Hipparion
Hipparion (z greckiego hipparion – konik[1]) – wymarły rodzaj nieparzystokopytnych z rodziny koniowatych, żyjący od miocenu do plejstocenu. Zasiedlał Amerykę Północną, Eurazję i Afrykę.
| Hipparion | |||||
| De Christol, 1832 | |||||
| Okres istnienia: 23–0,78 mln lat temu | |||||
 Szkielet Hipparion laromae | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj |
Hipparion | ||||
| |||||
Systematyka edytuj
Początkowo sądzono, że był jednym z taksonów linii filogenetycznej bezpośrednio prowadzącej do rodzaju Equus, jednak już na przełomie lat 50/60. XX w. podawano, że jest to rodzaj z bocznej linii zanikłej bezpotomnie w plejstocenie[2]. Wywodzi się od rodzaju Merychippus[3]. W obrębie rodzaju niektórzy badacze wyróżniają kilka podrodzajów lub morfotypów. Kwestionowany jest status kilku gatunków w obrębie rodzaju Hipparion, które wydzielane są albo jako odrębne, albo jako mieszczące się w obrębie cech innego gatunku[4].
Gatunki[5]:
- † Hipparion anthonyi Merriam 1916
- † H. chiai Liu et al. 1978
- † H. concudense Pirlot 1956
- † H. condoni Merriam 1915
- † H. crassum Gervais 1859
- † H. dietrichi Wehrli 1941
- † H. fissurae Crusafont and Sondaar 1971
- † H. forcei Richey 1948
- † H. gromovae Villalta and Crusafont 1957
- † H. laromae Pesquero et al. 2006
- † H. lufengense Sun, 2013
- † H. longipes Gromova 1952
- † H. macedonicum Koufos 1984
- † H. matthewi Abel 1926
- † H. mediterraneum Roth and Wagner 1855
- † H. molayanense Zouhri 1992
- † H. philippus Koufos & Vlachou, 2016
- † H. periafricanum Villalta and Crusafont 1957
- † H. phlegrae Lazaridis and Tsoukala 2014
- † H. rocinantis Hernández Pacheco 1921
- † H. sanfondensis Frick 1933
- † H. sanjuanensis Frick 1933
- † H. sellardsi Matthew and Stirton 1930
- † H. shirleyae MacFadden 1984
- † H. sithonis Koufos & Vlachou, 2016
- † H. tehonense Stirton 1940
- † H. weihoense Liu et al. 1978
Cechy charakterystyczne anatomii edytuj
Miał trzy palce[6], obecny był izolowany protokon (guzek na powierzchni trącej górnych trzonowców, leżący w środkowej części i większy od bocznych guzków[7]), obie te cechy są diagnostyczne dla rodzaju[8], zęby silnie hypsodontowe[9], głowa proporcjonalnie krótsza w porównaniu do współczesnego konia[10].
Występowanie edytuj
Hipparion pojawił się w Ameryce Północnej w miocenie. W późnym miocenie część populacji Hipparion migrowała z Ameryki Północnej do Azji przez rejon Beringii, skąd dotarła około 9 mln lat temu do Indii[11]. Dotarła też do Europy, gdzie znana jest m.in. ze stanowisk hiszpańskich wieku 10,7 mln lat[12]. Część populacji eurazjatyckiej Hipparion około 10 mln lat temu (w miocenie) migrowała do wschodniej Afryki[13]. Znane są tropy dorosłego osobnika i źrebaka Hipparion zostawione na warstwie świeżego tufu 3,5 mln lat temu koło Laetoli[14]. W Europie Hipparion zanikł około 2,5 mln lat temu[15].
Środowisko życia edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Kielan-Jaworowska 1963 ↓, hasło „Koniowate”.
- ↑ Bieda 1969 ↓, s. 459, 465.
- ↑ Szarski 1990 ↓, s. 509.
- ↑ Pesquero, Alberdi i Alcalá 2006 ↓.
- ↑ Dane o rodzaju w The Paleobiology Database. [dostęp 2017-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-12)].
- ↑ Franzen 2010 ↓, s. 94.
- ↑ Patrz opis: Bieda 1969 ↓, s. 316.
- ↑ Pesquero, Alberdi i Alcalá 2006 ↓, s. 350.
- ↑ Franzen 2010 ↓, s. 98.
- ↑ Bieda 1969 ↓, s. 465.
- ↑ Franzen 2010 ↓, s. 115, 123, 135.
- ↑ Garcés i in. 2003 ↓, s. ?.
- ↑ Franzen 2010 ↓, s. 127, 142.
- ↑ Franzen 2010 ↓, s. 84.
- ↑ Franzen 2010 ↓, s. 138.
- ↑ Franzen 2010 ↓, s. 142.
- ↑ Szarski 1990 ↓, s. 509–510.
Bibliografia edytuj
- Franciszek Bieda, Paleozoologia, t. 2: Strunowce, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1969, OCLC 749167029.
- Jens Lorenz Franzen, The rise of horses, Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2010, s. 211, ISBN 978-0-8018-9373-5, OCLC 298538023 (ang.).
- M. Garcés i inni, „Hipparion dispersal” in Europe: magnetostratigraphic constraints from the Daroca area (Spain), Coloquios de Paleontología Vol. Ext. 1, 2003, s. 171–178, ISSN 1132-1660, OCLC 774507379 (ang.).
- Zofia Kielan-Jaworowska (red.), Słownik paleontologiczny, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1963, OCLC 830238328.
- Ma Dolores Pesquero, María Teresa Alberdi, Luis Alcalá, New Species of Hipparion from La Roma 2 (Late Vallesian; Teruel, Spain): A Study of the Morphological and Biometric Variability of Hipparion primigenium, „Journal of Paleontology”, 80 (2), 2006, s. 343-356, OCLC 5554065460, JSTOR: 4095130 (ang.).
- Henryk Szarski, Historia zwierząt kręgowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1990, ISBN 83-01-09155-X, OCLC 834081005.