Dojrzewanie

Dojrzewanie, adolescencja – okres życia między dzieciństwem a dorosłością, charakteryzujący się przeobrażeniami w budowie i wyglądzie ciała (dojrzewanie biologiczne), psychice – kształtowaniu osobowości (dojrzewanie psychiczne), postawach wobec płci (dojrzewanie psychoseksualne), pełnieniu roli społecznej (dojrzewanie społeczne).

Dwoje nastolatków słuchających muzyki

Dojrzewanie jest uzależnione od czynników genetycznych, płciowych, środowiskowych, klimatycznych, kulturowych. Określane jest również terminami „adolescencja” i „moratorium psychospołeczne”.

Fazy dojrzewania

• Przygotowawcza faza przedpokwitaniowa (prepubertalna)
• Faza dojrzewania właściwego (pubertalna)
• Popokwitaniowa faza dorastania (postpubertalna)

Problemy okresu dojrzewania

Medyczne

• W związku z wahaniami poziomu hormonów, a zwłaszcza androgenów, często pojawia się potliwość, oraz zmiany skórne w postaci trądziku młodzieńczego.
• Często w tym wieku występuje depresja (np. w wyniku braku akceptacji w grupie rówieśniczej).
• Może wystąpić anoreksja i bulimia.
• Gwałtowny wzrost przyczynia się do osłabienia układu odpornościowego.

Psychospołeczne

• Potrzeba akceptacji w grupie rówieśniczej (a także ciekawość, uczucie „dorosłości” lub inny czynnik psychologiczny) może skłaniać nastolatków do zainteresowania używkami (alkohol, papierosy, narkotyki).
• Duża potrzeba niezależności zachęca młodzież do buntu przeciwko rodzicom, wyrażanego np. przez uczestnictwo w subkulturach młodzieżowych, wagary, konflikty z prawem bądź zainteresowanie sektami.
• Narastający popęd seksualny może wywoływać poczucie winy, zwłaszcza u młodzieży wychowanej w konserwatywnym środowisku.

Zobacz też

• młodzież
• pokwitanie
• skala Tannera

Literatura

• Freud, Sigmund: Życie seksualne. Warszawa: Wydawnictwo KR 2010.
• Gansel Carsten, Zimniak Paweł (red. nauk.): Zwischenzeit, Grenzüberschreitung, Aufstörung: Bilder von Adoleszenz in der deutschsprachigen Literatur. Heidelberg: Universitätsverlag Winter 2011. ISBN 3-8253-5791-0.
• Hayman Suzie: Wychowujemy nastolatka, czyli jak być mądrym i kochającym rodzicem. Warszawa: Edgard 2010.
• Jaczewski, Andrzej: O chłopcach dla chłopców. Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2010.
• Josephson Michael S., Peter Val J., Dowd Tom: Jak kształtować charakter nastolatka. Budowanie zaufania. Okazywanie szacunku. Uczciwość, odpowiedzialność. Poczucie sprawiedliwości. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2004.
• Jung, Carl Gustav: O rozwoju osobowości. Warszawa: Wydawnictwo KR 2009.
• Kendall, Philip C.: Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. Techniki terapeutyczne dla profesjonalistów i rodziców. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2012.
• King, Vera: Die Entstehung des Neuen in der Adoleszenz: Individuation, Generativität und Geschlecht in modernisierten Gesellschaften. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften 2002. ISBN 3-8100-3562-9.
• Kobyłecka Wanda, Jaczewski Andrzej: O dziewczętach dla dziewcząt. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2010.
• Koller Hans-Christoph, Rieger-Ladich Markus (red. nauk.): Figurationen von Adoleszenz: Pädagogische Lektüren zeitgenössischer Romane II. Bielefeld: Transcript 2009. ISBN 978-3837610253.
• Lew-Starowicz Zbigniew, Długołęcka Alicja, Fijałkowska-Grabowiecka Agnieszka: Dojrzewanie, miłość, związki. U progu dorosłości. Warszawa: Bellona 2004.
• Senejko, Alicja: Obrona psychologiczna jako narzędzie rozwoju. Na przykładzie adolescencji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2010.
• Stompor Ewa: Dojrzewanie dziewcząt bez tajemnic. Wydawnictwo Literat 2009.
• Zatoni, Mariatresa: Jak mądrze wychować nastolatka. Rady praktyczne dla rodziców i wychowawców. Kraków: Bratni Zew 2010.

Sprawozdania, recenzje

• Gerda Nogal, Izabela Taraszczuk: Adolescencja w literaturze niemieckojęzycznej. W: „Przegląd Zachodni”, nr 4 (337)/2010, s. 295–298 (sprawozdanie z konferencji naukowej w Instytucie Filologii Germańskiej w Zielonej Górze zorg. przez Uniwersytet Zielonogórski i Justus-Liebig-Universität Gießen w dn. od 13 do 15 maja 2010 r.). ISSN 0033-2437.

Adolescencja w literaturze pięknej

• Eugenides Jeffrey: Przekleństwa niewinności (tytuł oryg. The Virgin Suicides, 1993). Przekład: Witold Kurylak. Katowice: Wyd. Sonia Draga 2004. ISBN 83-897790-7-2. Sofia Coppola nakręciła w 1999 r. film pod tym samym tytułem, w rolach głównych wystąpili Kathleen Turner, James Woods, Kirsten Dunst, Josh Hartnett i Danny DeVito.
• Kaysen, Susanna: Przerwana lekcja muzyki (tytuł oryg. Girl, Interrupted, 1993). Przekład: Paweł Laskowicz. Wyd. Zysk i Spółka 1996. ISBN 83-7150-104-8. Powieść przeniósł w 1999 r. na ekran James Mangold – dramat Przerwana lekcja muzyki z Winoną Ryder, Angeliną Jolie, Whoopi Goldberg i Vanessą Redgrave.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.