Wielmoża (wieś)
Wielmoża – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Sułoszowa, przy drodze wojewódzkiej nr 794. W 1595 roku wieś położona w powiecie proszowskim województwa krakowskiego była własnością wojskiego krakowskiego Stanisława Szafrańca[3]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (30.06.2017) |
1573 |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
32-045[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KRA |
| SIMC |
0337320 |
Położenie na mapie gminy Sułoszowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°15′38″N 19°48′59″E/50,260556 19,816389[1]
| |
.jpg)
Integralne części wsi edytuj
| części wsi | Ameryka, Długa, Grodzisko, Herianówka, Kamieniec, Lemierzysko, Margiel, Podbodzanek, Podlesie, Poprzeczna, Psia Górka, Stara Wieś, Wesoła, Zacisze |
Spis ulic edytuj
W 2016 roku zostały wprowadzone 23 nazwy ulic[6]: Długa, Krótka, Wesoła, Podzamcze, Graniczna, Szkolna, Alternatywy, Grodzka, Dolina Zachwytu, Brzozowa, Kamieniec Dolny, Kamieniec Górny, Krakowska, Widokowa, Poprzeczna, Poręba, Zamkowa, Zacisze, Stara Wieś, Leśna, Spokojna, Herianówka, Parkowa.
Edukacja edytuj
- Przedszkole Publiczne w Zespole Szkolno-Przedszkolnym ul. Szkolna 55
- Szkoła Podstawowa im. Powstańców Styczniowych w Zespole Szkolno-Przedszkolnym ul. Szkolna 55
Budynki Użyteczności Publicznej edytuj
- Remiza ochotniczej straży pożarnej, ul. Szkolna 9.
- Centrum kultury i biblioteki publicznej, ul. Szkolna 53.
Religia edytuj
- Kaplica rzymskokatolicka pw. św Kazimierza Królewicza, ul. Szkolna 11
Sport edytuj
- Klub Sportowy SSL „Wielmożanka” – Wielmoża
Historia edytuj
Wieś Wielmoża, tak jak wiele innych osad w XIII wieku była wsią książęcą i gdy książę Bolesław Wstydliwy w 1257 r. przenosił klasztor Sióstr Klarysek z Zawichostu do Grodziska, to uposażył go dobrami ziemskimi w postaci kilkunastu wiosek, w tym także wsią Wielmoża. W roku 1274 siostra Agnieszka, przełożona klasztoru daje sołtystwo we wsi „Wielmoża” niejakiemu Uciechonowi, bratu Cristana z zakonu minorytów dla osadzenia wsi na prawie niemieckim. Dla wsi wyznaczono wówczas 60 łanów, w których mieściły się łany zasadźcy i łany klasztorne. Sołtys otrzymał sześć łanów dziedzicznych, młyn, karczmę, trzeci denar z kar sądowych. Osadnicy otrzymują wolny wręb w lasach klasztornych, drewno na budowę i opał. Po 16 latach osadnicy płacić będą po fertonie z łanu i dawać po cztery mary pszenicy, żyta i owsa. Dziesięciny ze wsi pobierał biskup krakowski. W roku 1334 Jan biskup ustępuje klasztorowi połowę dziesięcin. Pod koniec XIV wieku wieś Wielmoża i folwark Milonki odpadły od klasztoru, bo je siłą zagarnął Piotr Szafraniec, dziedzic z Pieskowej Skały. W połowie XV wieku wieś Wielmoża, gdy już należała do Szafrańców, uprawiała 24 łany kmieca, karczmę z rolą, która płaciła czynszu 7 grzywien i był we wsi tylko jeden zagrodnik. Dziesięcinę dawano w połowie klasztorowi Sióstr Klarysek w Krakowie, a drugą połowę oddawano altaryi św. Marcina w Krakowie. Następnie altarya drogą zamiany za dziesięcinę z Zadroża, z klasztorem, pobierała całą dziesięcinę do 20 grzywien. W roku 1490 według registru poborowego powiatu krakowskiego, Wielmoża miała około 21 łanów. W 1581 Stanisław Szafraniec płacił podatek tylko od 13 łanów kmiecych, dwóch kominów z bydłem i jednego rzemieślnika. Od XV wieku wieś Wielmoża przeszła więc pod władanie Szafrańców, dziedziców pieskoskalskich i ich następców Zebrzydowskich, Wielkopolskich i Mieroszewskich. Wieś Wielmoża w założeniach pierwotnych składała się z obszaru 60 łanów, w skład których wchodziły łany kmiece, dworskie, karczemne, klasztorne i lasy, których wówczas było dużo.
Podczas Insurekcji Kościuszkowskiej doszło do przegranej bitwy pod Wielmożą – z 17 na 18 maja 1794 r. rozpoznanie stoczyło potyczkę pod Wielmożą z powstańczą grupa kawalerii i piechoty z jedną armatą, podczas której do niewoli dostał się dowodzący Polakami major Marcin Wierzbowski. Wszystkie kolumny pruskie połączyły się i rozwinęły między Wielmożą a Zadrożem do ataku na Skałę.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 146561
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1449 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 108.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Barbara Ciryt, Dziennik Polski, Sułoszowa, Wielmoża. Przemeldowali mieszkańców, „dziennikpolski24.pl” [dostęp 2016-11-04].
Linki zewnętrzne edytuj
- Wielmoża (wieś), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 357.
- Wielmoża (wieś), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 686.