Urania (muza)

muza astronomii i astrologii w mitologii greckiej

Urania („Niebiańska”; gr. Οὐρανία Ouranía, łac. Urania, ‘Niebiańska’ od gr. ouranós ‘niebo’) – muza astronomii (łącznie z astrologią)[a][1][2].

Urania
Οὐρανία
bogini muza astronomii
Ilustracja
Urania, muza astronomii, marmurowa kopia rzymska z II wieku n.e. według oryginału greckiego z IV wieku p.n.e., Muzeum Pio-Clementino (Muzea Watykańskie)
Występowanie

mitologia grecka

Atrybuty

cyrkiel, kula nieba, wskaźnik

Siedziba

Parnas

Rodzina
Ojciec

Zeus

Matka

Mnemosyne

Rodzeństwo

Erato,
Euterpe,
Kalliope,
Klio,
Melpomene,
Polihymnia,
Talia,
Terpsychora

Uchodziła za córkę boga Zeusa i tytanidy Mnemosyne oraz za siostrę: Erato, Euterpe, Kalliope, Klio, Melpomene, Polihymnii, Talii, Terpsychory[1][3][2]. Według niektórych źródeł miała synów Linosa (z Amfimarosem) i Hymena[4][5][6].

Była jedną spośród dziewięciu muz olimpijskich (przebywały na Olimpie), które należały do orszaku boga Apollina (Apollon Musagetes), ich przewodnika[3][7][8]. Wraz ze swoimi siostrami uświetniała śpiewem biesiady bosko-ludzkie (m.in. zaślubiny Tetydy i Peleusa oraz Harmonii i Kadmosa), a także uczty olimpijskie samych bogów[2][3].

W sztuce przedstawiana jest zwykle jako kobieta z cyrklem, kulą nieba (gwiezdnym globusem) i wskaźnikiem (pałeczką służącą do wskazywania czegoś na globusie) – atrybutami symbolizującymi dziedzinę nauki, której patronowała (jej dziełem było gwiaździarstwo)[7][9][10].

Imieniem muzy nazwano jedną z planetoid – (30) Urania, niektóre obserwatoria astronomiczne (m.in. w Antwerpii, Berlinie, Wiedniu, Zurychu) oraz czasopismo poświęcone upowszechnianiu wiedzy astronomicznej – „Urania – Postępy Astronomii[11], a także nocny pociąg TLK Urania, w sezonie letnim 2016, kursujący między Krakowem a Kołobrzegiem i Krakowem a Ustką.

Zobacz też

edytuj
  1. Zadanie (rola) jakie Uranii wyznaczono ostatecznie w późnym okresie starożytności.

Przypisy

edytuj
  1. a b Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 451. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
  2. a b c Wyżyna olimpijska. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 145–147. ISBN 83-7391-077-8.
  3. a b c Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 241–242. ISBN 83-04-04673-3.
  4. Vojtech Zamarovský, op.cit., s. 193–194. ISBN 80-8046-098-1.
  5. Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 210, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
  6. Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 149–150, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
  7. a b Mity o bogach. W: Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, s. 163–164. ISBN 83-221-0111-2.
  8. Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 404: Musagetes. ancientlibrary.com. [dostęp 2011-03-19]. (ang.).
  9. Urania, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2010-09-06].
  10. Bogowie olimpijscy. W: Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 53–54. ISBN 83-210-0677-9.
  11. Urania – Postępy Astronomii. urania.edu.pl. [dostęp 2014-04-18].

Bibliografia

edytuj
  • Aaron J. Atsma: Ourania. theoi.com. [dostęp 2010-01-03]. (ang.).
  • Urania. mythindex.com. [dostęp 2010-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-24)]. (ang.).
  • Hezjod: Narodziny bogów (Theogonia); Prace i dni; Tarcza. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7255-040-9.
  • Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2003, s. 1368. ISBN 83-7399-022-4.
  • Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 774. ISBN 83-01-03529-3.
  • Carlos Parada: Urania2 (Muses). maicar.com. [dostęp 2010-11-10]. (ang.).
  • Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 405: Muses. ancientlibrary.com. [dostęp 2011-03-19]. (ang.).
  • William Smith: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology: Urania. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-07]. (ang.).
  • Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Urania1. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-07]. (ang.).