Notos
Notos (także Notus; gr. Νότος Nótos ‘południe’ (strona świata), łac. Notus ‘wiatr południowy’, Auster ‘wiatr południowy’, ‘południe’) – w mitologii greckiej bóg i uosobienie wiatru południowego, utożsamiany z rzymskim Austerem[a][1][2][3].
| bóg wiatru południowego | |
 Notos (Notus, Auster), jedna z rzeźb ogrodzenia pałacu Pod Czterema Wiatrami w Warszawie | |
| Inne imiona |
Notus |
|---|---|
| Występowanie | |
| Atrybuty |
skrzydła u ramion, naczynie na wodę |
| Teren kultu | |
| Odpowiednik |
Auster (rzymski) |
| Rodzina | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo |
Apeliotes, |
Opis edytuj
Uosabiał gorący, wilgotny, silny wiatr, wiejący z południa, niosący deszcze i mgły[2][4][5][6][7]. W starożytnej Grecji jego imieniem oznaczano jedną ze stron świata – południe[2].
Uchodził za syna tytana Astrajosa i tytanidy Eos oraz za brata Fosforosa (Hesperosa; personifikacji planety Wenus)[b], niektórych gwiazd (personifikacji gwiazd)[c], Boreasza, Eurosa, Zefira, przypuszczalnie także Apeliotesa, Kajkiasa, Lipsa, Skirona (personifikacji wiatrów)[8][9].
Kult jego był rozpowszechniony wśród żeglarzy i rolników[10]. Składano mu w ofierze czarnego barana i koguta[10].
W sztuce przedstawiany jest jako młody mężczyzna z wielkimi skrzydłami u ramion, z naczyniem na wodę.
Wyobrażenie o bogu przejawia się w rzeźbie (fryz z I wieku p.n.e. z wizerunkami ośmiu skrzydlatych bogów wiatrów zdobiący Wieżę Wiatrów w Atenach)[d][e][2].
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
- ↑ Według Wieży Wiatrów w Atenach, która w starożytności służyła jako wiatrowskaz i zegar miejski. Na każdym boku budowli znajduje się relief z wyobrażeniem jednej z ośmiu greckich personifikacji wiatrów.
- ↑ Autorzy hellenistyczni identyfikowali Hesperosa z gwiazdą Fosforos.
- ↑ Z pominięciem gwiazd, w które zostali przemienieni niektórzy bohaterowie, stworzenia, istoty, artefakty np. Kastor i Polideukes (Polluks), Plejady, Hiady.
- ↑ «Południowa ściana Wieży Wiatrów ozdobiona wizerunkiem Notosa». Roman Agora and Tower of the Winds. stoa.org. [dostęp 2010-08-15]. (ang.).
- ↑ «Znaczek pocztowy z wizerunkiem Notosa». Notos. hellenica.de. [dostęp 2010-08-16]. (niem.).
Przypisy edytuj
- ↑ Arystoteles: Meteorologika. O świecie, Księga druga, Rozdział VI, s. 70–74: Róża wiatrów. pbi.edu.pl. [dostęp 2011-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-08)]. (pol.).
- ↑ a b c d Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 306. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
- ↑ Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 794–795. ISBN 83-01-03529-3.
- ↑ Słownik imion, nazw i rzeczy. W: Homer: Odyseja. Warszawa: Biblioteka Klasyki Polskiej i Obcej. Czytelnik, 1972, s. 372.
- ↑ Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 253. ISBN 83-04-04673-3.
- ↑ Homer: Iliada. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1968, s. 35. Cytat: „Kiedy z rozgniewanego Zeusa chmury wzleci Not z Eurem i na morzu nawałnicę wznieci”.
- ↑ Mity o bogach. W: Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, s. 172–173. ISBN 83-221-0111-2.
- ↑ Vojtech Zamarovský, op.cit., s. 72, 261, 306. ISBN 80-8046-098-1.
- ↑ Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 94, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
- ↑ a b Wiatry. W: Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 79. ISBN 83-210-0677-9.
Bibliografia edytuj
- Aaron J. Atsma: Notos. theoi.com. [dostęp 2010-08-16]. (ang.).
- Notus. mythindex.com. [dostęp 2010-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-19)]. (ang.).
- Jane E. Harrison, Margaret de G. Verrall, 201–203, Mythology and Monuments of Ancient Athens Being a Translatorium of a Portion of the Attica of Pausanias [online], books.google.com [dostęp 2011-04-12] (ang.).
- Hezjod: Narodziny bogów (Theogonia); Prace i dni; Tarcza. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7255-040-9.
- Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2003, s. 1414. ISBN 83-7399-022-4.
- Henry George Liddell, Robert Scott: A Greek-English Lexicon, 1940: νότος. perseus.tufts.edu. [dostęp 2011-08-09]. (ang.).
- Carlos Parada: Winds. maicar.com. [dostęp 2010-08-16]. (ang.).
- Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Notus. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-03]. (ang.).
- Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Ventus. perseus.tufts.edu. [dostęp 2011-04-11]. (ang.).
- Οι Αέρηδες. sundials.gr. [dostęp 2010-11-29]. (gr.).