Tricholoma ustaloides

Tricholoma ustaloides Romagn. – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales).

Tricholoma ustaloides

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	gąskowate
Rodzaj	gąska
Gatunek	Tricholoma ustaloides
Nazwa systematyczna
Tricholoma ustaloides Romagn. Bull. Soc. nat. Oyonnax 8: 76 (1954)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tricholoma, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy opisał go w 1954 r. Henri Charles Louis Romagnesi w lasach liściastych we Francji i nadana przez niego nazwa naukowa jest obowiązująca. Synonimy:

• Tricholoma ustaloides var. aurantioides Bon & A. Marchand 1987
• Tricholoma ustaloides var. aurantioides A. Marchand 1986

Morfologia

Kapelusz

Średnica 2–10 cm, początkowo półkulisty lub szeroko dzwonkowaty z silnie podwiniętym brzegiem, później wypukły z niskim garbkiem, na koniec płaskowypukły. Powierzchnia w stanie wilgotnym kleista, w stanie suchym lepka, gładka lub na środku nieco łuskowata, u starszych okazów często promieniście prążkowana, pomarańczowobrązowa do ciemnoceglastej.

Blaszki

Od 50–90, z blaszeczkami (l=2-5), średnio gęste, przyrośnięte do nieco zbiegających, nieco brzuchate, kremowe, u starszych lub zgniecionych okazów często z ciemnobrązowymi plamami przy brzegu. Ostrza całe, tej samej barwy.

Trzon

Wysokość 3–10 cm, grubość 1–2,5 cm, wrzecionowaty, zwężający się ku górze lub nieco maczugowaty, zakorzeniony, czasami z poszerzoną lub bulwiastą podstawą. Powierzchnia górą gładka, w kierunku podstawy włóknista, rzadko z przylegającymi łuskami, zazwyczaj ciemno różowawa, płowożółta, ciemno ceglasta, zwykle u góry z dość wyraźnymi ceglastymi i ostro odgraniczonymi, prawie gładkimi, białymi i brązowawymi strefami o szerokości do 1 cm.

Miąższ

Biały, pod skórka z brązowawym odcieniem. Zapach po przecięciu mocno mączny, smak mączny i wyraźnie gorzki.

Cechy mikroskopowe

Bazydiospory 4,5–7,5 × 4,5–5,5 µm, Q = 1,1–1,3 µm, elipsoidalne do jajowatych, z wyraźnym, przeważnie elipsoidalnym wyrostkiem wnęki, gładkie, cienkościenne. Podstawki 26,5–41 × 6,5–7,5 µm, wąsko maczugowate, 2-4-zarodnikowe. Cystyd brak. Skórka kapelusza typu ixocutis do ixotrichoderma, złożona z inkrustowanych, cylindrycznych strzępek o szerokości 2,5–5,5 µm z nieco maczugowatymi końcami, osadzonych w żelatynowatej warstwie. Brak sprzążek.

Gatunki podobne

Gąska bukowa (Tricholoma ustale) ma podobny ogólny pokrój i kapelusz żółtawobrązowy do ceglastego, ale raczej jaśniejszy, bardziej żółtawy w kierunku brzegu, a jego powierzchnia jest mniej lepka i mniej kleista. Odróżnia się także łagodnym smakiem i brakiem ostrego odgraniczenia białej strefy na szczycie trzonu. Istnieją też różnice w budowie mikroskopowej. Podaje się występowanie gąski bukowej także w lasach dębowych, ale jest to gatunek częściej związany z bukami. Gąska czerwonobrązowa (Tricholoma batschii) ma dobrze odgraniczoną białą strefę na szczycie trzonu i podobne kolory owocnika, ale różni się posiadaniem cienkiego, ale wyraźnego, błoniastego pierścienia, który jednak u starszych okazów zanika. Gąska czerwonobrązowa związana jest głównie z sosnami, mikroskopowo można ją odróżnić po mniejszych podstawkach.

Występowanie

Znane jest występowanie Tricholoma ustaloides głównie w Europie, gdzie jest szeroko rozprzestrzeniona. Poza Europą podano niewiele miejsc występowania w Ameryce Północnej, Południowej i Azji. W Polsce po raz pierwszy jego stanowiska podano w 2015 r.

Gąski to naziemne grzyby mykoryzowe tworzące ektomykoryzy z drzewami. T. ustaloides związana jest głównie z dębami, bukami, leszczyną, kasztanami, rzadko grabami. Podano jej występowanie także wśród czystków, jałowców i sosen, ale te stanowiska należy uznać za niepewne, być może źle oznaczono gatunek.