Wikipedia

Bazylika św. Pudencjany w Rzymie

katolicki kościół w Rzymie

Bazylika św. Pudencjany w Rzymie (wł. Basilica di Santa Pudenziana) − kościół tytularny, bazylika mniejsza przy Via Urbana w rione Monti.

Bazylika św. Pudencjany
Basilica di Santa Pudenziana
Kościół tytularny
Ilustracja
Fasada bazyliki
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Rzym
Via Urbana 160

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Santi Vitale e Compagni Martiri in Fovea[1]

Bazylika mniejsza

od niepamiętnych czasów

Wezwanie

św. Pudencjany

Wspomnienie liturgiczne

19 maja

Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Pudencjany”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Pudencjany”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Pudencjany”
Ziemia41°53′55″N 12°29′44″E/41,898611 12,495556
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Świątynia ta jest kościołem rektoralnym parafii Santi Vitale e Compagni Martiri in Fovea oraz kościołem tytularnym, mającym również rangę bazyliki mniejszej[1]. Jest też kościołem stacyjnym z trzeciego wtorku Wielkiego Postu.

Lokalizacja edytuj

Kościół znajduje się w I Rione Rzymu – Monti przy Via Urbana 160[1].

Patronka edytuj

Patronką świątyni jest św. Pudencjana[3] – rzymianka, która poniosła śmierć męczeńską za wiarę chrześcijańską w I lub II wieku. Była córką senatora św. Pudensa i siostrą św. Praksedy. Rodzina nawróciła się na chrześcijaństwo za sprawą św. Piotra, który następnie miał mieszkać u nich siedem lat.

Historia edytuj

W trakcie wykopalisk archeologicznych pod aktualną bazyliką odnaleziono pozostałości zabudowy mieszkalnej z I wieku p.n.e.-II wiek n.e. Przyjmuje się tradycję związaną z istnieniem w tym miejscu domus ecclesiae. Kościół wzniesiono pod koniec IV wieku. W absydzie świątyni zachowała się jedna z najstarszych rzymskich chrześcijańskich mozaik absydalnych z 1. poł. V wieku. Romańska wieża pochodzi z XIII wieku. W 1588 zlikwidowano boczne nawy, czyniąc z bazyliki świątynię jednonawową. Fasada kościoła została odrestaurowana na życzenie kardynała Napoleona Lucjana Bonaparte w 1870. Obecna struktura budowli jest owocem prac restauracyjnych przeprowadzonych pod koniec XVI wieku na życzenie kardynała Enrico Caetaniego[2].

Freski w kopule są dziełem Niccolò Circignaniego. We wnętrzu kościoła znajdują się dzieła: Bernardino Nocchiego, Giovan Battisty Della Porta, Achille Tamburiniego, Lazzaro Baldiego, Carlo Maderno[2].

Obecnie bazylika stanowi główny ośrodek duszpasterski dla filipińskich katolików. Jest kościołem tytularnym niemieckiego kardynała Joachima Meisnera. Zaś w latach 1883-1888 był kościołem tytularnym polskiego kardynała Włodzimierza Czackiego[4].

Architektura i sztuka edytuj

Fasada bazyliki jest dwukondygnacyjna[5]. Wejście zostało zrekonstruowane w XVI wieku z użyciem średniowiecznych materiałów[5]. Fryz nad drzwiami ozdobiony jest płaskorzeźbą z XI wieku, natomiast w tympanonie znajduje się fresk Antonio Manno z 1870 roku przedstawiający Matkę Bożą z Dzieciątkiem[5]. Fronton zdobi malowidło Chrystusa w chwale adorowanego przez aniołów[5].

 
Fasada bazyliki
 
Rzeźbiony fryz z XI w. nad wejściem


Nad prezbiterium wznosi się kopuła autorstwa Francesco Capriani da Volterra, zdobi ją fresk Niccolò Circignaniego[6]. W ołtarzu głównym znajduje się obraz autorstwa Bernardino Nocchi z 1803 roku Apoteoza św. Pudencjany[5].

 
Wnętrze bazyliki
 
Malowidła w kopule


Mozaika z V w. edytuj

Mozaika w apsydzie została wykonana za pontyfikatu papieża Innocentego I. Na mozaice Chrystus trzyma księgę z napisem: Dominus Servator Ecclesiae Pudentianae (łac. Pan zachował kościół Pudencji). Jest to nawiązanie do faktu, że bazylika nie ucierpiała w czasie najazdu Wizygotów pod wodzą Alaryka w 410. Głównym motywem mozaiki jest panowanie Chrystusa nad Państwem Bożym, co wpisywało się w głoszoną przez Kościół po soborach w Nicei i Konstantynopolu doktrynę chrystologiczną o prawdziwym bóstwie i prawdziwym człowieczeństwie Zbawiciela. Niezniszczalność Kościoła, zaprezentowana na mozaice jako dominacja Pana i stabilność jego władzy, przedstawiona została w wywodzie doktrynalnym w Państwie Bożym napisanym przez Augustyna z Hippony kilka lat później. Mozaika z Bazyliki św. Pudencjany w Rzymie stała się modelem dla następnych mozaik bizantyjskich z VIII-IX wieku, przedstawiających Chrystusa jako Pantokratora[7].

W centralnej części mozaiki dominuje postać Pantokratora w złotej szacie na tronie. Ponad nim przedstawiony został ozdobny krzyż na skale (crux gemmata). Skała wznosi się pośród zabudowy Nowego Jeruzalem. Na niebie unoszą się cztery wyobrażenia apokaliptycznych istot żyjących: człowieka, lwa, wołu i orła[8]. W dolnej części mozaiki znajduje się grupa siedzących Apostołów i dwie niewiasty, z których jedna symbolizuje chrześcijan nawróconych z pogaństwa (trzyma wieniec nad głową św. Pawła, łysego, ubranego w togę rzymską), druga chrześcijan nawróconych z judaizmu (trzyma wieniec nad głową św. Piotra z bujnym siwym zarostem, ubranego w sposób odmienny od Pawłowego)[9].

 
Mozaika z absydy


Kaplice boczne edytuj

Pierwsze trzy przęsła prawej nawy zostały zamurowane i tworzą kaplicę św. Augustyna[5]. Znajduje się w niej obraz św. Augustyna szkoły Pietro da Cortona oraz Wniebowzięcie Ludovico Gimignianiego[5].

W kaplicy św. Piotra ulokowano grupę rzeźbiarską Chrystus przekazujący klucze św. Piotrowi, dzieło Giovan Battisty della Porta z 1594 roku[5].

Kaplica Caetani powstała na zlecenie kardynała Enrico Caetani[5]. Projektantem kaplicy był Francesco Volterra, a po jego śmierci w 1601 roku, Carlo Maderno[5]. W ołtarzu znajduje się płaskorzeźba Pokłon Trzech Króli, dzieło Pietro Paolo Olivièri (ukończone przez Camillo Mariani)[5]. Paolo Rossetti w 1621 roku wykonał mozaikę lunety przedstawiającą święte Praksedę i Pudencjanę zbierające krew męczenników[5].

 
Chrystus przekazujący klucze św. Piotrowi
 
Kaplica Caetani


Kardynałowie prezbiterzy edytuj

Bazylika św. Pudencjany jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-prezbiterom (Titulus Sanctae Pudentianae)[10].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Chiesa rettoria santa Pudenziana al Viminale w serwisie Diocesi di Roma. [dostęp 2018-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-30)]. (wł.).
  2. ↑ a b c Benvenuti nella Basilica di Santa Pudenziana in Roma. www.stpudenziana.org. [dostęp 2014-12-16]. (wł.).
  3. ↑ Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 4: M-P. Kraków: WAM, 2000, s. 687-688. ISBN 83-7097-671-9. (pol.).
  4. ↑ David M. Cheney: Santa Pudenziana. www.catholic-hierarchy.org, 2014-02-28. [dostęp 2014-12-16]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l Santa Pudenziana na Churches of Rome. [dostęp 2018-11-29]. (ang.).
  6. ↑ Spacerkiem przez Monti cz. 1 – Suburra na Zagubieni w Rzymie. [dostęp 2018-11-29].
  7. ↑ La Basilica: il Mosaico Absidale di S. Pudenziana. www.stpudenziana.org. [dostęp 2014-12-16]. (wł.).
  8. ↑ Symbole Ewangelistów. biblia.wiara.pl, 2005-12-17. [dostęp 2014-12-16]. (pol.).
  9. ↑ Altri Simboli del Mosaico. www.stpudenziana.org. [dostęp 2014-12-16]. (wł.).
  10. ↑ Bazylika św. Pudencjany w Rzymie [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2018-11-29] (ang.).

Bibliografia edytuj

  • Vitaliano Tiberia: Il mosaico di Santa Pudenziana a Roma: il restauro. Todi: Ediart, 2003. ISBN 88-853-1150-4. (wł.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bazylika_św._Pudencjany_w_Rzymie&oldid=73435596”