Dakota Południowa
Dakota Południowa (ang. South Dakota, wym. /ˌsaʊθ dəˈkoʊtə/) – stan w środkowo-północnej części Stanów Zjednoczonych, na obszarze Wielkich Równin.
| Dakota Południowa State of South Dakota | |||||
| |||||
| 40. stan od 2 listopada 1889 | |||||
| |||||
| Dewiza: Under God the people rule | |||||
| Państwo |  Stany Zjednoczone
| ||||
| Stolica | Pierre | ||||
| Kod ISO 3166-2 | US-SD | ||||
| Gubernator | Dennis Daugaard | ||||
| Powierzchnia | 199 729[1] km² | ||||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
869 666[2] | ||||
| • gęstość | 3,84 os./km² | ||||
| Strefa czasowa | UTC-06:00 UTC-05:00 | ||||
| Języki urzędowe | angielski | ||||
Położenie na mapie USA
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Stany Zjednoczone
| |||||
Sąsiaduje od północy ze stanem Dakota Północna, od zachodu z Montaną i Wyoming, od południa z Nebraską, od wschodu z Minnesotą i Iowa.
Rzeźba terenu na ogół wyżynna, z głęboko wciętymi dolinami rzeki Missouri i jej dopływów. Na zachodzie Góry Czarne (ang. Black Hills) z najwyższym szczytem Harney Peak (2207 m n.p.m.).
Nazwa stanu pochodzi od zamieszkujących tam Indian Dakota (Siuksów).
Spis treści
HistoriaEdytuj
- 1743 – początek eksploracji obszarów przez Francuzów (Luis-Joseph Verendrye i Francois Verendrye)
- 1803 – obszar przeszedł na własność USA jako część Luizjany po jej zakupieniu od Francji
- 1804-1806 – Meriwether Lewis i William Clark penetrowali tereny
- 1817 – powstało Fort Pierre (pierwsze stałe osiedle białych)
- 1818 – zakupienie od Anglii północno-wschodniej części dzisiejszej Dakoty Północnej i Dakoty Południowej
- 1831 – do Fort Pierre po raz pierwszy dopłynął parowiec
- 1861 – utworzenie Terytorium Dakoty
- 1868 – na Terytorium Dakoty utworzony został Wielki Rezerwat Siuksów
- 1873 – do Dakoty Południowej dotarła kolej, a wraz z nią fala osadników
- 1874 – odkrycie złota w Górach Czarnych
- 25 czerwca 1876 – bitwa pomiędzy Indianami z plemienia Dakotów i kawalerią Stanów Zjednoczonych dowodzona przez pułkownika George'a Armstronga Custera nad Little BigHorn
- 1877 – podzielenie Terytorium Dakoty na dwie części – południową i północną
- 2 listopada 1889 – przyjęcie Dakoty Południowej do Unii (tego samego dnia do Unii została przyjęta Dakota Północna)
- 29 grudnia 1890 – masakra Siuksów nad potokiem Wounded Knee.
GeografiaEdytuj
Jest w dwóch strefach czasowych: UTC-06:00 i UTC-07:00.
KlimatEdytuj
Dakota Południowa leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego o kontynentalnej i suchej odmianie. Zimy są zimne i często mroźne, gdzie w wielu miejscach średnia dobowa może spaść do -12 °C. Lata są dość gorące co wiąże się z napływem gorących mas powietrza znad Meksyku. Średnie wartości letnie dochodzą do 32 °C. Średnie opady roczne około 500 mm. Najsuchsze regiony, leżące w południowo-zachodniej części kraju cechują się opadami rzędu od 150 do 300 mm rocznie, południowo-wschodnia część kraju to opady około 635 mm rocznie. Do częstych letnich zjawisk należą gwałtowne burze z silnym wiatrem. Czasami występuje gradobicie. Zimą zaś występują zawieje i zamiecie śnieżne[3].
- Główne rzeki: Missouri
- Roślinność: prerie
- Liczba hrabstw: 67
- Największe hrabstwo: Minnehaha
- Liczba parków stanowych: 13
- 5 największych miast: Sioux Falls, Rapid City, Aberdeen, Watertown, Brookings.
DemografiaEdytuj
Dakota Południowa ma 700 133 mieszkańców (2005). Najpowszechniej używanymi językami są:
- język angielski – 93,63%,
- język hiszpański – 1,58%,
- język niemiecki – 1,51%,
- język dakota – 1,14%,
- język rosyjski – 0,53%[4].
ReligiaEdytuj
- protestantyzm - 59%
- katolicyzm - 25%
- bez religii - 12%
- mormoni - 1%
- pozostali - 3%[5]
Do największych grup religijnych w 2010 roku, należały (przyrost w ciągu 10 lat)[6]:
- Kościół katolicki: 148 883 wiernych
17,9% - Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce: 112 649 7,6%
- Zjednoczony Kościół Metodystyczny: 36 020 3,4%
- Kościół Luterański Synodu Missouri: 30 487 3,3%
- Zjednoczony Kościół Chrystusa: 12 758 20,2%
- Kościół Wesleyański: 11 712
48,9% - Kościół Prezbiteriański USA: 10 169 20,3%
Symbole stanuEdytuj
- Dewiza: Under God the People Rule (Z woli Bożej rządy ludu)
- Przydomek: The Mount Rushmore State (Stan Góry Rushmore)
- Symbole: bażant, świerk z Czarnych Wzgórz, sasanka amerykańska, różowy kwarc, skrzypce.
Przemysł i bogactwa naturalneEdytuj
- Rolnictwo (uprawa słonecznika, pszenicy, jęczmienia, kukurydzy, owsa; hodowla bydła)
- Przemysł przede wszystkim wydobywczy (złoto, srebro, beryl, żelazo)
- Przetwórstwo spożywcze.
UczelnieEdytuj
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-06].
- ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: South Dakota, www.census.gov [dostęp 2018-01-04] (ang.).
- ↑ "Precipitation Normals (1971–2000), South Dakota State University. http://climate.sdstate.edu/archives/data/pptnormals.shtm. Retrieved November 26, 2008.
- ↑ Modern Language Association. Podane są wszystkie języki używane przez więcej niż 0,5% ogółu ludności.
- ↑ Religious Affi liation by State in the U.S. str.100.
- ↑ The Association of Religion