Wielki Buczek (powiat kępiński)
 |
Ten artykuł należy dopracować |
Wielki Buczek (niem. Gross Butschkau, Hohenbusch) – wieś w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kępińskim, w gminie Rychtal, 20 km od Kępna.
| wieś | |
_ID_651450.jpg) Kościół św. Jana Nepomucena | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
200 m n.p.m. |
| Liczba ludności |
500 |
| Strefa numeracyjna |
62 |
| Kod pocztowy |
63-630[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PKE |
| SIMC |
0208137 |
Położenie na mapie gminy Rychtal  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kępińskiego  | |
 51°08′02″N 17°57′48″E/51,133889 17,963333[1]
| |
.jpg)
.jpg)
.jpg)
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Buczek, po jej zniesieniu w gromadzie Rychtal. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kaliskiego.
Miejscowość położona jest w otoczeniu pól, łąk, lasów oraz zagajników. Nieopodal wsi ma swoje źródło Wołczyński Strumień.
Nazwa
edytujNazwa miejscowości wywodzi się od drzewa bukowego.
W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizownej formie Bucecz[3][4].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0208143 | Buczek | część wsi |
| 0208150 | Marysławin | część wsi (do 2023 r.) |
| 0208166 | Okrzyce | część wsi (do 2023 r.) |
| 0208189 | Szarlota | przysiółek (do 2023 r.) |
Historia
edytujWieś Wielki Buczek powstała w 1772 roku. Dawniejsze osady, których ludność wymarła na cholerę, zostały spalone i usytuowane w innych miejscach, gdyż ludność napływowa obawiała się w nich mieszkać. Ówczesna właścicielka tych terenów – Charlotta hr. Rauber (prawdopodobnie Francuzka) pobudowała dwie nowe osady, które oddała w dzierżawę osadnikom, przybyłym z okolic Krakowa. Od 1845 r. właścicielem Wielkiego Buczku – Gross Butschkau był hr. Henryk von Strachwitz, a od roku 1873 Alexander Friedrich Constantin von Mischke – Collande. Rodzinny grobowiec rodu von Mischke – Collande znajduje się na cmentarzu przykościelnym w Wielkim Buczku. Do majętności tej należały także kolonie Charlottenthal (Szarlota) oraz Friedrichshuelf (Okrzyce). Pierwszą z nich zamieszkiwało 10 osadników, drugą natomiast 9 osadników. Wszystkie cztery osady (oprócz dworu) wciągnięto pod miano „Buczek” 1 kwietnia 1894 roku. W wiosce mieścił się młyn wodny oraz karczma. W 1928 roku Wielki Buczek zamieszkiwało 258 mieszkańców, z tego 228 osób było narodowości polskiej, a 30 osób narodowości niemieckiej.
Podczas II wojny światowej pierwsze oddziały niemieckie wkroczyły na teren Wielkiego Buczku i okolic już około trzeciej 1 września 1939 r. Tereny okolic Wielkiego Buczku zostały przejęte przez wojska radzieckie wchodzące w skład I Frontu Ukraińskiego. Oddziały radzieckie wkroczyły 19 stycznia 1945 r. od strony wschodniej Wielkiego Buczku. W niedługim okresie od przejścia frontu, zorganizowana została edukacja dzieci w szkole. Zakwaterowania oddziałów wojsk radzieckich powracających z frontu powodowały przerwy w prowadzeniu zajęć szkolnych. W końcowym okresie wojny na terenie Wielkiego Buczku działał oddział Franciszka Olszówki „Otta”, który walczył z milicjantami, żołnierzami ludowego Wojska Polskiego i członkami PPR. Z rąk partyzantów zginął mieszkaniec Wielkiego Buczku – p. Statkiewicz, który jako pierwszy z tej wioski zapisał się do PPR. Został on uprowadzony od niedawno poślubionej żony i zamordowany w pobliskim lesie szymonkowskim.[potrzebny przypis]
Kościół parafialny
edytujEdukacja
edytujSzkoła w Wielkim Buczku została założona w 1790 roku i mieściła się w dwóch budynkach. Do 1802 r., w którym powstał pierwszy budynek szkolny, uczono w domach prywatnych. Drugi budynek, dawna szkoła ewangelicka, powstał w 1902 r. Pierwszym polskim nauczycielem był Jan Utech. Kolejnym nauczycielem, który prowadził zajęcia był p. Kidoń, p. Kukucz, a następnie Franciszek Mikołajczyk, który prowadził placówkę do 1939 r. Podczas wojny do szkoły mogły uczęszczać tylko dzieci niemieckie. Po zakończeniu wojny edukację dzieci prowadził Wacław Niechciał wraz z kierownikiem szkoły Julianem Gajewskim. 1 września 1950 r. stanowisko kierownika objął Antoni Janik. W latach 1968–1976 placówką kierował Bogdan Świtała. Od 1976 roku funkcję dyrektora pełnił Henryk Wojtoniak. W latach 1987–2004 Szkołą Podstawową w Wielkim Buczku kierowała Janina Wojtoniak. Natomiast od 1 września 2004 r. do dnia dzisiejszego funkcję dyrektora pełni Zdzisław Mikołajczyk. W roku 1980 rozpoczęto energiczne działania mające na celu budowę nowej szkoły. W rezultacie wieloletnich starań wielu zaangażowanych ludzi, dnia 23 listopada 1998 roku oddano do użytku nowy budynek szkolny, który został poświęcony 19 września 2000 roku przez ks. biskupa Stanisława Napierałę.
Dworek
edytujDworek w Wielkim Buczku został wzniesiony w 2 poł. XIX w. Jest on położony w parku i zwrócony fasadą wejściową na południe. Fundamenty obiektu zostały wykonane z cegły ceramicznej pełnej. Strop dworu jest drewniany ze ślepym pułapem, w piwnicy natomiast znajduje się strop odcinkowy o różnej rozpiętości[7][8]. Przed II wojną światową dwór Wielki Buczek posiadał 2279 mórg ziemi ornej, 681 lasu, 38 mórg łąk i 2 morgi wody[potrzebny przypis]. Tomisław Siciński był ostatnim przedwojennym właścicielem majątku. Zmarł przed drugą wojną światową. Został pochowany w Poznaniu, gdzie przebywał na leczeniu. Miał dwóch synów – Tomisława i Stanisława oraz córkę Marylę. Majątek prowadził urzędnik zatrudniony przez Sicińskiego. Ziemię którą posiadał uprawiali chłopi zatrudnieni w majątku. Robili to za pomocą wołów, koni oraz traktora „VALIS” napędzanego naftą[potrzebny przypis]. Tomisław Siciński rozszerzył park i założył w jego obrębie stawy. Rozwinęło się gorzelnictwo (czynna była suszarnia płatków ziemniaczanych) oraz hodowla bydła czarno-białego rasy nizinnej[7][8]. Podczas okupacji niemieckiej los wyposażenia stał się nieznany[potrzebny przypis]. Po wojnie budynki oraz ziemie przejęły władze PRL i utworzono z nich PGR. W roku 1963 obiekt dworu przeszedł generalny remont. Otrzymał nowe pokrycie dachu, nowe otwory drzwiowe i okienne oraz białą podłogę. Wówczas w dworku mieściły się pomieszczenia socjalne, przedszkole, poczta oraz biura PGR-u[9][10][11][7][8]. Wg inwentaryzacji z 1979 r. stan obiektu był bardzo dobry. Miał elektryczność, kanalizącję, centralne ogrzewanie i bieżącą wodę[9]. W 1990 r. stał się własnością Agencji Rolnej Skarbu Państwa w Poznaniu. Przestał być użytkowany, a stan całego zespołu stał się zły. 6 grudnia 2005 roku został wpisany do rejestru zabytków, nr rej.: 264/Wlkp/A[9][10][11][7][8].
Dworzec PKP
edytujDworzec PKP w Wielkim Buczku pochodzi z 1912 r. Od 6 marca 1992 roku linia kolejowa Kępno – Namysłów nie funkcjonuje. Tego dnia ostatni raz przejechał pociąg osobowy. Węzeł został zamknięty z powodu nierentowności. Linia ta została otwarta 1 października 1911 roku. Był to pierwszy odcinek relacji Kępno – Rychtal o długości 27,5 km. Natomiast cały odcinek Kępno – Namysłów o długości 41,5 km został oddany 2 listopada 1912 roku. W 1988 r. została zamknięta kasa biletowa na stacji PKP w Wielkim Buczku. Pociąg z ludźmi i towarami jeździł przez 81 lat. Budynek dworca jest obecnie najbardziej zaniedbanym dworcem na całej linii 307. Dziś sięgająca 2 metrów wysokości bujna roślinność skutecznie kamufluje wszelkie pozostałości po dawnej stacji.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 146176
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., lipiec 2014, s. 1359 [zarchiwizowane 2014-09-28].
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online.
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, „Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis”, Breslau 1889.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c d Zabytki - Gmina Rychtal [online], www.wrotawielkopolski.org.pl, 2 marca 2008 [dostęp 2023-12-18].
- ↑ a b c d Kultura i zabytki [online], Urząd Gminy Rychtal, 27 września 2020 [dostęp 2023-12-18].
- ↑ a b c Grażyna Kowalska, Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa. Buczek Wielki. Dwór, Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie, grudzień 1979 [dostęp 2023-12-18].
- ↑ a b Buczek Wielki [online], Polskie Zabytki [dostęp 2023-12-18].
- ↑ a b Buczek Wielki [online], www.ruinyizamki.pl [dostęp 2023-12-18].