Stannin
Stannin – minerał z gromady siarczków. Nazwa pochodzi od składu chemicznego: łac. stannum – cyna. Kryształy mają pokrój czworościanów oraz zbliżonych do sześcianów postaci. Najczęściej jednak występuje w zbitych i drobnokrystalicznych agregatach. Struktura stanninu podobna jest do struktury chalkopirytu, gdzie pozycje Fe i Cu obsadzają miedź, żelazo i cyna Sn. Rozpoznać go można łatwo w polerowanych zgładach gdzie bardzo często wykrusza się pozostawiając trójkątne wykruszenia. Trawiony kwasem azotowym wydziela SnO2 (kasyteryt w postaci osadu) oraz siarkę jako niebieskawy roztwór.
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Inne nazwy |
Stanin, piryt cynowy |
|---|---|
| Skład chemiczny |
Cu2FeSnS4 |
| Twardość w skali Mohsa |
4 |
| Przełam |
Nierówny, zadziorowaty |
| Łupliwość |
Niewyraźna (110) i (001) |
| Układ krystalograficzny |
tetragonalny |
| Gęstość minerału |
4,3 – 4,5 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
Stalowoszara |
| Rysa |
Czarna |
| Połysk |
Metaliczny na świeżym przełamie |
Rozpoznawanie w świetle odbitym
edytuj- bezbarwny z odcieniem zielonkawym, różowym lub oliwkowoszarym
- Refleksyjność w przedziale 26-27,3%
- ΔR – słabe dwójodbicie
- wyraźny efekt anizotropii
Skład chemiczny
edytujTeoretycznie zawiera 29,58% Cu, 27,61% Sn i 12,91% Fe. Ponadto często zawiera domieszki Zn, Sb oraz Ag.
Geneza
edytujMinerał ten powstaje w wyniku procesów hydrotermalnych. Bardzo częsty składnik żył kruszconośnych wysokich i średnich temperatur. Zdarza się także w pegmatytach.
Minerały współwystępujące
edytujChalkopiryt, sfaleryt, kasyteryt, tetraedryt, piryt, pirotyn, wolframit, arsenopiryt.
Występowanie
edytuj- W Polsce: w Radzimowicach niedaleko Wojcieszowa w złożu Stara Góra oraz w Górach Kaczawskich.
- Na świecie: USA (Dakota Południowa, Alaska); Boliwia (Oruro, Llallagua, Uncía i in.); na Tasmanii; Zabajkale (Rosja); złoża Cinovec w Czechach; w Niemczech – rejony Freibergu, Zinnwald oraz w Wielkiej Brytanii w żyłach cynonośnych Wheal Rock.
Bibliografia
edytuj- Bolewski A., Manecki A., Mineralogia szczegółowa, Wydawnictwo PAE. Warszawa 1993, ISBN 83-85636-03-X
- Antoni Muszer, Zarys mikroskopii kruszców, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2000, ISBN 83-229-2011-3, OCLC 233515690.
- Żaba J., Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Wyd. Videograf II, Chorzów 2006, ISBN 978-83-7183-385-7