej żonie Małgorzacie po 50 grzywien posagu oraz wiana na 0,5 połowy Sokołowic należnej sobie z działów z braćmi oraz na połowie dworu obronnego (łac. fortalicjum) znajdującego się we wsi. W 1467 Zygmunt sprzedał Mikołajowi Grąbiewskiemu połowę Sokołowic za 300 grzywien[4].
Miejscowość odnotowana została także w rejestrach podatkowych. W 1510 w Sokołowicach było 15 łanów opuszczonych oraz folwark. W 1563 odbył się pobór podatków od 3 łanów, karczmy, dwóch komorników, dwóch kół młyńskich korzeczników (czyli młynów stojących na rzece) należących do dziedziców. W 1581 miał miejsce pobór podatków od 7 półłanków, 6 zagrodników, 3 komorników, 50 owiec wypasanych przez owczarza, młyna korzecznika o 3 kołach oraz wiatraka[4].
W latach 1548-1477 włascicielem we wsi był Wojciech Sokołowski syn Piotra Rosnowskiego. W latach 1548-1550 wydzierżawił Sokołowice na 3 lata Wojciechowi Poświątnemu. W latach 1554-1555 zapisał swojej żonie Annie Robaczyńskiej po 450 złotych posagu oraz wiana na połowie Sokołowic. W połowie XVI wieku wykupił on część majątków we wsi. W 1555 od Wojciecha Poświątnego połowę Sokołowic, którą tamten nabył od swej żony Katarzyny Sokołowskiej. W 1557 otrzymał od siostry Małgorzaty jej części Sokołowic oraz Żegrowa[4].
Później właścicielami Sokołowa byli kolejno Zbąscy, Mielińscy, Borzęccy (w 1793) i Zabłoccy[8]. W 1806 Antoni Onufry Skarzyński nabył Sokołowo od Zabłockich[8]. W 1806 rozpoczęła się budowa dworu[7]. Pod koniec XIX wieku sama wieś liczyła dwa domostwa i 19 mieszkańców, a majątek dworski Sokołowo, o pow. 640 ha 17 domostw i 202 mieszkańców, wyznania katolickiego[8]. Niemiecką nazwą w tym czasie było Suckel[8]. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie leszczyńskim. W 2011 roku liczyła 69 mieszkańców[2].
Zabytki edytuj
W rejestrze zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa umieszczono[9]:
- zespół dworski, na który składa się dwór z 1806-1810, rozbudowany w 1848, budynki folwarczne, spichlerz, domek pszczelarza i park z poł. XIX wieku o pow. 3,02 ha[7][9]
- stodoły konstrukcji szachulcowej z poł. XIX wieku[9]
Według legendy pod figurą św. Jana Nepomucena pochowano ofiary epidemii[7][8].
Zobacz też edytuj
- inne miejscowości o nazwie Sokołowice
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 126273
- ↑ a b woj. wielkopolskie >> pow. wolsztyński >> gmina Przemęt. Wszystkie dane dla miejscowości Sokołowice. [w:] Bank Danych Lokalnych [on-line]. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-02-21].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1189 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f g h i Jurek 2003 ↓, s. 388–396.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 2014, 13 lutego 2013. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-02-21].
- ↑ Jan Maj, Marek Aleksandrzak: Leszno: mapa topograficzna Polski. Wersja turystyczna. Wyd. 2. Warszawa: Wojskowe Zakłady Kartograficzne, 2011. ISBN 83-7135-149-6.
- ↑ a b c d e Paweł Anders: Pojezierze Leszczyńskie. Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1985, s. 99. ISBN 83-7005-010-7. (pol.).
- ↑ a b c d e f Sokołowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 37.
- ↑ a b c Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 249. [dostęp 2015-02-21].
Bibliografia edytuj
- Tomasz Jurek: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. IV (R – S), zesz. 2, hasło „Sokołowo”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2003, s. 593–596.