Władysław I płocki

książę płocki, rawski i bełski

Władysław I (ur. między 1398 a 1411, zm. 11 lub 12 grudnia 1455) – książę mazowiecki na Płocku, Rawie Mazowieckiej, Gostyninie, Sochaczewie, Bełzie, Płońsku, Zawkrzu i Wiźnie razem z braćmi w latach 1426-1434, w latach 1434-1442 na ziemi płockiej, płońskiej, wiskiej i Zawkrzu, od 1442 r. ponownie nad całością ojcowizny (bez Gostynina).

Władysław I płocki
książę na Rawie, Płocku, Sochaczewie, Gostyninie, Płońsku, Wiźnie i Bełzie
Okres

od 1426
do 1434

Poprzednik

Siemowit IV

Następca

podział księstwa

książę na Płocku, Płońsku i Wiźnie
Okres

od 1434
do 1442

Poprzednik

on sam, Siemowit V i Kazimierz II bełski

Następca

zjednoczenie księstwa płockiego

książę płocki
Okres

od 1442
do 1455

Poprzednik

on sam (jako książę Płocki, Płoński i Wiźnieński), Siemowit V (jako książę Rawski, Gostyniński i Sochaczewski) i Kazimierz II bełski (jako książę bełski)

Następca

Siemowit VI i Władysław II

Dane biograficzne
Dynastia

Piastowie (Piastowie mazowieccy)

Data urodzenia

między 1398 a 1411

Data i miejsce śmierci

11 lub 12 grudnia 1455
Niedźwiedza

Miejsce spoczynku

Płock

Ojciec

Siemowit IV

Matka

Aleksandra Olgierdówna

Rodzeństwo

Siemowit V
Kazimierz II bełski
Trojden II
Aleksander mazowiecki
Jadwiga
Cymbarka
Eufemia
Amelia
Aleksandra
Anna
Maria
Katarzyna

Małżeństwo

Anna oleśnicka
od 1442/1443

Dzieci

Siemowit VI
Władysław II płocki

Pieczęć Władysława I płockiego z 1435

Władysław I był czwartym pod względem starszeństwa synem księcia płockiego Siemowita IV i jego żony Aleksandry. Na kartach historii pojawia się po raz pierwszy w marcu 1424 r., kiedy to przebywał w Krakowie z okazji ślubu wuja księcia – Władysława Jagiełły z Zofią Holszańską.

Dwa lata później – na początku stycznia 1426 r. zmarł ojciec Władysława – Siemowit IV. Bracia postanowili wówczas, że nie dokonają podziału, a każdy z rodzeństwa zachowa formalnie prawo do rządów nad całością spadku jako tzw. bracia niedzielni. Jeszcze tego samego roku (8 września) Władysław razem ze starszymi braćmi Siemowitem V i Trojdenem II udali się do Sandomierza, gdzie złożyli królowi polskiemu hołd lenny.

W 1431 r. Władysław I, jako lennik wraz z braćmi wziął udział w kampanii na Wołyniu przeciwko zbuntowanemu przeciw Polsce Świdrygielle, nie odegrał jednak w nim większej roli.

Z nieznanych przyczyn w 1433 r. Władysław pokłócił się z braćmi i zdecydowanie sprzeciwił się ich propolskiej polityce grożąc związanie się z wrogim Jagiellonom zakonem. Przejawem niechęci do Polski, być może był fakt, że książę nie zjawił się na koronacji następcy Jagiełły – Władysława III w lipcu 1434 r. w Krakowie.

31 sierpnia 1434 r. Władysław I, wraz z braćmi Siemowitem V i Kazimierzem II zdecydowali się dokonać ostatecznego podziału ojcowizny. Władysławowi przypadła wówczas dzielnica płocka, wraz z ziemiami: płońską i wiską, oraz Zawkrzem. 31 grudnia 1435 roku podpisał akt pokoju w Brześciu Kujawskim[1].

Pod koniec lat trzydziestych Władysław I po raz kolejny zmienił swoją politykę względem Polski zbliżając się do pierwszej osoby w Koronie – biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego. Przejawem nowych stosunków była wizyta księcia, wraz z Siemowitem V, 20 kwietnia 1438 w Nowym Mieście Korczynie, gdzie książęta zdecydowanie wsparli linię polityczną biskupa (m.in. chodziło o sprawę odrzucenia przez Polskę propozycji objęcia tronu czeskiego przez Kazimierza Jagiellończyka). Tam też Władysław I razem z kuzynem – Bolesławem IV warszawskim zgodzili się na przystąpienie 25 kwietnia do konfederacji skierowanej przeciwko polskim zwolennikom husytyzmu skupionych wokół Spytka z Melsztyna.

Znajomość zawiązana przez Władysława I w Nowym Mieście Korczynie z Bolesławem IV zaowocowała wkrótce wspólną polityką wschodnią książąt mazowieckich. Piastowie, zapewne za wiedzą i zgodą Polaków wystąpili wówczas przeciwko Litwie, korzystając z zamieszania panującego po śmierci w 1440 r. Zygmunta Kiejstutowicza. Oficjalnym pretekstem były roszczenia książąt względem Podlasia, które kiedyś (dożywotnio) było w posiadaniu Janusza Starszego. Działania zbrojne na pograniczu Władysław rozpoczął jednak niezwykle ostrożnie, pozostawiając pole do działania Bolesławowi IV. W konsekwencji Władysławowi udało się wtedy zająć tylko Bielsk. Niechęć do większego wysiłku militarnego ze strony Władysława ujawniła się wyraziściej w 1444 r., kiedy to książę płocki nie wysłał pomocy Bolesławowi walczącemu z upominającymi się o straty Litwinami.

Dwa lata wcześniej śmierć w krótkim odstępie czasu dwóch braci – Siemowita V i Kazimierza II uczyniła Władysława władcą niemal całości ojcowizny (w rękach wdowy po Siemowicie Małgorzaty raciboskiej, jako oprawa wdowia pozostał Gostynin). Przejęcie blisko połowy Mazowsza i ziemi bełskiej umożliwiło Władysławowi prowadzenie bardziej elastycznej polityki.

Szczególnie dwuznacznie wyglądało to w relacjach z Litwą, w której od 1440 r. panował brat władcy Polski Władysława III (który był panem lennym Piastów Mazowieckich) – Kazimierz IV Jagiellończyk. Książęta mazowieccy zdecydowanie wtedy poparli Michajłuszkę, syna zamordowanego Zygmunta Kiejstutowicza, którego nie tylko przyjęto przychylnie na dworach w Warszawie i Płocku (pozwolono również na agitację polityczną), ale również wydano za niego siostrę Władysława – Katarzynę.

Polityka poparcia dla kontrkandydata Kazimierza do tronu litewskiego okazała się szczególnie niebezpieczna po 1447 r., kiedy młodszy Jagiellon został królem Polski. W 1448 r. Kazimierz Jagiellończyk upomniał się mianowicie o ziemię bełską, przejętą przez Władysława po zmarłym w 1442 r. bracie Kazimierzu II. Tylko dzięki kontaktom z Fryderykiem III Habsburgiem siostrzeńcem Władysława (był to syn Cymbarki córki Siemowita IV) udało się przekonać Jagiellona do zgody. Zgodnie z zawartą wówczas umową Władysław pozostał księciem bełskim, w zamian za co przestał popierać Michajłuszkę i uznał Kazimierza IV władcą litewskim.

Ostatecznie w 1450 r. doszło do pełnej zgody, czego przejawem było wysłanie zgodnie z obowiązkiem lennym przez Władysława oddziałów zbrojnych na wyprawę mołdawską. Niemniej Władysław do końca życia pozostał nieprzychylnie nastawiony względem Polski, o czym świadczy z kolei kwestia zachowania neutralności po wybuchu wojny trzynastoletniej z zakonem krzyżackim, w którym to konflikcie Piast usiłował odegrać rolę mediatora.

Żoną Władysława I została w 1442 lub 1443 r. Anna, córka księcia oleśnickiego Konrada V. Z małżeństwa tego pochodzili dwaj synowie: Siemowit VI i Władysław II. Władysław I Płocki zmarł w nocy z 11 na 12 grudnia 1455 r. w swoim pałacu położonym w Niedźwiedzy niedaleko Sochaczewa. Przyczyną śmierci była zapewne dziedziczna choroba książąt mazowieckich: gruźlica. Książę został pochowany w katedrze płockiej. Po śmierci Władysława władzę na jego dzielnicą w imieniu jego małoletnich synów objęła regencja pod przewodnictwem biskupa płockiego Pawła Giżyckiego. Żonie Annie oleśnickiej książę zostawił jako oprawę wdowią kasztelanię sochaczewską[2].

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Trojden I
 
 
 
 
 
 
 
Siemowit III
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Maria
 
 
 
 
 
 
 
Siemowit IV
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mikołaj II opawski
 
 
 
 
 
 
 
Eufemia opawska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Anna raciborska
 
 
 
 
 
 
 
Władysław I płocki
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Giedymin
 
 
 
 
 
 
 
Olgierd Giedyminowic
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jewna
 
 
 
 
 
 
 
Aleksandra Olgierdówna
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Aleksander twerski
 
 
 
 
 
 
 
Julianna twerska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Anastazja halicka
 
 
 
 
 
 

Przypisy edytuj

  1. Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dodgiel, t. 4, Wilno 1764, s. 132.
  2. Oswald Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 508.