Tadeusz Procner
Tadeusz Procner (ur. 11 października 1891 w Wilnie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – pułkownik dyplomowany artylerii Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy.
Tadeusz Procner w 1935 | |
pułkownik dyplomowany artylerii | |
Data i miejsce urodzenia |
11 października 1891 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1914–1940 |
Siły zbrojne | |
Jednostki | |
Stanowiska |
kwatermistrz frontu |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujUrodził się 11 października 1891 w Wilnie, ówczesnej stolicy guberni wileńskiej, w rodzinie Józefa, urzędnika fabrycznego, i Heleny z Opieńskich[1]. Uczył się rosyjskiej Szkole Realnej w Łowiczu[2]. W 1905 został z niej relegowany za czynny udział w strajku szkolnym[3]. Od 24 kwietnia do 27 lipca 1908 był więziony w Ratuszu i Cytadeli Warszawskiej za udział w tajnym samokształceniu polskim i kontakty z PPS Frakcją Rewolucyjną[4]. W 1909 zdał maturę w polskim Gimnazjum w Grodzisku Mazowieckim[2]. W tym samym roku został członkiem Stowarzyszenia Postępowej Młodzieży Akademickiej Niepodległościowej „Życie” we Lwowie[4]. 18 kwietnia 1910 został zapisany do c. k. Szkoły Politechnicznej we Lwowie jako słuchacz zwyczajny Wydziału Budowy Maszyn[5]. W czasie studiów był członkiem zarządu Bratniej Pomocy, a w 1912 delegatem szkoły na Zjazd Młodzieży Niepodległościowej w Krakowie[4]. Do 1914 ukończył 10 semestrów i zaliczył 5 egzaminów[6]. W tym samym roku wstąpił do Związku Strzeleckiego[4].
26 sierpnia 1914 w Przegorzałach wstąpił do Legionów Polskich. Był oficerem 1 pułku artylerii. 14 marca 1915 awansował na chorążego, a 1 kwietnia 1916 – podporucznika[7]. Służbę pełnił między innymi w 2 baterii. Od 17 stycznia 1917 w Krajowym Inspektoracie Zaciągu na stanowisku komisarza werbunkowego w Żyrardowie, a następnie kierownika Głównego Urzędu Zaciągu w Zamościu (od 1 września 1917) i Częstochowie (od 1 października 1918)[8]. 20 grudnia 1917 rozkazem Inspektoratu Wyszkolenia PSZ został mianowany porucznikiem[9]. 15 października 1918 Rada Regencyjna zatwierdziła jego awans na porucznika ze starszeństwem z 1 stycznia 1917[10][11].
11 listopada 1918 został przydzielony do Komendy Miasta Warszawy na stanowisko adiutanta technicznego, bezpieczeństwa i szefa Zarządu Koszar[12]. 1 stycznia 1919 został przydzielony do Sekcji Poboru i Uzupełnień Departamentu I Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisko starszego referenta uzupełnień[13]. Od 31 maja tego roku pozostawał bez funkcji w Generalnym Inspektoracie Artylerii[12]. 29 lipca 1919 został przydzielony do Inspektora Artylerii Okręgu Generalnego Warszawa na stanowisko referenta personalnego, następnie referenta uzupełnień i organizacyjno-mobilizacyjnego[14]. 8 lipca 1920 został mianowany z dniem 1 maja tego roku kapitanem w artylerii[15]. 15 lipca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w artylerii, w „grupie byłych Legionów Polskich”. Pełnił wówczas służbę w Dowództwie Okręgu Generalnego „Warszawa” w Warszawie na stanowisku sztabowego oficera inspekcyjnego artylerii[16]. 16 stycznia 1922 został wcielony do 3 pułku artylerii ciężkiej w Wilnie jako oddziału macierzystego[11]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 119. lokatą w korpusie oficerów artylerii z równoczesnym przeniesieniem do 8 pułk artylerii ciężkiej jako oddziału macierzystego[17][18]. W 1923 pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu na stanowisku szefa Oddziału I, pozostając oficerem nadetatowym 8 pac[19]. We wrześniu tego roku został przydzielony do 27 Dywizji Piechoty w Kowlu na stanowisko szefa sztabu[20]. Z dniem 10 stycznia 1924 został przeniesiony do 16 pułku artylerii polowej w Grudziądzu na stanowisko dowódcy dywizjonu[21][22]. Od 6 marca do 1 października 1924 przebywał na urlopie bezpłatnym, a po powrocie z urlopu powierzono mu w zastępstwie obowiązki dowódcy II dywizjonu 16 pap[23]. 26 października tego roku zdał obowiązki dowódcy dywizjonu[23].
Z dniem 1 listopada 1924 został „odkomenderowany” do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza rocznego Kursu Doszkolenia 1924/1925[24][23]. 31 sierpnia 1925 dyrektor nauk WSWoj., pułkownik Louis Faury opiniując majora Procnera napisał: „inteligentny, poważny, bardzo równy w pracy o dużej wydajności, trochę powolny w powzięciu decyzji. Charakter zrównoważony i pewny. Szef oddziału w korpusie”[25]. 15 października 1925, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu[26][27][23]. W listopadzie tego roku został przeniesiony z 16 pap do kadry oficerów korpusu artylerii przy Departamencie III MSWojsk. z pozostawieniem na zajmowanym stanowisku w DOK X[28]. 14 października 1926 został przydzielony do składu osobowego inspektora armii generała dywizji Wacława Fary na stanowisko oficera sztabu[29]. W czerwcu 1927 został przydzielony do inspektora armii w Toruniu, gen. dyw. Leonarda Skierskiego na stanowisko oficera sztabu[30]. 9 stycznia 1928 został przydzielony służbowo z Inspektoratu Armii w Toruniu do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu na stanowisko kierownika Samodzielnego Referatu Operacyjnego[31][32]. Z dniem 26 października 1928 został przeniesiony z Inspektoratu Armii w Toruniu (przydzielony do DOK VIII) do składu osobowego inspektora armii generała dywizji Leona Berbeckiego w Warszawie[33][34]. Na podpułkownika awansował ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929. W grudniu 1929 został przeniesiony do 2 pułku artylerii ciężkiej w Chełmie na stanowisko dowódcy I dywizjonu[35][36].
1 kwietnia 1930 został przydzielony na pięciomiesięczny kursów dowódców dywizjonów w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu[37][38]. We wrześniu 1930 został wyznaczony na stanowisko zastępcy dowódcy 4 pułku artylerii polowej w Inowrocławiu[39][40]. 24 maja 1932 został przeniesiony do Dowództwa Obszaru Warownego „Wilno” na stanowisko szefa artylerii[41][42][43]. Od listopada 1934[44] do czerwca 1939 dowodził 5 Pułkiem Artylerii Lekkiej we Lwowie[45]. 16 kwietnia 1936 został wybrany wiceprezesem zarządu Lwowskiego Okręgu Wojewódzkiego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej[46]. W 1937 ukończył Kurs Wyższych Dowódców Artylerii w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu[47]. Na pułkownika został awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 2. lokatą w korpusie oficerów artylerii[48][49]. W czerwcu 1939 otrzymał przydział do Inspektoratu Armii w Wilnie.
W czasie kampanii wrześniowej był kwatermistrzem Armii „Prusy”, a następnie Frontu Północnego. Po agresji ZSRR na Polskę dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.
Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 został awansowany pośmiertnie do stopnia generała brygady[50]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[51].
Był dwukrotnie żonaty. 11 grudnia 1915 we Lwowie ożenił się z Zofią z Buczackich (zm. 27 września 1918), z którą miał córkę Hannę (ur. 19 października 1916)[52]. 30 kwietnia 1927 ożenił się powtórnie z Anną Marią Kocuperową (ur. 15 marca 1899)[53].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Niepodległości – 6 czerwca 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[54]
- Krzyż Walecznych dwukrotnie nr 44240 – 1922[55][56]
- Złoty Krzyż Zasługi – 10 listopada 1928[57][58]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 – 1928[59]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości – 1928[59]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę – 1938[60]
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia[61]
- Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych – 12 maja 1936
- Odznaka pamiątkowa II Brygady Legionów Polskich[62]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Kolekcja ↓, s. 38, 50, 192, 196, 242.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 35, 40.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 41.
- ↑ a b c d Kolekcja ↓, s. 41, 42.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 14–16.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 40.
- ↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 38.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 62, 193.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 51.
- ↑ Dz. Rozp. Kom. Wojsk. Nr 1 z 28 października 1918, s. 5.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 50.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 63.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 63, 210.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 63, 211.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 21 lipca 1920, s. 602.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 29 z 4 sierpnia 1920, s. 678.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 191.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 52.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 105, 793, 816.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 63 z 27 września 1923, s. 584.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 stycznia 1924, s. 28.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 666, 739.
- ↑ a b c d Kolekcja ↓, s. 53.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 78 z 12 sierpnia 1924, s. 445.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 134–136.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 106 z 15 października 1925, s. 571.
- ↑ Lista oficerów SG 1925 ↓, s. 13.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 119 z 12 listopada 1925, s. 641.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 44 z 14 października 1926, s. 355.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 11 czerwca 1927, s. 167.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 23 grudnia 1927, s. 370.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 59.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928, s. 356.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 431, 452.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929, s. 386.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 154.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930, s. 228.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 154, 236.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930, s. 299.
- ↑ Lista oficerów dyplomowanych 1931 ↓, s. 23.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 166, 169, 173.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932, s. 421.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 483.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934, s. 263.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 724.
- ↑ Komunikaty. Nowy zarząd Lwowskiego Okręgu Wojewódzkiego LOPP. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 91 z 22 kwietnia 1936.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 229.
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 465.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 157.
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 885
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2024-01-09].
- ↑ Kolekcja ↓, s. 50, 56, 192.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 50, 54, 56, 243.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 54 z 11 grudnia 1922, s. 904.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 41, 46.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928, s. 407.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 41, 46, 145.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 46.
- ↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 287.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 62.
Bibliografia
edytuj- Tadeusz Procner. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.810 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-02-05].
- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Lista oficerów Sztabu Generalnego (stan z dnia 31 grudnia 1925 roku). Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1926.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Lista oficerów dyplomowanych (stan z dnia 15 kwietnia 1931 roku). Warszawa: Sztab Główny, 1931.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.