Wikipedia

Stanisław Budweil

polski kolarz

Stanisław Budweil (ur. 9 września 1874 w Sanoku, zm. 19 maja 1927 w Rymanowie) – polski urzędnik skarbowy, działacz sokoli, muzyk, dyrygent i chórmistrz.

Stanisław Budweil
Ilustracja
Stanisław Budweil (1922)
Data i miejsce urodzenia

9 września 1874
Sanok

Data i miejsce śmierci

19 maja 1927
Rymanów

Zawód, zajęcie

urzędnik

Faksymile
Odznaczenia
Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Stanisław Budweil[a] urodził się 9 września 1874 w Sanoku[1][2]. Był synem Jana Feliksa Budweila[3] (sierżant powiatowy[1], do końca życia oficjał ewidencyjny C. K. Obrony Krajowej przy urzędzie starostwa powiatu sanockiego[4], zm. 1899 w wieku 60 lat)[5] i Amelii[6][7] wzgl. Aurelii[3][8][9]. z domu Umlauf[3][5][6][8][9] (zm. w 1922 w wieku 79 lat)[7]. Miał siostry: Kamilę Joannę (ur. 1880[3], od 1905 zamężna z Włodzimierzem Sulimą Popielem[9], zm. 1909[10]), Elwinę Augustę Stefanię (ur. ok. 1884, od 1888 zamężna z Józefem Ostrowskim, profesorem C. K. Gimnazjum w Sanoku)[6].

Uczył się w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie w 1888 ukończył IV klasę[11], a w 1890 ukończył V klasę[12]. Później kształcił się w C. K. Gimnazjum w Jarosławiu[13]. Odbył studia na Uniwersytecie Franciszkańskim we Lwowie i Konserwatorium Lwowskim. Był uczniem kompozytora Jana Galla.

W okresie zaboru austriackiego w ramach autonomii galicyjskiej wstąpił do c. k. służby cywilnej 17 listopada 1896[2]. Został zatrudniony w urzędzie starostwa c. k. powiatu sanockiego, gdzie od 1896 był praktykantem w głównym urzędzie podatkowym[14][15][16], następnie przeniesiony do oddziału podatkowego tamże[17][18][19], gdzie od około 1900 był adiunktem[20][21][22], następnie około 1903 ponownie przeniesiony do głównego urzędu podatkowego jako adiunkt[23][24][25][26], od około 1907 jako asystent tamże[27][28], po czym znów przeniesiony do oddziału podatkowego od około 1909 był tam asystentem podatkowym[29], a od około 1910 oficjałem podatkowym[30][31][32][33][34][35].

W Sanoku kierował chórem[36][37][38][39], liczącym ok. 40 osób[40]. Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1906, 1912, 1920, 1921, 1922, 1924)[41][42], pełniąc funkcje zastępcy wydziałowego, wydziałowego, zastępcy gospodarza[43][44][45]. W ramach działalności sokolej był dyrygentem orkiestry i chóru mieszanego[46]. Od lat szkolnych uprawiał sport rowerowy[47][48]. Był zawodnikiem sokolej sekcji kolarskiej; w lipcu 1896 wygrał wyścig z Krosna do Rymanowa pokonując odcinek 19,5 km błotnistej i wyboistej drogi w czasie 42 minut[49]. Ponadto był rowerowym kurierem sokolim okręgu przemyskiego przewożącym korespondencję na wyznaczonym odcinku podczas jazdy rozstawnej 14 czerwca 1896[50][51].

 
Nagrobek Stanisława Budweila

20 stycznia 1897 został wybrany członkiem wydziały Kółka Dramatyczno-Muzycznego w Sanoku[52]. W Sanoku był członkiem zespołu pod nazwą Towarzystwo Muzyczno-Dramatyczne „Gamba”[53][54], którego założycielami byli Marian Kawski i Maksymilian Słuszkiewicz[55] (grupa działała w gmachu PTG „Sokół” przy ulicy Mickiewicza); w ramach towarzystwa rozwijała się kultura muzyczna i teatralna Sanoka; w kameralnym, 9-osobowym zespole „Gamba” Stanisław Budweil grał na kontrabasie, a doradcą zespołu był kapelmistrz stacjonującego w mieście 2 Pułku Strzelców Podhalańskich, por. Maksymilian Firek[56][57]. Był członkiem komitetu organizacyjnego Krajowy Zjazd Strażacki w Sanoku zorganizowany w lipcu 1904[58]. Był członkiem Towarzystwa Upiększania Miasta Sanoka[59]. Został skarbnikiem powołanej w 1919 Spółki spożywczej „Konsum” urzędników i funkcjonariuszów starostwa[60]. Na początku 1907 został członkiem wydziału Czytelni Chrześcijańskiej „Ogniwo” w Sanoku[61].

Podczas I wojny światowej od 19 września 1914 wraz z bliskimi przebywał w Starym Mieście na Morawach[62]. W dniu 6 maja 1900 poślubił Stanisławę z domu Jankiewicz (ur. 22 lutego 1882[8], zm. 14 lutego 1906 w wieku 23 lat[35][63][64]). Świadkami na ich ślubie byli Stanisław Bauman i Karol Gostwicki[8]. Stanisław Budweil miał dwie córki Janinę Justynę (ur. 1901[63]) i Helenę Kazimierę (ur. 1905[63], zm. 8 października 1921 na gruźlicę[65]) oraz synów Jerzego Adama (ur. 3 maja 1912)[66], Stanisława (ur. 1918)[67] – obaj synowie ukończyli Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku (w 1930 i 1937)[68]. Stanisław Budweil zmarł 19 maja 1927 w Rymanowie[69]. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku[70]. Nagrobek został zwieńczony rzeźbą sokoła oraz liry i orderem[71] (później jedno ze skrzydeł sokoła zostało utracone[72]).

Z okazji obchodów 125-lecia „Sokoła” w Sanoku w 2014 została wydana publikacja pt. Śpiewnik sokoli. 125 lat historii „Sokoła” w Sanoku 1889–2014, w której wykorzystano zawartość śpiewnika autorstwa Stanisława Budweila z 1905 dla użytku członków kółka śpiewackiego „Sokoła” w Sanoku[73][74][75][76].

Odznaczenia edytuj

austro-węgierskie

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Parafialna księga małżeństwa w adnotacji z 1899 dotyczącej ślubu podała tożsamość: „Władysław Adolf Budweil”.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1887/1888 (zespół 7, sygn. 6). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 185.
  2. ↑ a b c d Szematyzm galicyjskich władz i urzędów skarbowych na rok 1914. Lwów: Prezydyum Krajowej Dyrekcyi Skarbu, 1914, s. 197.
  3. ↑ a b c d Księga chrztów 1870–1882. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 137 (poz. 59).
  4. ↑ Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1899. Wiedeń: 1899, s. 61.
  5. ↑ a b Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 292 (poz. 12).
  6. ↑ a b c Księga małżeństw parafii rzymskokatolickiej w Sanoku (1888–1905). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 3 (poz. 23).
  7. ↑ a b Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 274 (poz. 144).
  8. ↑ a b c d Księga małżeństw 1888–1905 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 159 (poz. 21).
  9. ↑ a b c Księga małżeństw rz. kat. Sanok (1905–1912). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 7 (poz. 32).
  10. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 82 (poz. 122).
  11. ↑ Sprawozdanie C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1888. Sanok: Fundusz Naukowy, 1888, s. 94.
  12. ↑ Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1890. Sanok: Fundusz Naukowy, 1890, s. 76.
  13. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Jarosławiu za rok szkolny 1892. Jarosław: Fundusz Naukowy, 1892, s. 78.
  14. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1897. Lwów: 1897, s. 32.
  15. ↑ Kalendarz c.k. galicyjskich Urzędników podatkowych na rok 1897 który jest rokiem zwyczajnym, mającym 365 dni, czyli 52 tygodni. Kraków: 1897, s. 106.
  16. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1898. Lwów: 1898, s. 31.
  17. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1899. Lwów: 1899, s. 34.
  18. ↑ Kronika. Mianowania w służbie skarbowej. „Słowo Polskie”. Nr 178, s. 2, 28 lipca 1899. 
  19. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1900. Lwów: 1900, s. 42.
  20. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1901. Lwów: 1901, s. 42.
  21. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1902. Lwów: 1902, s. 42.
  22. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1903. Lwów: 1903, s. 42.
  23. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1904. Lwów: 1904, s. 42.
  24. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1905. Lwów: 1905, s. 42.
  25. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1906. Lwów: 1906, s. 50.
  26. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów: 1907, s. 50.
  27. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1908. Lwów: 1908, s. 50.
  28. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1909. Lwów: 1909, s. 49.
  29. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1910. Lwów: 1910, s. 49.
  30. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 50.
  31. ↑ a b c Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 51.
  32. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1913. s. 50.
  33. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 50.
  34. ↑ Szematyzm galicyjskich władz i urzędów skarbowych na rok 1914. Lwów: Prezydyum Krajowej Dyrekcyi Skarbu, 1914, s. 52.
  35. ↑ a b Kronika. Nekrologia. „Gazeta Sanocka”. Nr 112, s. 3, 18 lutego 1906. 
  36. ↑ Kronika. Koło Pań Towarzystwa Szkoły ludowej w Sanoku – Wieczorek ku czci Mickiewicza. „Gazeta Sanocka”. Nr 1, s. 3, 1 stycznia 1904. 
  37. ↑ Kronika. Muzyka kościelna w Sanoku. „Gazeta Sanocka”. Nr 2, s. 2, 10 stycznia 1904. 
  38. ↑ Kronika. Święcone. „Gazeta Sanocka”. Nr 122, s. 2, 29 kwietnia 1906. 
  39. ↑ Obchód Grunwaldzki w Sanoku. „Gazeta Sanocka”. Nr 186, s. 2, 21 lipca 1907. 
  40. ↑ Bronisław Filipczak, Wojciech Sołtys. Ze wspomnień (napisał Wojciech Sołtys). „Rocznik Sanocki”. Tom I, s. 215, 1963. 
  41. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 145, 147, 150, 153. ISBN 978-83-939031-1-5.
  42. ↑ Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2016-03-15].
  43. ↑ Walne Zgromadzenia Tow. „Sokół”. „Gazeta Sanocka”. Nr 169, s. 3, 24 marca 1907. 
  44. ↑ Sprawozdanie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za lata 1914., 1915., 1916., 1917., 1918. i 1919.. Sanok: 1920, s. 19.
  45. ↑ Zarząd. sokolsanok.pl. [dostęp 2016-03-15].
  46. ↑ Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 200. ISBN 83-909787-0-9.
  47. ↑ Ks. Piotr Niezgoda: Wspomnienia z czasów szkolnych (z lat od 1886 do 1894). W: Księga pamiątkowa 70-lecia Państwowego Gimnazjum imienia króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle 1868-1938. Jasło: 1938, s. 96.
  48. ↑ Z Sanoka. „Kurjer Lwowski”. Nr 16, s. 6, 16 stycznia 1903. 
  49. ↑ Kronika. Wyścig kolarski z Krosna do Rymanowa. „Gazeta Sanocka”. Nr 69, s. 4, 16 lipca 1896. 
  50. ↑ Kronika. „Kuryer Przemyski”. Nr 46, s. 2, 7 czerwca 1896. 
  51. ↑ Kronika. „Krakauer Tagblatt”. Nr 134, s. 5, 13 czerwca 1896. 
  52. ↑ Kółko dramat.-muzyczne w Sanoku. „Gazeta Sanocka”. Nr 95, s. 3, 24 stycznia 1897. 
  53. ↑ Edward Zając, Środowisko kulturalne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 610.
  54. ↑ Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 119. ISBN 83-909787-0-9.
  55. ↑ Edmund Słuszkiewicz: Ostatni przedwojenny burmistrz Sanoka. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 129.
  56. ↑ Stanisław Kawski. Życie muzyczne dawnego Sanoka. „Tygodnik Sanocki”. Nr 26, s. 6, 1 lipca 1994. 
  57. ↑ Stanisław Kawski. Życie muzyczne przedwojennego Sanoka. „Tygodnik Sanocki”. Nr 27, s. 6, 8 lipca 1994. 
  58. ↑ Krajowy Zjazd Strażacki. „Słowo Polskie”. Nr 353, s. 3, 28 lipca 1904. 
  59. ↑ Sprawozdanie Wydziału Tow. Upiększania Miasta Sanoka. „Miesięcznik Artystyczny”. Nr 7, s. 67, 1912. 
  60. ↑ Firmy. „Gazeta Lwowska”. Nr 177, s. 7, 2 sierpnia 1919. 
  61. ↑ Kronika. Ruch stowarzyszeń. „Gazeta Sanocka”. Nr 163, s. 3, 10 lutego 1907. 
  62. ↑ Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914-1915 oraz Album pamiątkowe. Cz. 3. Prowincya i Bukowina. Wiedeń: 1915, s. 137.
  63. ↑ a b c Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 26 (poz. 24).
  64. ↑ Nadesłane. „Gazeta Sanocka”. Nr 112, s. 4, 18 lutego 1906. 
  65. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 263 (poz. 116).
  66. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 46 (poz. 343).
  67. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 42 (poz. 319).
  68. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2020-05-20].
  69. ↑ Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1895 do 1952 r. Sanok. s. poz. 3238.
  70. ↑ Stefan Stefański: Cmentarze sanockie. Sanok: 1991, s. 16–17.
  71. ↑ Paweł Nestorowicz: Boża rola. Przyczynek do historii cmentarzy sanockich w 110-tą rocznicę konsekracji cmentarza przy ul. Rymanowskiej. Sanok: 2005, s. 52, 54.
  72. ↑ Ścieżka spacerowa „Śladami Rodu Beksińskich” w Sanoku. 6. Cmentarz, Epilog. zymon.com.pl. [dostęp 2015-05-30].
  73. ↑ Literatura dotycząca Sokoła. sokolsanok.pl, 2 czerwca 2014. [dostęp 2016-11-03].
  74. ↑ Śpiewnik Sokoli. Wydany z okazji 125-lecia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. Na podstawie Śpiewnika napisanego odręcznie przez Stanisława Budweila w 1905 r. dla użytku członków kółka śpiewackiego „Sokoła” w Sanoku. World Cat. [dostęp 2015-05-30].
  75. ↑ Wyjątkowy „Śpiewnik Sokoli”!. W Sokole. [dostęp 2015-05-30].
  76. ↑ Wydaliśmy „Historię Sokoła” i „Śpiewnik Sokoli”. 2014-05-19. [dostęp 2016-02-27].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Budweil&oldid=71909746”