Markaczka amerykańska

Markaczka amerykańska
	Melanitta americana
	(Swainson, 1832)
	; Dorosły samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Podrodzina	kaczki
Plemię	Mergini
Rodzaj	Melanitta
Gatunek	markaczka amerykańska
Synonimy
	Melanitta nigra americana (Swainson, 1832); Oidemia americana Swainson, 1832;
	Melanitta nigra americana (Swainson, 1832); Oidemia americana Swainson, 1832;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	; lęgowiska przeloty zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Markaczka amerykańska^[3] (Melanitta americana) – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Występuje w Ameryce Północnej i wschodniej części Azji. Bliski zagrożenia wyginięciem.

Systematyka edytuj

Jest to gatunek monotypowy^[4]. Dawniej bywał uznawany za podgatunek markaczki zwyczajnej (M. nigra)^[5]^[4].

Występowanie edytuj

Gniazduje we wschodniej Syberii (na wschód od rzeki Jana), na Alasce oraz we wschodniej Kanadzie po Nową Fundlandię^[5]. Zimuje wzdłuż wybrzeży Atlantyku od Nowej Szkocji po Florydę, niewielkie populacje także na Wielkich Jeziorach^[6]. Zimuje również wzdłuż wybrzeży Pacyfiku – od Aleutów do środkowej Kalifornii^[6] (a nawet jeszcze dalej na południe – po północną Kalifornię Dolną), na wybrzeżach wschodniej Rosji, Japonii, Korei i wschodnich Chin^[2]. Rzadko zalatuje na wybrzeża Europy^[7]. W Polsce stwierdzona 16 razy (do roku 2021)^[8].

Morfologia edytuj

Wygląd: Przypomina markaczkę zwyczajną, ale dorosły samiec w szacie godowej jest łatwo odróżnialny (także w locie) po dużej jaskrawo żółtawo-pomarańczowej narośli na dziobie bez czerni przy czole. Narośl jest zwykle żółta na górze, a pomarańczowa u nasady. W locie skrzydła są jednolicie ciemne, ale lotki I rzędu zdają się dość jasne, jak u markaczki zwyczajnej, zwłaszcza od spodu. Samice takie jak u zwyczajnej, ale mają odrobinę wydatniejszy hak na końcu dzioba i rozleglejszą ciemną plamę na karku. Nieliczne dorosłe samice mają lekki żółty rysunek na ciemnym dziobie, niespotykany u zwykłej markaczki. Niedojrzałe ptaki podobne do samic, ale z białym brzuchem.

Wymiary średnie: długość ciała: 44–54 cm
rozpiętość skrzydeł: 84 cm
masa ciała: 862–1270 g

Ekologia i zachowanie edytuj

Biotop: Lęgnie się nad małymi jeziorami w tundrze. Zimą przebywa na wodach przybrzeżnych, szczególnie ze skalistym dnem.
Głos: Jedna z najbardziej wokalnych kaczek. Samce odzywają się łagodnym, zawodzącym gwizdem, a samica podłużnym „kraaa”.
Gniazdo: Gniazdo to wydrążony w ziemi dół położony w dużej kępie traw w pobliżu wody. Wyścielony częściowo puchem i trawą.
Jaja: Składa od 5 do 10 białoróżowych jaj.
Okres lęgowy: Jaja wysiadywane są przez okres 27–31 dni przez samicę. Kaczor opuszcza samicę krótko po rozpoczęciu lęgu. Pisklęta opuszczają gniazdo po wykluciu i wędrują za matką nad wodę. Usamodzielniają się po 45–50 dniach.
Pożywienie: Podobnie jak markaczka zwyczajna – drobne zwierzęta wodne, głównie małże, skorupiaki, owady wodne z niewielką domieszką pokarmu roślinnego, korzeni i pęczków.

Status i ochrona edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody markaczka amerykańska klasyfikowana jest jako gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened) od 2012 roku, kiedy to po raz pierwszy sklasyfikowano ją jako odrębny gatunek. Liczebność światowej populacji w 2006 roku szacowano na około 530–830 tysięcy osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[2].

W Polsce jest objęta ścisłą ochroną gatunkową^[9].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c Melanitta americana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Melanitta americana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mergini Rafinesque, 1815 (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-11].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-11]. (ang.).
↑ ^a ^b Black Scoter (Melanitta nigra). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).
↑ ^a ^b N. Bouglouan: Black Scoter. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-05-11]. (ang.).
↑ wynik wyszukiwania: Melanitta americana. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2021-05-11]. (ang.).
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Melanitta americana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Melanitta americana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mergini Rafinesque, 1815 (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-11].

[ioc-4] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-11]. (ang.).

[ibc-5] Black Scoter (Melanitta nigra). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).

[oiseaux-6] N. Bouglouan: Black Scoter. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-05-11]. (ang.).

[tarsiger-7] wynik wyszukiwania: Melanitta americana. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2021-05-11]. (ang.).

[kf2021-8] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.

[dzu-9] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]