Wikipedia

Chordofony smyczkowe

grupa instrumentów muzycznych

Chordofony smyczkowe – grupa instrumentów muzycznych z grupy chordofonów (instrumentów strunowych), w których struna wprowadzana jest w stan wibracji za pomocą smyczka.

Budowa instrumentu edytuj

Technika gry edytuj

Muzyk grający na instrumencie smyczkowym jedną ręką (prawą u osób praworęcznych) operuje smyczkiem lub w inny sposób pobudza struny, a drugą ręką przyciska struny do podstrunnicy tak je skracając, by wydawały dźwięk o odpowiedniej wysokości. W technikach tradycyjnych i azjatyckim czasem skraca się struny czubkiem palca lub paznokciem bez dociskania struny do podstrunnicy (tzw. technika paznokciowa).

W tradycyjnych technikach smyczkowania, zwłaszcza w Azji, nadal używa się ręcznego napinania włosia smyczka i zmiany napięcia podczas grania dla podkreślania zmian dynamicznych i ekspresyjnych, np. w grze na kemanczach.

Smyczkowanie edytuj

Zobacz też: Kategoria:Smyczkowanie.

Istnieją różne rodzaje prowadzenia smyczka, czyli smyczkowania, wywodzące się z praktyki wykonawczej muzyki europejskiego renesansu i baroku[2].

  • legato – płynne przesuwanie smyczka po strunie
  • staccato – oddzielne zaznaczanie smyczkiem każdego dźwięku przerywanym ruchem smyczka
  • detaché – staccato wykonywane smyczkiem przylegającym do struny, zmienianym na każdej nucie
  • spiccato – uderzanie włosiem po strunie
  • col legno – uderzenie struny drzewcem smyczka
  • pizzicato – szarpniecie struny palcem
  • martelé, martellato – pojedyncze, krótkie pociągnięcia smyczka
  • sautillé – muskanie i lekko odskakujące pociągnięcia smyczka
  • saltato – skaczący pod obciążeniem smyczek
  • smyczkowanie Viottiego – na jedno pociągnięcie smyczka przypadają 2 nuty: pierwsza – grana staccato bardzo małą częścią smyczka, druga – z akcentem grana pozostałą dłuższą częścią smyczka
  • klang (pizzicato bartokowskie, pizzicato à la Bartók) – szarpnięcie struny tak, by uderzyła silnie o gryf

Rodzaje edytuj

Europa edytuj

Współczesne edytuj

Akustyczne instrumenty smyczkowe:
       
Skrzypce Altówka Wiolonczela Kontrabas
Współczesne

Dawne edytuj

Tradycyjne edytuj

Polska
Europa

Azja edytuj

Klasyczne i tradycyjne edytuj

Historia edytuj

Już w krajach starożytnych, przede wszystkim w Azji, istniały instrumenty smyczkowe. Najstarsze doniesienia o instrumentach smyczkowych pochodzą ze starożytnej Mezopotamii, gdzie podczas wykopalisk archeologicznych odkryto „liry z Ur”. Instrument, dalej rozwijany, uzyskał system strojenia oraz smyczek. Indyjskie instrumenty z V wieku p.n.e. posiadały od 7 do 21 strun.

W epoce średniowiecza, instrumenty smyczkowe przechodziły osobne fazy rozwoju w każdym kraju Europy. Powstał rebec, pierwsze wersje fidla oraz skrzypiec, a także pierwsze lutnie. Były wykonywane przy użyciu materiałów pochodzenia zwierzęcego (zwłaszcza sierść i jelita), a także z jedwabiu. Pierwsze wizerunki skrzypiec pojawiły się na freskach włoskich z początku XVI w. Przez wiele wieków modelem brzmienia dla instrumentów smyczkowych był głos ludzki[3]. Produkcja instrumentów smyczkowych została udoskonalona w epoce renesansu i baroku. Skrzypce i gitary udoskonalono pod względem muzycznym tak, że w podobnej formie są używane do dziś.

W XIX wieku instrumenty smyczkowe stały się powszechnie dostępne dzięki powstaniu szeregu zakładów manufakturowych, budujących dużą liczbę strojonych instrumentów o dobrym brzmieniu. Na dużą skalę rozwinęło się wykonawstwo orkiestrowe. W II połowie XX wieku instrumenty smyczkowe zostały poddane amplifikacji, czyli wzmocnieniu dźwięku za pomocą prądu elektrycznego.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Jerzy Habela: Słowniczek muzyczny. PWM, 1988. ISBN 83-224-0336-4.
  2. ↑ red. Andrzej Chodkowski: Encyklopedia muzyki PWN. Warszawa: 1995. ISBN 83-01-13410-0.
  3. ↑ David D. Boyden: Dzieje gry skrzypcowej od początku do roku 1761. Kraków: PWM, 1980. ISBN 83-224-0128-0.

Zobacz też edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chordofony_smyczkowe&oldid=73507085”