Apollo Korzeniowski

polski pisarz, poeta i autor dramatów

Apollo Korzeniowski herbu Nałęcz (ur. 9 lutego?/21 lutego 1820[1] w Honoratce, zm. 23 maja 1869 w Krakowie) – polski pisarz, poeta i autor dramatów; ojciec Josepha Conrada.

Apollo Korzeniowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

21 lutego 1820
Honoratka, gubernia kijowska, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

23 maja 1869
Kraków, Austro-Węgry

Dziedzina sztuki

dramat, poezja

Życiorys

edytuj

Urodził się 21 lutego 1820 w Honoratce, leżące wtedy w granicach Imperium Rosyjskiego, a obecnie Ukrainy[1], jako syn Teodora Antoniego Korzeniowskiego i Marii z Pieńkowskich. Studiował prawo i orientalistykę na uniwersytecie w Petersburgu. W czasie wojny krymskiej przygotowywał wybuch powstania na tyłach walczących wojsk rosyjskich. W 1859 osiadł wraz z rodziną w Żytomierzu. Pierwszymi jego utworami poetyckimi był cykl poematów religijno-patriotycznych Czyśćcowe Pieśni (1849–1854). W 1854 opublikował skandalizujący dramat Komedia, w którym poddał ostrej krytyce środowisko polskiej szlachty na Ukrainie. W 1858 opublikował dramat Dla miłego grosza. Był autorem przekładów na język polski utworów Szekspira[2], Alfreda de Vigny, Charlesa Dickensa i Wiktora Hugo.

W 1861 brał udział w przygotowaniach do wybuchu powstania styczniowego. W Warszawie zbliżył się do stronnictwa czerwonych. Nawiązał kontakt z Ignacym Chmieleńskim. Korzeniowski był głównym organizatorem manifestacji patriotycznych w stolicy. Przygotował m.in. obchody rocznicy unii lubelskiej, manifestacje po pogrzebie prymasa Antoniego Fijałkowskiego. 23 września 1861 kierował akcją bojkotowania wyborów samorządowych w Królestwie Polskim. Był autorem odezwy Do Braci Polaków, Rusinów i Litwinów, wygłoszonej podczas zjazdu w Horodle. Po wprowadzeniu stanu wojennego, 17 października był inicjatorem powołania Komitetu Miejskiego. W nocy z 20 na 21 października został przez Rosjan aresztowany i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. W maju 1862 skazany na zesłanie do Wołogdy, po roku przeniesiony do Czernihowa. W 1864 wydał pracę Polska i Moskwa i rozprawę Studia nad dramatycznością w utworach Szekspira. Ze względu na zły stan zdrowia, został zwolniony w 1868 i wyjechał wraz z synem do Lwowa, a po roku do Krakowa.

Zmarł 23 maja 1869 w Krakowie; został pochowany na cmentarzu Rakowickim, w pasie Ad[3].

Twórczość

edytuj

Charakterystyka

edytuj

Debiutował dramatem Komedia (1855). Tłumaczył z języka francuskiego (Victor Hugo, Alfred de Vigny) i angielskiego (William Szekspir, Charles Dickens).

Komedia zawiera krytykę moralno-obyczajową, gdy miłość staje się przedmiotem kalkulacji finansowych i oszustw. Jeden z głównych bohaterów, Prezes, jest człowiekiem, który pod maską dobroduszności ukrywa podłość. Bohaterowie pozytywni to para kochanków – zamożna dziewczyna i proletariusz. Trudna miłość osób wywodzących się z różnych warstw społecznych jest motywem częstym w literaturze. W tym przypadku człowiek z ludu zastąpiony został proletariuszem, co jest znakiem czasów i rodzącej się cywilizacji przemysłowej.

Negatywni bohaterowie komedii Korzeniowskiego to osoby skupione na interesach i zabawie, o niskich walorach moralnych. Opisani są zręcznie i złośliwie. Mniej wyraziste są postaci pozytywne, np. były zesłaniec czy szlachcic uosabiający cnoty narodowe. Walka z kultem pieniądza łączy się u Korzeniowskiego z niechęcią do nowinek przemysłowych i postaw kapitalistycznych.

Wybrane utwory

edytuj
  • Komedia (1855) – dramat
  • Dla miłego grosza (1859) – dramat

Przypisy

edytuj
  1. a b Honoratka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 119.
  2. Komedia obłędów Shakespeare’a w przekładzie Apollona Korzeniowskiego oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium Polski Szekspir UW.
  3. Karolina Grodziska-Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803-1939). Wyd. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 118. ISBN 83-08-01428-3.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj