Ota Pavel

Ota Pavel
Otto Popper
Data i miejsce urodzenia	2 lipca 1930 ; Praga
Data i miejsce śmierci	31 marca 1973 ; Praga
Narodowość	czeska
Język	czeski
Dziedzina sztuki	proza
Muzeum artysty	Buštěhrad
	Ważne dzieła
	Śmierć pięknych saren
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Strona internetowa

Ota Pavel, właśc. Otto Popper (ur. 2 lipca 1930 w Pradze, zm. 31 marca 1973 tamże) – czeski pisarz, dziennikarz i reporter sportowy.

Życiorys edytuj

Urodził się jako trzeci, najmłodszy syn żydowskiego komiwojażera Leo Poppera. Wczesne dzieciństwo spędził w Pradze, potem jego rodzina przeprowadziła się do rodziców ojca do Buštěhradu (w miasteczku tym obecnie znajduje się jego muzeum).

W czasie II wojny światowej jego ojciec oraz bracia, Jiří i Hugo, zostali wywiezieni do obozu koncentracyjnego, on zaś z matką Herminą, która była Czeszką, pozostał w Buštěhradzie. W wieku trzynastu lat pracował jako górnik w kopalni w Kladnie. Po skończonej wojnie szczęśliwie wrócili żywi jego ojciec i bracia, on zaś skończył szkołę handlową i językową (egzamin maturalny złożył w 1960 w szkole średniej dla pracujących).

Krótko trenował hokejową młodzież w praskim klubie Sparta. Od 1949 roku zatrudniony został jako komentator sportowy w Czechosłowackim Radiu (pracę tę załatwił mu przyjaciel brata z obozu Auschwitz-Birkenau, Arnošt Lustig), pracował również jako reporter sportowy w czasopismach Stadion i Československý voják. Od 1964 roku jego reportaże-opowiadania o tematyce sportowej, w których podkreślał wartości psychologiczne i moralne rywalizacji sportowej^[1], zaczęły ukazywać się także w formie książkowej.

W lutym 1964 roku, na zimowych igrzyskach olimpijskich w Innsbrucku zapadł na ciężką chorobę psychiczną (zdiagnozowaną jako cyklofrenia, psychoza maniakalno-depresyjna z elementami schizofrenii^[2]). W roku 1966 przyznano mu rentę inwalidzką.

Walcząc z chorobą szukał oparcia przede wszystkim na łonie przyrody, przy łowieniu ryb. Nie przestał pisać – w tym czasie powstały jego najsłynniejsze dzieła, wspomnienia z dzieciństwa i młodości. W tej autobiograficznej prozie można odnaleźć świadomy zapis konkretu egzystencjalnego, dotknięcia elementarnych problemów istnienia, czyli koegzystencji śmierci i życia, a także akceptacji przez człowieka porządku natury^[3].

Grób Oty Pavela

Z choroby nigdy się nie podniósł, w 1973 zmarł na zawał serca. Pochowany jest, razem z rodzicami, w części żydowskiej Cmentarza Olszańskiego w Pradze.

Twórczość edytuj

Reportaże i opowiadania o tematyce sportowej edytuj

Dukla mezi mrakodrapy (1964)
Plná bedna šampaňského (1967)
Cena vítězství (1968) – wybór z dwóch pierwszych książek
Pohár od Pánaboha (1971), wyd. pol.: Puchar od Pana Boga (2017),
Syn celerového krále (1972)
Pohádka o Raškovi (1974), wyd. pol.: Bajka o Raszku (2009),
Pohádka o Raškovi (1974) / Cena vítězství (1968), wyd. pol: Bajka o Rašce i inne reportaże sportowe (2016)

Proza autobiograficzna edytuj

Śmierć pięknych saren (Smrt krásných srnců) (1971)
Jak spotkałem się z rybami (Jak jsem potkal ryby) (1974)

W Polsce obie książki wydawane są łącznie pod tytułem Śmierć pięknych saren (1976, 1978, 1988, 1998, 2011) oraz pod tytułem Śmierć pięknych saren. Jak spotkałem się z rybami (2015)

Pośmiertnie wydane wybory edytuj

Fialový poustevník (1977)
Sedm deka zlata (1980)
Veliký vodní tulák (1980)
Zlatí úhoři (1985, 1991 – wydanie rozszerzone)
Výstup na Eiger (1989)
Mám rád tu řeku (1989)
Jak šel táta Afrikou: Povídky (1994), wyd. pol.: Jak tata przemierzał Afrykę (2004)
Omyl a jiné povídky (1995)
Olympijské hry a jiné povídky (1996)

Adaptacje filmowe edytuj

Na motywach prozy Oty Pavla w Czechosłowacji powstały filmy:

Zlatí úhoři (Złote węgorze), 1979, 84 min, scen. i reż. Karel Kachyňa
Śmierć pięknych saren (Smrt krásných srnců), 1986, 91 min, scen. i reż. Karel Kachyňa

Odniesienia edytuj

W sierpniu 1981, na I Przeglądzie Piosenki Prawdziwej, Andrzej Garczarek zaśpiewał piosenkę Przyjaciół nikt nie będzie mi wybierał która zawiera słowa:

jakim wy prawem o wolności

głosicie bracia w „Rudým Právie”

wszak to od waszej nie ostatni

zwariował pisarz Ota Pavel…!

Przypisy edytuj

↑ Zofia Tarajło-Lipowska Historia literatury czeskiej. Zarys, Wrocław 2010, s. 369
↑ Aleksander Kaczorowski Praski elementarz, Wołowiec 2001, s. 52
↑ Katarzyna Szkuta The Sublime is now. O kategorii wzniosłości w prozie Oty Pavla, w: Z polsko-czeskich zbliżeń literackich w XX wieku. Studia red. Grzegorz Bąbiak, Joanna Królak, Warszawa 2008, s. 77

Linki zewnętrzne edytuj

[1] Zofia Tarajło-Lipowska Historia literatury czeskiej. Zarys, Wrocław 2010, s. 369

[2] Aleksander Kaczorowski Praski elementarz, Wołowiec 2001, s. 52

[3] Katarzyna Szkuta The Sublime is now. O kategorii wzniosłości w prozie Oty Pavla, w: Z polsko-czeskich zbliżeń literackich w XX wieku. Studia red. Grzegorz Bąbiak, Joanna Królak, Warszawa 2008, s. 77

[1]

[2]

[3]