Tytoń bakun

gatunek rośliny

Tytoń bakun, machorka (Nicotiana rustica L.) – gatunek roślin jednorocznych z rodziny psiankowatych. Prawdopodobnie pochodzi z Ameryki Południowej. W Polsce uprawiany i przejściowo dziczejący (efemerofit).

Tytoń bakun
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

psiankowce

Rodzina

psiankowate

Rodzaj

tytoń

Gatunek

tytoń bakun

Nazwa systematyczna
Nicotiana rustica L.
Sp. pl. 1:180. 1753

Morfologia edytuj

Łodyga
Gruba, omszona, wydzielająca lepką substancję. Cała roślina osiąga wysokość do 1 m. Tuż nad ziemią rozgałęzia się.
Liście
Duże, jajowate, czasem sercowate, pomarszczone, całobrzegie.
Kwiaty
Zebrane na szczycie łodygi w wiechowate kwiatostany. Mniejsze, niż u tytoniu szlachetnego, zielonkawożółte, w kształcie trąbki, z pięcioma tępo zakończonymi łatkami o długości 1,5 cm, wytwarzające lekki, specyficzny zapach. Mają 1 słupek i 5 pręcików.
Owoce
Pękająca na szczycie torebka. Nasiona okrągłe, malutkie (około 0,5 mm średnicy), ciemnobrązowe, zachowują zdolność kiełkowania przez wiele lat[3].

Zastosowanie edytuj

Suszone liście tego gatunku tytoniu zawierają do 9% nikotyny, tj. 3–10 razy więcej niż tytoń szlachetny[4]. Ze względu jednak na mniej przyjemny zapach używany jest do produkcji mniej szlachetnych wyrobów tytoniowych. Uprawiany również w Polsce. Ze względu na zawartość substancji trujących, nadaje się do produkcji naturalnych pestycydów. Najprostszym takim środkiem jest odwar z liści.

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).
  3. Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
  4. Katherine M. Roberts: Nicotiana sp.. [w:] Laboratory Guide To Archaeological Plant Remains From Eastern North America [on-line]. Washington University in St. Louis, 2009. [dostęp 2010-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-10)]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj