Stanisław Witkowski (filolog)

polski filolog klasyczny

Stanisław Józef Witkowski (ur. 2 marca 1866 w Andrychowie, zm. 2 października 1950 w Warszawie) – polski filolog klasyczny, papirolog, mediewista, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.

Stanisław Witkowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

2 marca 1866
Andrychów, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

2 października 1950
Warszawa, Polska

Miejsce spoczynku

Cmentarz Wojskowy na Powązkach

Zawód, zajęcie

filolog klasyczny, papirolog, mediewista

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

profesor

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

Życiorys

edytuj

Był synem Karola (właściciela niewielkiego majątku ziemskiego) i Marii z domu Paszków. Uczęszczał do gimnazjum w Wadowicach, w latach 1887–1891 studiował filologię klasyczną i słowiańską na Uniwersytecie Jagiellońskim, m.in. u Kazimierza Morawskiego i Maksymiliana Iskrzyckiego. Studia kontynuował na uniwersytecie w Berlinie (1892–1893), a następnie w Getyndze (1893–1894), gdzie oprócz filologii klasycznej kształcił się w dziedzinie archeologii, gramatyki porównawczej i sanskrytu. W 1893 na podstawie rozprawy De vocibus Hybridis apud antiquos poetas Romanos obronił na Uniwersytecie Jagiellońskim doktorat. W latach 1895–1896 uczył języków starożytnych w Gimnazjum Św. Anny w Krakowie, a 1896–1898 w K. K. Gimnazjum im. Rudolfa w Brodach z językiem niemieckim wykładowym; jednocześnie w latach 1895–1900 pracował jako referent w Radzie Szkolnej Krajowej.

W 1898 habilitował się na Uniwersytecie Lwowskim i został docentem w II Katedrze Filologii Klasycznej tej uczelni; w 1902 mianowany profesorem nadzwyczajnym, objął po Ludwiku Ćwiklińskim kierownictwo tej Katedry. W 1905 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego; w roku akademickim 1908/1909 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego. Był też rektorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie w roku akademickim 1930/1931. Wykłady na Uniwersytecie Lwowskim prowadził do 1935. Od 1910 był członkiem korespondentem Akademii Umiejętności w Krakowie (późniejszej Polskiej Akademii Umiejętności), od 1914 jej członkiem czynnym; w latach 1931–1945 był wicedyrektorem Wydziału I PAU. Należał także m.in. do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (od 1945 członek zwyczajny) oraz Towarzystwa Naukowego we Lwowie (od 1920 członek czynny). 27 listopada 1929 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[1][2]. W październiku 1936 otrzymał tytuł profesora honorowego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie[3].

Jego zainteresowania naukowe obejmowały papirologię, hellenistykę, literaturę polsko-łacińską, historię starożytnego Egiptu. Dwie prace poświęcił również literaturze rzymskiej. Jest uważany za twórcę naukowych podstaw papirologii polskiej. W pracy Historjografja grecka i nauki pokrewne (1925–1927, trzy tomy) dał pierwszą europejską syntezę dziejopisarstwa greckiego - od początków do pierwszych wieków cesarstwa. Dla potrzeb Wielkiej Historii Powszechnej opracował dzieje epoki Peryklesa. Zajmował się twórczością Homera, Safony, Arystofanesa, Kallimacha. Przygotował wzorową edycję greckich Listów prywatnych z epoki Ptolemeuszów, wznawianych wielokrotnie w Polsce i Niemczech. W ramach podróży naukowych prowadził badania m.in. w Grecji, Sycylii i Maroku. Współpracował z pismem „Eos” od 1895 (w latach 1902–1909 jego redaktor), był znanym recenzentem prac polskich filologów (m.in. Historia poezji humanistycznej łacińskiej w Polsce Tadeusza Sinki, 1916; Demy Eupolisa Stefana Srebrnego, 1923; Dwie wiosny Jana Parandowskiego, 1929). W latach 1913–1927 wydał trzy tomy „Studia Leopolitana”.

Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A-11-1)[4].

Uczniowie

edytuj

Do grona jego studentów należeli m.in. Andrzej Gawroński, Tadeusz Kotarbiński, Franciszek Smolka, Jan Smereka, Andrzej Kuś, Jan Parandowski. Witkowski miał opinię sumiennego wykładowcy i wyjątkowo surowego egzaminatora.

Publikacje

edytuj

Z prac Stanisława Witkowskiego można wymienić:

  • Jan z Wiślicy. Jego życie i pisma (1891)
  • Stosunek „Szachów” Kochanowskiego do poematu Vidy „Scacchia ludus” (1892)
  • Homer i Troja (1893)
  • Nowo odkryty poeta grecki Herondas i jego utwory (1893)
  • Życie greckie w Egipcie w epoce Ptolemeuszów według papirusów greckich (1893)
  • Nowe odkrycia w dziedzinie muzyki greckiej (1895)
  • Prodromus grammaticae papyrorum Graesarum aetatis Lagidarum (1895)
  • Udalryk Wilamowitz-Moellendroff i działalność w zakresie filologii starożytnej (1895)
  • Ad Herodam (1896)
  • SofoklesaAntygona” a Shelleya „Rodzina Cencich” (1904)
  • Istota powstania Koine (1905)
  • Autorowie greccy, znalezieni po roku 1891 (1910)
  • O pisownię wyrazów obcych. Fajdon czy Fedon? Feidjas czy Fidiasz? (1911)
  • Studia nad Homera „Dolomeia” (1917)
  • Lekarz Mikołaj z Polski (1919)
  • Tragedia grecka (1930, dwa tomy)
  • Historyczna składnia grecka na tle porównawczym (1936)
  • Państwo greckie (1938)
  • Kleopatra (1939)
  • Utwór Diderota źródłem „Zemsty” (1950)

Ogłosił także wspomnienia z podróży – Wrażenia z Południa: Grecja, Sycylia, Hiszpania, Maroko (1914) i Z podróży po Hiszpanii i Portugalii. Hiszpania dziś i przed dwudziestu laty (1928).

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 3: P–Z (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1985.

Linki zewnętrzne

edytuj