Václav Tille (ur. 16 lutego 1867 w Taborze, zm. 26 czerwca 1937 w Pradze) – czeski literaturoznawca i teatrolog, krytyk i pisarz, profesor Uniwersytetu Karola w Pradze i jeden z pionierów teorii filmu. Zajmował się badaniami porównawczymi w dziedzinie literatury i teatru. W 1908 roku napisał artykuł zatytułowany Kinéma, który ukazał się na łamach trzech numerów czasopisma Novina. Potraktował w nim film jako nową formę ekspresji artystycznej[1].

Václav Tille
Václav Říha
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

16 lutego 1867
Tabor (Austro-Węgry)

Data i miejsce śmierci

26 czerwca 1937
Praga (Czechosłowacja)

Narodowość

czeska

Język

czeski

Alma Mater

Uniwersytet Karola

Dziedzina sztuki

krytyka, esej, powieść

Ważne dzieła

"Kinéma"

Życiorys

edytuj

Przyszedł na świat w rodzinie dyrektora szkoły. Po ukończeniu szkoły średniej studiował germanistykę i slawistykę na Uniwersytecie Karola, a później w Innsbrucku. Studia zakończył doktoratem. Pracował następnie na Uniwersytecie w Pradze i w Bibliotece Naukowej w Ołomuńcu, po czym wyjechał do Paryża. Habilitował się w roku 1903, a w latach 1921–1937 po uzyskaniu tytułu profesora zwyczajnego pracował jako wykładowca na Uniwersytecie Karola[2]. Był członkiem Rotary Clubu i jednym ze współzałożycieli czeskiego oddziału PEN Clubu.

Poglądy na film

edytuj

Tille, wykładając swoje przemyślenia w Kinémie, uważał, że film przez wzgląd na swoją masowość ma szanse stać się nową, demokratyczną dziedziną sztuki. W początkowych etapach swoich przemyśleń skupiał się na filmie fabularnym i pytaniu „czy film jest sztuką?” (z uwagi na zawodowe zainteresowanie teatrem), później zwrócił się w stronę filmu oświatowego i jego oddziaływania na społeczeństwo. Szczególnych walorów filmu upatrywał w doznawanym przez widza wrażeniu autentyczności i swoistej dynamice czasoprzestrzeni. Dostrzegał odrębność kina od innych mediów i jego własne środki wyrazu: montaż, rytm narracji z „artystycznie motywowaną pauzą”, nieme aktorstwo nazywane przez niego „wymuszoną pantomimą” oraz tricki. Wywodził zjawisko kina z tradycji widowisk wykorzystujących grę świateł i cieni: teatru azjatyckiego, camery lucidy i laterny magiki[1].

Wybrane publikacje

edytuj

Prace naukowe

edytuj
  • Divadelní vzpomínky (1917)
  • Literární studie (1892)
  • Povídky sebrané na mor. Valašsku (1902)
  • Erbenovy České pohádky (1905)
  • Národní báchorky a pověsti (1905)
  • Pohádky (1907)
  • Kinéma (1908)
  • České pohádky do roku 1848 (1909)
  • Soupis českých pohádek, díl I. (1930)
  • Soupis českých pohádek, díl 2. (1934)
  • Božena Němcová (1911)
  • Filosofie literatury u Taina a předchůdců (1902)
  • Maurice Maeterlinck (1910)
  • Roncesvalles (1915)

Dzieła literackie

edytuj
  • Letní noc (1905)
  • Říhovy pohádky (1915)
  • Paleček (1922)
  • Nebojsa (1925)

i inne, wszystkie pod pseudonimem Václav Říha.

Przypisy

edytuj
  1. a b Alicja Helman: Początki refleksji nad filmem. W: Historia myśli filmowej. Podręcznik. Gdańsk: wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2007, s. 12–14. ISBN 978-83-7453-820-6.
  2. Bohumil Vavroušek, Arne Novák: Literární atlas československý, díl 2. Praha: Prometheus, 1938, s. 256.