Kiścień (roślina)

Kiścień
	; Leucothoe axillaris
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	wrzosowate
Podrodzina	Vaccinioideae
Rodzaj	kiścień
	Nazwa systematyczna
	Leucothoë D. Don; Edinburgh New Philos. J. 17: 159. Jul 1834
	Typ nomenklatoryczny
	L. axillaris (Lamarck) D. Don
Synonimy
	Oreocallis Small;
	Oreocallis Small;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Kiścień^[5], leukotoe^[6] (Leucothoë L.) – rodzaj roślin z rodziny wrzosowatych (Ericaceae Juss.). Obejmuje 5^[7]^[8]–6^[9] gatunków. Naturalnie występują one w Chinach, Japonii oraz w południowo-zachodniej i wschodniej części Stanów Zjednoczonych^[7]^[10]. Rosną w lasach, zwykle wilgotnych, wzdłuż strumieni. Ich kwiaty zapylane są przez owady^[11].

Rośliny te uprawiane są jako krzewy ozdobne, zwłaszcza kiścień wawrzynowy L. fontanesiana^[10], uprawiany także w Polsce^[5]. Walorem ozdobnym są głównie liście^[11]. Kiścienie wykorzystywane są także lokalnie jako rośliny lecznicze^[10].

Morfologia edytuj

Pokrój: Zimozielone krzewy osiągające do 2 m wysokości^[11], z podziemnymi, poziomo rozrastającymi się kłączami, o pędach łukowato wygiętych (wyprostowanych u L. davisiae). Pędy walcowate, nagie (L. keiskei) do umiarkowanie owłosionych (włoski jednokomórkowe)^[8].
Liście: Zimozielone, skrętoległe, pojedyncze, ogonkowe, pozbawione przylistków. Blaszka liściowa skórzasta, z wierzchu ciemnozielona i błyszcząca, od spodu jaśniejsza, czasem z rzadkimi, wielokomórkowymi, gruczołowatymi włoskami^[8]; eliptyczna lub podługowata, całobrzega lub drobno–piłkowana do kolczastej^[7].
Kwiaty: Zebrane po 8–60 w nagich gronach wyrastających w kątach liści pojedynczo lub w pęczkach na ubiegłorocznych odcinkach pędów^[9]^[7]. Kwiaty wsparte są dwiema przysadkami, częściowo przesłaniającymi szypułkę^[7]. Działek kielicha jest 5, lancetowatojajowatych do szerokojajowatych. Płatków korony także 5, białych, zrośniętych ze sobą niemal na całej długości, w efekcie rurka o kształcie walcowatym lub urnowatym zakończona jest krótkimi łatkami. Pręcików jest 8, rzadko 10, schowanych wewnątrz korony, o nitkach spłaszczonych, nagich lub owłosionych. Pylniki z dwoma różkami. Zalążnia górna powstaje z 5 owocolistków, ale z dodatkowymi przegrodami, tak że pozornie jest 10-komorowa. W każdej komorze liczne zalążki. Szyjka słupka nieznacznie dłuższa od pręcików. Znamię 5-dzielne, główkowate^[7]^[9].
Owoce: Suche, kulistawe torebki zawierające 60–120 nasion. Te podługowate i kanciaste, spłaszczone, o gładkiej powierzchni^[7]^[9].

Systematyka edytuj

Rodzaj z plemienia Gaultherieae, podrodziny Vaccinioideae w obrębie rodziny wrzosowatych (Ericaceae Juss.)^[4]. W przeszłości do rodzaju tego zaliczano więcej gatunków – krzewy zrzucające liście na zimę wyodrębniane zostały w osobne rodzaje Eubotrys i Eubotryoides, przy czym ten ostatni, monotypowy – z gatunkiem Eubotryoides grayana jest najwyraźniej najbliżej spokrewniony z roślinami rodzaju Leucothoe (tj. jest siostrzany)^[8].

Wykaz gatunków^[7]^[9]^[5]

Leucothoe axillaris (Lamarck) D. Don
Leucothoe davisiae Torrey ex A. Gray
Leucothoe fontanesiana (Steudel) Sleumer – kiścień wawrzynowy
Leucothoë griffithiana C. B. Clarke
Leucothoe keiskei Miq. – kiścień japoński
Leucothoë tonkinensis Dop

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-19] (ang.).
↑ ^a ^b Leucothoë. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2018-12-19].
↑ ^a ^b Genus: Leucothoe D. Don. [w:] USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [on-line]. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). [dostęp 2018-12-19].
↑ ^a ^b ^c Mieczysław Czekalski: Wrzosy, wrzośce i inne rośliny wrzosowate. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2008, s. 156-159. ISBN 978-83-09-01032-6.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 108, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Gordon C. Tucker: Leucothoe D. Don. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-12-19].
↑ ^a ^b ^c ^d Judd, Walter; Melvin III, Norman; Waselkov, Katherine; Kron, Kathleen. A taxonomic revision of Leucothoe (Ericaceae; Tribe Gaultherieae). „Brittonia”. 65, 4, s. 417-418, 2013. DOI: 10.1007/s12228-012-9295-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Fang Ruizheng; Peter F. Stevens: Leucothoe D. Don. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-12-19].
↑ ^a ^b ^c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 524, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. Trees and shrubs. London: MacMillan, 2002, s. 206. ISBN 0-333-73003-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-19] (ang.).

[ing-3] Leucothoë. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2018-12-19].

[grin-4] Genus: Leucothoe D. Don. [w:] USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [on-line]. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). [dostęp 2018-12-19].

[czekalski-5] Mieczysław Czekalski: Wrzosy, wrzośce i inne rośliny wrzosowate. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2008, s. 156-159. ISBN 978-83-09-01032-6.

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 108, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[america-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Gordon C. Tucker: Leucothoe D. Don. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-12-19].

[judd-8] Judd, Walter; Melvin III, Norman; Waselkov, Katherine; Kron, Kathleen. A taxonomic revision of Leucothoe (Ericaceae; Tribe Gaultherieae). „Brittonia”. 65, 4, s. 417-418, 2013. DOI: 10.1007/s12228-012-9295-4.

[china-9] Fang Ruizheng; Peter F. Stevens: Leucothoe D. Don. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-12-19].

[mabb-10] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 524, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[philipstree-11] Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. Trees and shrubs. London: MacMillan, 2002, s. 206. ISBN 0-333-73003-8.

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[1]

[2]

[3]

[4]