Strażnica WOP Polanowice
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Markosice/Polanowice – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną i Republiką Federalną Niemiec[b].
Jeden z budynków byłej strażnicy w Polanowicach (październik 2017) | |
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie |
1945[a] |
Rozformowanie |
po 2 stycznia 2003 |
Tradycje | |
Rodowód |
28 strażnica WOP |
Organizacja | |
Dyslokacja | |
Formacja | |
Podległość |
6 komenda odcinka |
Strażnica Straży Granicznej w Polanowicach – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Federalną Niemiec.
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujStrażnica została sformowana w 1945 w strukturze 6 komendy odcinka jako 28 strażnica WOP (Markersdorf)[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[2].
W 1947 rozwiązano 6 komendanturę odcinka Sękowice i jej 26 i 29 strażnicę[c] Pozostałe strażnice przejęła 7 komenda odcinka w Gubinie[3].
W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 28 strażnica OP Polanowice kategorii IV została włączona w struktury 32 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 92 batalionu WOP w Gubinie[4].
Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[d]. Strażnica WOP Polanowice III kategorii otrzymała numer 36 w skali kraju[6]. W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica WOP Polanowice II kategorii miała nr 9 w 9 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza[7].
1 stycznia 1961 funkcjonowała jako 13 strażnica WOP III kategorii Polanowice w strukturach 92 batalionu WOP, a 1 stycznia 1964 jako 12 strażnica WOP Polanowice lądowa III kategorii[8]. Natomiast w marcu 1968 jako strażnica techniczna WOP nr 11 Polanowice kategorii I[9] .
W 1976 Wojska Ochrony Pogranicza przeszły na dwuszczeblowy system zarządzania. Strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Lubuskiej Brygady WOP w Krośnie Odrzańskim[10], a w 1984 w struktury nowo utworzonego batalionu granicznego Lubuskiej Brygady WOP w Gubinie pod nazwą Strażnica WOP Polanowice lądowa. Po rozformowaniu Lubuskiej Brygady WOP, 1 listopada 1989 strażnica została włączona w struktury Łużyckiej Brygady WOP w Lubaniu Śląskim i tak funkcjonowała do 15 maja 1991[11] .
- Straż Graniczna:
Po rozwiązaniu w 1991 Wojsk Ochrony Pogranicza, strażnica w Polanowicach weszła w podporządkowanie Lubuskiego Oddziału Straży Granicznej[12] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Polanowicach[13] (Strażnica SG w Polanowicach).
W wyniku realizacji kolejnego etapu zmian organizacyjnych w Straży Granicznej, w 2002 Strażnica SG w Polanowicach była kategorii I[e].
W 2000 rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 nastąpiło zniesie Strażnicy SG w Strzegowie[f] a ochraniany odcinek granicy oraz siły i środki przejęła Strażnica SG w Polanowicach[14].
16 marca 2009 na bazie połączenia załóg GPK SG w Gubinku i strażnic SG w: Strzegowie, Polanowicach, Gubinie i Żytowaniu, została utworzona Placówka SG w Zielonej Górze-Babimoście[15].
Ochrona granicy
edytuj- Straż Graniczna:
W 2003 Strażnica SG w Polanowicach ochraniała odcinek granicy długości 24845 m:
- Od znaku granicznego nr 364 do znaku gran. nr 404[16].
Strażnice sąsiednie
edytuj- 27 strażnica WOP Późna ⇔ 29 strażnica WOP Polanowice – 1946
- 27 strażnica OP Strzegów kat. II ⇔ 30 strażnica OP Sękowice kat. IV – 24.04.1947
- 35 strażnica WOP Strzegów kat. II ⇔ 37 strażnica WOP Sękowice – 15.03.1954
- 8 strażnica WOP Strzegów kat. II ⇔ 10 strażnica WOP Gubin – 1956
- 14 strażnica WOP Strzegów kat. II ⇔ 12 strażnica WOP Sękowice kat. I – 1.01.1961
- 13 strażnica WOP Strzegów lądowa kat. II ⇔ 11 strażnica WOP Sękowice lądowa kat. I – 1.01.1964
- 12 strażnica WOP Strzegów techniczna kat. III ⇔ 10 strażnica WOP Gubin techniczna kat. I – 03.1968
- Strażnica WOP Strzegów lądowa ⇔ Strażnica WOP Gubin lądowa – lata 80. XX w.
- Straż Graniczna:
- Strażnica SG w Strzegowie ⇔ Strażnica SG w Gubinie – 16.05.1991[13].
Komendanci/dowódcy strażnicy
edytuj- por. Bolesław Mucha
- chor. Franciszek Stankiewicz
- sierż. Stanisław Wiśniewski (był w 1951)
- kpt. Stanisław Gozdek (1954–1974)
- kpt. Polanowski (od 1974)
- ppor. Leszek Zatorski.
Uwagi
edytuj- ↑ Od 1991 strażnica Straży Granicznej.
- ↑ Od 3 października 1990 z RFN.
- ↑ Rozformowana na podstawie rozkazu ND WP 077/org. z 13 lutego 1947.
- ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego1954[5].
- ↑ Zarządzenie Komendanta Głównego Straży Granicznej nr 3 z 11.01.2002.
- ↑ Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 13.12.2002 zmieniające zarządzenie w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen, polegającą na włączeniu wytypowanych strażnic w struktury gpk. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji we wszystkich oddziałach SG 62 strażnice zostały włączone w struktury gpk.
Przypisy
edytuj- ↑ Wykazy dyslokacyjne 1946 ↓, k. 119–123.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 63.
- ↑ Ostrowski 2005 ↓, s. 18.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
- ↑ Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.5.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny 1957 ↓, k.190.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny 1964 ↓, s. 590–620.
- ↑ Wykazy dyslokacyjne WOP ↓.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 53.
- ↑ muzeumsg–Lubuska Brygada WOP ↓.
- ↑ Łach 2013 ↓, s. 294.
- ↑ a b Wojtunik 2021 ↓, s. 132.
- ↑ Strzegów (województwo lubuskie). vartelecom.wordpress.com. [dostęp 2024-01-24]. (pol.).
- ↑ Wojtunik 2021 ↓, s. 140.
- ↑ Potocka i Kowalski 2011 ↓, s. 16.
Bibliografia
edytuj- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
- Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. Krosno Odrzańskie: Drukarnia Dem-druk w Lubsku, 2005.
- Luiza Potocka, Grzegorz Kowalski: Lubuski i Nadodrzański Oddział Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991-2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Piotr Wojtunik: Historia Nadodrzańskiego Oddziału Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim. W: Mirosław Doroszkiewicz (przewodniczący): 30 lat Straży Granicznej : Straż Graniczna w latach 1991–2021 Biuletyn nr 59. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej im. Żołnierzy Korpusu Pogranicza, 2021, s. 131–156. ISSN 505-1757.
- Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990 – Lubuska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-01-16]. (pol.).
- Archiwum SG. Historia Lubuskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Krosno Odrzańskie 1965.
- Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
- Archiwum Straży Granicznej, Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.