Stefan Buszczyński
Stefan Buszczyński (ur. 26 grudnia 1821 w Mołodkowicach[1] na Podolu, zm. 20 października 1892 w Krakowie) – polski publicysta i pisarz polityczny, powstaniec.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
26 grudnia 1821 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki |
publicystyka polityczna i historyczna |
Życiorys
edytujPochodził z rodziny szlacheckiej. Ukończył studia humanistyczne na Uniwersytecie Kijowskim. Od 1845 prowadził swoje dobra ziemskie. Debiutował w „Athenaeum” w 1848. Przyjaźnił się z Apollonem Korzeniowskim[2]. W powstaniu styczniowym 1863 był organizatorem i naczelnikiem powiatu mohylewskiego[3]. Zaoczny wyrok kary śmierci za udział zmusił go do emigracji. Przebywał w Szwajcarii, Niemczech, Francji[3]. W Paryżu był członkiem Towarzystwa Historyczno-Literackiego i zarządzał fundacją raperswilską (od 1867), Towarzystwem Naukowym Krakowskim (od 1869) i Akademią Umiejętności (od 1872). Do kraju, do Lwowa powrócił w 1878, a od 1887 roku zamieszkał w Krakowie. Starał się o docenturę na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak kandydaturę zablokowały środowiska konserwatywne (zwłaszcza Józefa Szujskiego). Publikował w pismach takich jak „Kraj”, „Nowa Reforma”, „Ruch Literacki”. Utrzymywał bliskie kontakty z Polonią amerykańską. Był członkiem Ligi Polskiej[4].
W młodości związany ze środowiskami radykalnymi, w późniejszym wieku przeszedł na pozycje bardziej zachowawcze, nie wierząc w powodzenie czynu zbrojnego (broszura Cierpliwość czy rewolucja, Paryż, 1862). Jego patriotyczne i demokratyczne poglądy znajdowały odbicie w jego utworach literackich. Do najważniejszych dzieł Buszczyńskiego należało La decadence de l’Europe (1867), którego czytelnikami byli m.in. Napoleon III, Jules Michelet i Wiktor Hugo. W dziele tym opisał szczegółowo wizję przyszłej zjednoczonej Europy, z parlamentem w Brukseli[5].
Dzieła
edytuj- Podole, Wołyń i Ukraina. Prawa korony polskiej do tych krajów (1862)[6]
- La decadence de l’Europe (Paryż, 1867)[7]
- Rany Europy. Statystyczne fakta etnograficznemi i historycznemi notami objaśnione (pierwodruk po niemiecku jako Die Wunden Europa’s, 1875)
- Ameryka i Europa. Studium historyczne i finansowe z krytycznym na sprawy społeczne poglądem (1876)
- Rękopis XX wieku po Chrystusie (1881, wydana w Krakowie, 1918)[8]
- Znaczenie dziejów Polski i walki o niepodległość (1882)[9]
- Obrona spotwarzonego narodu (1884-1894)[10][11][12][13]
- Pieśni Antoniego Szaszkiewicza wraz z jego życiorysem, Kraków 1890
Przypisy
edytuj- ↑ Mołotkowce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 651.
- ↑ Zdzisław Najder: Życie Josepha Conrada Korzeniowskiego. Culture.pl. [dostęp 2011-03-13].
- ↑ a b Nieco szczegółów biograficznych dotyczących uczestników organizacyi i partyzantki r. 1863/64. W: Józef Białynia Chołodecki: Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziestą rocznicę powstania r. 1863/1864. Lwów: 1904, s. 182.
- ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887-1907), Londyn 1964, s. 571.
- ↑ Gazeta Wyborcza, 18.08.2011, str. 7 - Rozmowa z prof. Adamem Suchońskim
- ↑ Stefan Buszczyński, Podole, Wołyń i Ukraina : prawa korony polskiej do tych krajów [online], polona.pl [dostęp 2019-02-02].
- ↑ Stefan Buszczyński, La décadence de l'Europe [online], polona.pl [dostęp 2019-02-02].
- ↑ Stefan Buszczyński, Rękopis z przyszłego wieku : fantazya społeczna z r. 1881, wyd. 1918 [online], polona.pl [dostęp 2019-02-02].
- ↑ Stefan Buszczyński, Znaczenie dziejów Polski i walk o niepodległość [online], polona.pl [dostęp 2019-02-02].
- ↑ Stefan Buszczyński, Obrona spotwarzonego narodu. Z. 1, Powszechny ruch ludowy przed powstaniem ; Styczniowe 1863 roku powstanie [...], wyd. 1894 [online], polona.pl [dostęp 2019-02-02].
- ↑ Stefan Buszczyński, Obrona spotwarzonego narodu. Z. 2, Rozbiór krytyczny historycznej szkoły krakowskiej, wyd. 1894 [online], polona.pl [dostęp 2019-02-02].
- ↑ Stefan Buszczyński, Obrona spotwarzonego narodu. Z. 3 cz. 1, Następstwa zasad historycznej szkoły krakowskiej. cz. 2, Ks. Walerjana Kalinki: Obraz Krakowa w 1850 r. , wyd. 1894 [online], polona.pl [dostęp 2019-02-02].
- ↑ Stefan Buszczyński, Obrona spotwarzonego narodu. Z. 4, Cierpliwość Narodu Polskiego [...], wyd. 1894 [online], polona.pl [dostęp 2019-02-02].
Bibliografia
edytuj
- Andrzej. Niewiadowski: Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990, s. 49-50. ISBN 83-210-0892-5.
- Henryk Markiewicz: Pozytywizm. Wyd. VII. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 451, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13849-3.
- Stefan Buszczyński. Polskie Tradycje Intelektualne. [dostęp 2011-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-28)].
Literatura dodatkowa
edytuj- Maria Dynowska: Buszczyński Stefan. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 3: Brożek Jan – Chwalczewski Franciszek. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1937, s. 147–149. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0
Linki zewnętrzne
edytuj- Dzieła Stefana Buszczyńskiego w bibliotece Polona