Sokolniki (powiat wieruszowski)
Sokolniki – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie wieruszowskim, w gminie Sokolniki.
| wieś | |
 Pałac w Sokolnikach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
1487 |
| Strefa numeracyjna |
62 |
| Kod pocztowy |
98-420[2] |
| Tablice rejestracyjne |
EWE |
| SIMC |
0208692 |
Położenie na mapie gminy Sokolniki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu wieruszowskiego  | |
 51°18′27″N 18°20′30″E/51,307500 18,341667[1]
| |
Położenie
edytujPrzez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 482.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0208700 | Miasteczko | część wsi |
Historia
edytujMiejscowość historycznie należy do ziemi wieluńskiej i pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Wymieniona pierwszy raz w dokumencie zapisanym po łacinie w 1380 pod obecną nazwą „Sokolniki”[5].
Miejscowość została odnotowana w historycznych dokumentach własnościowych, prawnych i podatkowych. Sokolniki były wtedy osadą służebną grodu w Rudzie (Wieluniu). W 1380 wieś leżała w dystrykcie wieluńskim. Arcybiskup nadał jej wtedy dziesięcinę płaconą w miodzie, która przeznaczona była na ufundowany przez Władysława Opolczyka szpital w Wieluniu, który potem nabyli paulini i zamienili na swój kościół. W 1393 król polski Władysław Jagiełło nadał paulinom wielkopolskim 2 donice miodu z należącej do wsi opustoszałej posiadłości, która dotąd dawała 12 donic, ponadto ustanowił opłatę po jednym wiardunku z każdego łanu w Sokolnikach. W 1454 Jan z Kalinowej odstąpił matce Nowojce m.in. wieś Sokolniki. 1511 miejscowość liczyła 7 łanów, a w 1518 11,5 łana[5].
W 1520 wzniesiono kościół św. Mikołaja, którego patronem był król polski Zygmunt I Stary. Do parafii sokolnickiej należały dwie wsie. Pleban z Czastar twierdził, że parafia Sokolniki jest inkorporowana do jego parafii. We wsi pleban miał dwa łany. Byli też zagrodnicy oraz młynarz. W 1533 wytyczono granice między Sokolnikami i Pichlicami a Kątami i Walichnowami. W 1552 miejscowość była wsią królewską należącą do zamku wieluńskiego. Gospodarowało w niej wówczas 30 kmieci. We wsi stał młyn, a jeden łan miał sołtys. W tym roku również odnotowano w Sokolnikach zarazę. W 1564 miejscowość leżała w starostwie wieluńskim i było w niej 30 kmieci gospodarujących na 39,5 łana, którzy płacili po florenie oraz w naturze, a także pracowali dwa dni w tygodniu. 11 kmieci płaciło borowe po 6 groszy i 12 denarów. Pierwszy karczarz dawał 2 floreny i 12 groszy, głuszca oraz zająca, a drugi florena oraz zająca i cietrzewia. Od 25 owiec dawano 5 kamieni wełny. W miejscowości odnotowano także młyn[5].
W końcu XVI wieku miejscowość była wsią królewską starostwa wieluńskiego, położoną w powiecie wieluńskim ziemi wieluńskiej województwa sieradzkiego Rzeczypospolitej Obojga Narodów[6].
Rozwój miejscowości nastąpił w czasie panowania Augusta II Mocnego. Przez Sokolniki przebiegała droga z Warszawy do Drezna. W roku 1726 powstało tu miasto nazwane od drugiego imienia króla Frydrychsztat. W roku 1791 w czasie buntu mieszczan przyjęto wszystkich chłopów do stanu mieszczańskiego i powrócono do polskiej nazwy miejscowości. Sokolniki uzyskały lokację miejską w 1726 roku, zdegradowane przed 1820 rokiem[7].
Od początku XIX wieku do chwili obecnej Sokolniki są wsią. Podczas okupacji w 1943 roku Niemcy zmienili nazwę wsi na Falkenhof.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kaliskiego.
Miejscowość jest siedzibą gminy Sokolniki.
Zabytki
edytujWedług rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[8] na listę zabytków wpisane są obiekty:
- zespół pałacowy, 1775, XIX w.:
- pałac, nr rej.: 982 z 30.12.1967,
- oficyna, nr rej.: 983 z 30.12.1967,
- park, nr rej.: 984 z 30.12.1967.
Starostowie sokolniccy
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 126249
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1172 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b c Rosin 1963 ↓.
- ↑ Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 65.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 70–71.
- ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2010-11-24].
- ↑ Dominik hr. Potocki h. Pilawa (Złota) (ID: 4.37.450).
Linki zewnętrzne
edytuj- Sokolniki w „Słowniku historyczno-geograficznym ziemi wieluńskiej w średniowieczu”
- Sokolniki (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 20.