Wieniedikt Jerofiejew

Wieniedikt Jerofiejew
ros. Венедикт Васильевич Ерофеев
Imię i nazwisko	Wieniedikt Wasiljewicz Jerofiejew
Data i miejsce urodzenia	24 października 1938 ; Niwa-2
Data i miejsce śmierci	11 maja 1990 ; Moskwa
Narodowość	rosyjska
Język	rosyjski
Alma Mater	Uniwersytet Moskiewski
Dziedzina sztuki	proza, dramat, liryka
	Ważne dzieła
	Moskwa-Pietuszki; Zapiski psychopaty;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Wieniedikt Wasiljewicz Jerofiejew (ros. Венедикт Васильевич Ерофеев) (ur. 24 października 1938 w Niwa-2, ZSRR, zm. 11 maja 1990 w Moskwie) – rosyjski pisarz i dramaturg. Autor utworów ukazujących satyryczno-groteskowy wizerunek sowieckich realiów społeczno-obyczajowych i politycznych^[1]. Najbardziej znany z poematu prozą Moskwa-Pietuszki.

ŻyciorysEdytuj

Dzieciństwo spędził na północy Rosji, w biednej rodzinie kolejarskiej mieszkającej przy stacji Pojakonda. Po zesłaniu ojca przebywał w domu dziecka w Kirowsku. Żyjąc w okresie zsyłek w obrębie koła podbiegunowego, na Półwyspie Kolskim, paradoksalnie dostąpił możliwości nauki pod okiem wykształconych nauczycieli wysyłanych tam przymusowo. Cierpiał na chorobę alkoholową^[2]. Studia podejmował między innymi na Uniwersytecie Moskiewskim na wydziale filologicznym. Jako student Jerofiejew szukał wszelkich możliwych sposobów, aby wymigać się od zajęć. Jego przyjaciele z okresu nauki na Uniwersytecie Moskiewskim wspominali, że Wieniedikt potrafił kupić trzy paczki pierogów syberyjskich i zjeść je na surowo. Objawy, jakie potem miał, wystarczyły, aby lekarz wypisał mu zwolnienie z powodu niestrawności. W końcu został wyrzucony z uczelni, ponieważ na ćwiczeniach wojskowych przyrównał pewnego majora do Göringa. Na kolejnych trzech uczelniach Jerofiejewowi nie szło wcale lepiej. Wciąż łamał regulamin panujący w akademikach, pijąc, demoralizując kolegów, odnosząc się chamsko w stosunku do nauczycieli, czytając i rozpowszechniając Biblię, którą w odróżnieniu od komunistycznych władz bardzo cenił. We Włodzimierskim Instytucie Pedagogicznym do tego stopnia zalazł wszystkim za skórę, że gazeta „Iskra komsomolska” zażądała wydalenia go na zawsze poza granicę^[3] Pracował w około trzydziestu różnych zawodach, od kamieniarza po bibliotekarza, zaś swoje przemyślenia podczas robót w charakterze montera-łącznościowca, także te wynikające z problemu alkoholowego, opisał w utworze Moskwa-Pietuszki.

Przez długie lata jego twórczość była zakazana przez władze, krążyła w tak zwanym samizdacie, wydawana była jedynie za granicą. Dopiero pod koniec życia pisarz doczekał się powszechnej sławy w swym kraju.

W 1987 przyjął chrzest w katolickim kościele św. Ludwika w Moskwie^[4].

Zmarł na raka krtani. Pochowany na Cmentarzu Kuncewskim^[5].

UpamiętnienieEdytuj

W listopadzie 1998 w 60. rocznicę urodzin na Placu Borby (Walki) w pobliżu stacji Miendielejewskaja odsłonięto pomnik Jerofiejewa wyobrażający pisarza z walizką pełną butelek.

Wybrana twórczośćEdytuj

1956–1958 – Zapiski psychopaty (ros. Записки психопата) – pamiętnik długo uważany za zaginiony, pierwszy raz opublikowany w 1995
1970 – Moskwa-Pietuszki (Москва – Петушки) – powieść opublikowana w latach 80. XX w.; polskie tłumaczenie Andrzej Drawicz. Poemat – jak nazwał go sam autor – z pozoru będący bezładnym zapisem myśli, spostrzeżeń, chaotycznych skojarzeń, delirycznych lęków i enigmatycznych wizji alkoholika, będącego w drodze do swej ukochanej. W rzeczywistości jest to poruszająca parabola ludzkiego losu, zabawna i przygnębiająca jednocześnie, posiadająca konstrukcję drogi krzyżowej.
1972 – Szostakowicz (Шостакович) – powieść o nieustalonym losie. Według słów Jerofiejewa utwór został skradziony podczas podróży pociągiem. W 1994 Sława Lon ogłosił, że rękopis cały czas znajdował się u niego i opublikował fragment, który przez większość literaturoznawców jest uważany za falsyfikat. Według przyjaciela Jerofiejewa – Władimira Murawjowa (ros.) powieść nie istnieje, a historia została zmyślona przez samego pisarza.
1973 – Wasilij Rozanow oczami ekscentryka (Василий Розанов глазами эксцентрика) – eseje
1985 – Noc Walpurgi, albo kroki Komandora (Вальпургиева ночь, или шаги Командора) – dramat, którego akcja ma miejsce w szpitalu psychiatrycznym. Wrażliwy i inteligentny Lew Gurewicz zostaje uwięziony na jednym z oddziałów psychuszki, gdzie na wszelkie wątpliwości dotyczące otaczającej rzeczywistości aplikowana jest pacjentom sulfazyna okraszona obelgami i przemocą ze strony wszechwładnego personelu.
1985–1986 – Fanny Kapłan (Диссиденты, или Фанни Каплан) – dramat nieukończony
1988 – Moja maleńka leniniana (Моя маленькая лениниана) – esej; polskie tłumaczenie Katarzyna Krzyżewska^[6]
1992 – Listy do siostry – listy Jerofiejewa do siostry Tamary Guszczynej
Złote myśli
Wariatem można być w każdym wieku

PrzypisyEdytuj

↑ Jerofiejew Wieniedikt Wasiljewicz, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2017-11-27] .
↑ [1]
↑ .[2]
↑ Grzegorz Przebinda, Józef Smaga: Kto jest kim w Rosji po 1917 roku. Leksykon. Kraków: Znak, 2000, s. 122. ISBN 83-7006-868-5.
↑ Могилы знаменитостей. Московский некрополь. ЕРОФЕЕВ Венедикт Васильевич (1938–1990).
↑ Polska Bibliografia Literacka. Instytut Badań Literackich PAN w Warszawie. [dostęp 2018-10-16]. (pol.).

BibliografiaEdytuj

Źródła w języku angielskim

Biografia Jerofiejewa na portalu Russia-InfoCentre. [dostęp 2014-03-31]. (ang.).

Źródła w języku rosyjskim

Biografia Jerofiejewa na portalu Chronos. [dostęp 2014-03-31]. (ros.).
Biografia Jerofiejewa na portalu Krugoswiet. [dostęp 2014-03-31]. (ros.).

Linki zewnętrzneEdytuj

[1] Jerofiejew Wieniedikt Wasiljewicz, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2017-11-27] .

[2] [1]

[3] .[2]

[4] Grzegorz Przebinda, Józef Smaga: Kto jest kim w Rosji po 1917 roku. Leksykon. Kraków: Znak, 2000, s. 122. ISBN 83-7006-868-5.

[5] Могилы знаменитостей. Московский некрополь. ЕРОФЕЕВ Венедикт Васильевич (1938–1990).

[6] Polska Bibliografia Literacka. Instytut Badań Literackich PAN w Warszawie. [dostęp 2018-10-16]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]