Trichiini
Trichiini – plemię chrząszczy z rodziny poświętnikowatych i podrodziny kruszczycowatych. Występują we wszystkich krainach zoogeograficznych oprócz australijskiej i madagaskarskiej. W zapisie kopalnym znane od miocenu.
| Trichiini | |||
| Fleming, 1821 | |||
| Okres istnienia: miocen–dziś | |||
 Orszoł paskowany | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię |
Trichiini | ||
| Synonimy | |||
| |||
_(19303627758).png)
Morfologia edytuj
Chrząszcze te mają ciało w obrysie owalne lub wydłużone, zwykle lekko rozszerzone w tyle[1]. Ubarwienie bywa różne: jednolicie brązowe lub czarne, dwubarwne, nakrapiane, prążkowane lub metaliczne[2]. Powierzchnia oskórka może być owłosiona lub naga[1].
Czułki buduje dziesięć członów, z których trzy ostatnie formują buławkę[1][3]. Miejsca osadzenia czułków widoczne są patrząc od góry[4]. Żuwaczki miewają różny stopień sklerotyzacji. Szczęki mają zwykle pędzelkowate żuwki zewnętrzne[2].
Przedplecze jest węższe od pokryw[4][1] i może być równomiernie wysklepione, lekko wklęśnięte wzdłuż linii środkowej lub mieć wcisk przed dyskiem[2]. Podobnie jak u Valgini a przeciwnie niż u pozostałych kruszczycowatych boczne krawędzie pokryw nie są wykrojone za barkami, w związku z czym lot odbywa się z otwartymi pokrywami[4][3]. Epimeryty śródtułowia zwykle nie są widoczne w widoku grzbietowym[4]. Odnóża są stosunkowo długie i smukłe, o stopach zwieńczonych nierozszczepionymi pazurkami[1]. Odnóża przedniej pary mają stożkowate, sterczące biodra i zaopatrzone w od 1 do 3 ząbków golenie[2]. Biodra tylnej pary stykają się ze sobą lub są mocno do siebie przybliżone[2].
Odwłok jest krótki i ma funkcjonalne przetchlinki na segmentach od pierwszego do siódmego[3]. Pygidium jest duże, dobrze widoczne[1][3][2].
Ekologia i występowanie edytuj
Larwy przechodzą rozwój w próchniejącym drewnie (kariofagi) i w korzeniach drzew liściastych. Imagines żerują na kwiatach[1].
Plemię rozprzestrzenione jest w większości krain zoogeograficznych, ale brak go w krainie australijskiej i na Madagaskarze[2]. Podplemiona Platigeniina i Cryptodontina ograniczone są swym zasięgiem do Afryki, a podplemię Incaina do krainy neotropikalnej. Osmodermina i Trichiina zamieszkują zarówno Stary jak i Nowy Świat[4].
Ogólnie w Nowym Świecie występuje 13 rodzajów, z których w Nearktyce stwierdzono 5[2]. Palearktykę zamieszkuje około 40 gatunków[1]. W Polsce stwierdzono występowanie 6 gatunków[5], z których 4 umieszczone są na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce: Trichius sexualis, orszoł paskowany, zacnik kropkowany i pachnica dębowa[6], a ostatni także objęty ścisłą ochroną gatunkową[7].
Taksonomia i ewolucja edytuj
Takson ten wprowadził w 1821 roku John Fleming[8] pod nazwą Trichiadae[9]. Dawniej klasyfikowany bywał jako odrębna rodzina Trichiidae lub podrodzina Trichiinae w obrębie poświętnikowatych[4][1]. Do kruszczycowatych w randze plemienia włączył go w 1984 roku Jan Krikken[10]. Dzieli się go na 4 podplemiona[8][11]:
- Cryptodontina Lacordaire, 1856
- Incina Burmeister, 1842
- Osmodermatina Schenkling, 1922
- Platygeniina Krikken, 1984
- Trichiina Fleming, 1821
W zapisie kopalnym Trichiini znane są od miocenu. Z epoki tej pochodzą skamieniałości kilku gatunków z rodzaju orszoł oraz jednego gatunku z rodzaju zacnik[12].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28b Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae pleurosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978, s. 41-43.
- ↑ a b c d e f g h Brett C. Ratcliffe: Cetoniinae Leach 1815. Flower chafers. [w:] Generic Guide to New World Scarab Beetles [on-line]. 2001-2005. [dostęp 2020-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ a b c d Rolf G. Beutel, Richard A. B. Leschen: Coleoptera, Beetles, Volume 1: Morphology and Systematics (Archostemata, Adephaga, Myxophaga, Polyphaga partim). de Gruyter, 2005, seria: Handbuch der Zoologie. ISBN 3-11-017130-9.
- ↑ a b c d e f Brett C. Ratcliffe: Trichinii Fleming, 1821. Trichiine Flower Chafers. [w:] Generic Guide to New World Scarab Beetles [on-line]. 2001-2005. [dostęp 2020-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ A. Byk: podrodzina: Cetoniinae Leach, 1815. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2020-05-20].
- ↑ Jerzy Pawłowski, Daniel Kubisz, Mieczysław Mazur: Coleoptera. Chrząszcze. W: Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior: Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce. Suplement. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2002.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
- ↑ a b tribus Trichiini Fleming, 1821. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2020-05-20].
- ↑ J. Fleming, Insecta, [w:] Supplement to the Fourth, Fifth and Sixth Editions of the Encyclopaedia Britannica Volume Fifth [Part 1], Edinburgh: Constable and Company, 1821, s. 41–56 [dostęp 2023-10-25].
- ↑ Jan Krikken. A new key to the suprageneric taxa in the beetle family Cetoniidae, with annotated lists of the known genera. „Zoologische Verhandelingen”. 210, s. 1-75, 1984.
- ↑ Patrice Bouchard i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1-972, DOI: 10.3897/zookeys.88.807.
- ↑ O. Heer. Beitrage zur Insektenfauna Oeningens: Coleoptera. Geodephagen, Hydrocanthariden, Gyriniden, Brachelytren, Clavicornen, Lamellicornen und Buprestiden. „Natuurkundige Verhandelingen van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen te Haarlem”. 16 (2), s. 1-90, 1862.