Guido Ceronetti

Guido Ceronetti (ur. 24 sierpnia 1927 w Andezeno koło Turynu, zm. 13 września 2018 w Cetonie) – włoski poeta, prozaik, eseista, dramaturg, lalkarz, filozof, epistolograf, publicysta i tłumacz.

Guido Ceronetti

Data i miejsce urodzenia	24 sierpnia 1927 Andezeno
Data i miejsce śmierci	13 września 2018 Cetona
Narodowość	włoska
Język	włoski
Dziedzina sztuki	literatura, poezja

Twórczość

Pisarstwo

Poezja

Jego aktywność pisarska rozpoczęła się w połowie lat 40. XX w., gdy w ramach ruchu oporu publikował teksty w prasie podziemnej. Wtedy też zaczął pisać wiersze. Pisał również surrealistyczne opowiadania i formy teatralne, tworzył także dzieła zaliczane do literatury faktu. Pierwszą powieść pt. In un amore felice opublikował dopiero w 2011 roku. W jego dorobku, oprócz prozy, dzieł scenicznych i kilkunastu tomów poetyckich znalazły się, przynoszące mu największą popularność aforystyczne notatki oraz zbiory esejów.

Eseistyka

Pierwszy zbiór esejów pt. Difesa della luna e altri argomenti di miseria terrestre ukazał się w 1971 roku. Autor koncentrował się w nim głównie na eksploracji przestrzeni kosmicznej, która wydała mu się przedsięwzięciem absurdalnym i wyrazem ogromnej ludzkiej próżności. Wśród tomów esejów Ceronettiego znalazły się także: La Musa ulcerosa (1978), La carta è stanca, La vita apparente (1982), Albergo Italia (1983), oraz wydane w 1993 roku Confessioni e disperazioni oraz Deliri disarmati.

W latach 1981–1983 Ceronetti za radą włoskiego wydawcy Giulio Einaudiego podróżował po Półwyspie Apenińskim, pociągami, pekaesami, łodzią, taksówkami, a także pieszo, odwiedzając miasta, muzea, place, szpitale psychiatryczne, cmentarze oraz wiele innych miejsc w całych Włoszech, uważnie notując swoje wrażenia i refleksje na temat powodowanych przez człowieka spustoszeń. Rezultatem tych doświadczeń jest książka Un viaggio in Italia, uznawana niekiedy za reprezentatywną dla myśli pisarza.

Podobnym uznaniem cieszy się wydany w 1979 roku zbiór myśli i aforyzmów Ceronettiego Milczenie ciała. Materiały do studiów medycznych, podejmujący temat ciała jako miejsca w którym żyje boskość, pomimo przemijania, cierpienia i choroby. Książka ta zawiera obserwacje, refleksje i pytania wynikające z interdyscyplinarnych upodobań pisarza, swobodnie poruszającego się pomiędzy nauką, medycyną, literaturą, religią i bieżącymi wydarzeniami.

Działalność translatorska

Równolegle do własnego pisarstwa Ceronetti tłumaczył dzieła innych twórców. Z łaciny przełożył na język włoski m.in. Epigramy Marcjalisa, Poezje Katullusa, Satyry Juwenalisa, Pieśni Horacego, z hebrajskiego: księgi Starego Testamentu – Księgę Psalmów, Księgę Koheleta, Pieśń nad Pieśniami, Księgę Hioba i Księgę Izajasza. Oprócz literatury starożytnej tłumaczył także poezję XIX i XX w., zwłaszcza wiersze Kawafisa, Racine’a, Blake’a, Rimbaud, Mallarmégo czy Rilkego. W 1981 roku przybliżył Włochom dzieła Émile Ciorana nazywając go „miłosiernym rozpruwaczem”. Cioran z kolei poświęcił książce Ceronettiego Milczenie ciała rozdział swej wydanej w 1986 roku książki Ćwiczenia z zachwytu, gdzie pisał między innymi:

„Jego książka, wyrastająca niewątpliwie z potrzeby czystości, świadczy o niezaprzeczalnym upodobaniu do potworności – można powiedzieć, że to pustelnik urzeczony piekłem. Piekłem ciała. To pewny znak wątłego, czy nawet zagrożonego zdrowia: czuć swoje narządy, być ich obsesyjnie świadomym. Przekleństwo trupa, którego się za sobą wlecze, jest właściwym tematem tej książki. Od początku do końca – parada fizjologicznych sekretów, napełniających człowieka przerażeniem.”

Publicystyka

W 1972 roku Guido Ceronetti rozpoczął współpracę z włoskim dziennikiem „La Stampa”, dla którego przez ponad trzydzieści lat pisał eseje i felietony. Po roku 2000 publikował także w „La Repubblica”, a od 2009 w „Corriere della Sera”. Na łamach tych gazet zajmował się literaturą, sztuką, filozofią, sprawami obyczajów, w tym także przestępczością. W swych tekstach występował z pozycji krytyki nowoczesności. Negatywnie oceniał próżność człowieka w dążeniach do eksploracji kosmosu, ubolewał nad masową motoryzacją, szalonym ruchem, przeludnieniem miast. Nie obawiał się zajmować skrajnego stanowiska w najbardziej wrażliwych kwestiach, takich jak wspomagana prokreacja, uporczywe terapie medyczne, dawstwo narządów i ogólnie współczesna medycyna.

Często kierował swe pióro przeciw lekkoduchostwu Włochów, widocznemu m.in. w zaniedbywaniu przez nich dziedzictwa architektonicznego i krajobrazowego. Jednocześnie państwo włoskie określał mianem „demokracji duszonej w zarodku przez trzy skłonne do totalitaryzmu siły: chrześcijańską demokrację, komunizm i związki zawodowe”.

Równie krytycznie jego głos brzmiał w temacie uzależnienienia cyfrowego. W wydanej w 2016 roku broszurze pt. Per non dimenticare la memoria, sieć internetową nazwał „niekończącym się bezdusznym parkiem rozrywki”, który swoim użytkownikom pozwala „ssać satanistyczne piersi”. W ostatnich latach życia na łamach „Corriere della Sera” z niesmakiem przyznał, że nabył telefon komórkowy, jednocześnie we właściwy sobie sposób określając go „pchłą, która ma brzuch słonia”.

Znane były także jego audycje na antenie Radia Rai 2, w formie wywiadów, które współczesny intelektualista przeprowadzał z postaciami historycznymi.

Teatro dei Sensibili

W 1970 roku Ceronetti założył wraz ze swoją żoną Eriką Tedeschi teatr marionetkowy Teatro dei Sensibili, do którego sam pisał teksty przedstawień (niekiedy poprzestawał na improwizacji), był w nim także animatorem lalek i reżyserował spektakle. Eksperymentował z używanymi w teatrze typami lalek. Początkowo teatr dawał przedstawienia dla grona przyjaciół (wśród których byli pisarze i filmowcy tacy jak Eugenio Montale, Luis Buñuel czy Federico Felliniego), z czasem stał się teatrem wędrownym ze stałym zespołem aktorów i dostępnym dla szerszej publiczności. Do najważniejszych spektakli Teatru Wrażliwych zalicza się L'Iena di San Giorgio (1970), I misteri di Londra (1978), Mystic Luna Park (1988), Viaggi Viaggia, Rimbaud (1991), Il volto (1998), Ceronetti Circus (2001), Rosa Vercesi (2003) i Quando si alza (2014).

Publikacje dostępne w języku polskim

Książki

• Ceronetti Guido, Drzewa bez bogów, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, Oficyna Literacka, Kraków 1995. ISBN 83-7124-019-8
• Ceronetti Guido, Milczenie ciała. Materiały do studiów medycznych, tł. z jęz. wł. Maryna Ochab, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2004. ISBN 83-89405-40-7

Eseje (wybór)

• Ceronetti Guido, fragmenty esejów Bosch a ciemności, Jak to powiedzieć w filmie, Nicola Chiaromonte, O duchu partii, Ja i smierć, Myśli przy herbacie, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, „Zeszyty Literackie”, 1989, 25 s. 81–106. ISSN 0751-0357
• Ceronetti Guido, O „Burzy” Giorgione’a, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, „Teatr”, 1990, 11, s. 43. ISSN 0040-0769
• Ceronetti Guido, Mamy ojczyznę?, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, „Res Publica”, 1990, 4, s. 140–144
• Ceronetti Guido, W jasnym świetle dnia, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, „NaGłos”, 1994, 14, s. 70–75. ISSN 0867-0382
• Ceronetti Guido, Poród, śmierć i dom, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, „Kresy”, 1995, 22, s. 12–14. ISSN 0867-1125
• Ceronetti Guido, Chorobliwość Kawafisa, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, „Zeszyty Literackie”, 1992, 37, s. 24–28. ISSN 0751-0357
• Ceronetti Guido, Stare kartki pocztowe, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, „Kresy”, 1995, 22, s. 5–8. ISSN 0867-1125
• Ceronetti Guido, Rozmowy o kobietach, „Gazeta Wyborcza”, tł. z jęz. wł. Stanisław Kasprzysiak, 1995, 122, s. 14–15. ISSN 0860-908X

Alia

• Ceronetti o poezji (przedruk wywiadu dla „La Stampy” poświęconego poezji, z notą tłumacza), „Kresy”, 1998, 36, s. 156–159. ISSN 0867-1125
• Ceronetti Guido, Wenecji trzeba pozwolić umrzeć, „Przekrój”, 1993, 4, s. 12–13. ISSN 0033-2488

Bibliografia

• Morto a 91 anni il poeta e scrittore Guido Ceronetti, „La Stampa” (wł.) ISSN 1122-1763 [dostęp 2019-04-05]
• Bandettini Anna, Morto Guido Ceronetti, lo scrittore prestato al teatro, „La Repubblica” (wł.) ISSN 0390-1076 [dostęp 2019-04-05]
• Bressa Andrea, Guido Ceronetti, i libri da leggere, „Panorama” (wł.) ISSN 0553-1098 [dostęp 2019-04-05]
• Carioti Antonio, Chi era Guido Ceronetti, fustigatore dei vizi degli italiani, „Corriere della Sera” (wł.) ISSN 1120-4982 [dostęp 2019-04-05]
• Kasprzysiak Stanisław, Zawód: człowiek (O pisarstwie Guida Ceronettiego) (fragm. szkicu Pobór pod Termopile), „Res Publica”, 1990, 4, s. 138–140 (pol.)
• Nyczek Tadeusz, Oto Ceronetti, „Gazeta Wyborcza”, 1995, 271, s. 11 (pol.) ISSN 0860-908X
• Storti Clara, Alla fine del viaggio, addio Guido Ceronetti, „laRegione”(wł.) ISSN 1661-0407 [dostęp 2019-04-05]