Wikipedia:Artykuły na medal/Czerwiec 2009

zajawka

Kur (Kur Biały, Kokot) – polski herb szlachecki, z okresu panowania Jagiellonów. Wymieniony z nazwy i zilustrowany w: Herby Rycerstwa Polskiego Bartosza Paprockiego w 1584 roku, a następnie przez Szymona Okolskiego w Orbis Polonus splendoribus coeli, triumphis mundi, pulchritudine animantium condecoratus, in quo antiqua Sarmatorum gentiliata pervetusta nobilitatis insignia etc. specificantur et relucent – w pierwszym tomie dzieła, wydanym w Krakowie w 1641 roku. Herb ten używany był również i wcześniej na ziemiach polskich pod alternatywną nazwą „Kokoty”, świadczą o tym pieczęcie na dokumentach sądowych Szymbana Tadera, datowanych na rok 1300. Najsłynniejszym przedstawicielem rodu, który posługiwał się herbem Kur był Mikołaj Kiczka archidiakon gnieźnieński – doktor dekretów i zaufany pełnomocnik króla Władysława Jagiełły w procesie o ustalenie granicy pomiędzy Polską a państwem zakonu krzyżackiego, który to proces odbywał się w Rzymie w latach 1421–1422, w obecności papieża Marcina V.

zajawka

Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (WPZiB, ang. Common Foreign and Security Policy, CFSP) stanowi drugi z trzech filarów Unii Europejskiej. Została powołana na mocy traktatu z Maastricht, podpisanego 7 lutego 1992 roku, a następnie rozwinięta przez traktat z Amsterdamu (1997 r.) oraz z Nicei (2001 r.) Jej podstawowym zadaniem jest koordynowanie polityki zagranicznej oraz bezpieczeństwa zewnętrznego państw członkowskich Unii Europejskiej w celu ochrony wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności Unii. Współpracując w jej ramach, państwa członkowskie starają się wspólnie skuteczniej wpływać na globalną politykę i umacniać pozycję Europy na arenie międzynarodowej, dbając o pokój, przestrzeganie praw człowieka i rządów prawa na całym świecie.

zajawka

Operacja Reservist (pol. Rezerwista) – przeprowadzony 8 listopada 1942 roku w ramach operacji Torch nieudany desant morski sił amerykańsko-brytyjskich, który miał na celu zdobycie i zabezpieczenie portu w Oranie (Algieria). Operacja zakończyła się całkowitą porażką. Nie udało się osiągnąć żadnego z celów operacji, straty aliantów w ludziach sięgnęły 90%, a oba główne okręty biorące w niej udział zostały zatopione. Francuzi poprzez samozatopienie statków i okrętów oraz doku pływającego, zablokowali port, który nie był w pełni drożny przez następne kilka miesięcy. Sam port i miasto dwa dni później zdobyły główne siły desantowe aliantów. Podobną akcją zbrojną przeprowadzoną w tym samym dniu była operacja Terminal – desant na port w Algierze.

zajawka

Wiwaxia – rodzaj wymarłego wodnego zwierzęcia o miękkim, pokrytym łuskami ciele. Skamieniałości jego przedstawicieli znane są z formacji typu Lagerstätte zwanej łupkami z Burgess, datowanej na wczesny i środkowy kambr. Ich długość wynosi od 3,4 mm do około 50 mm. Precyzyjne ustalenie pozycji systematycznej Wiwaxia jest przedmiotem długotrwałych sporów wśród paleontologów. Liczne i dobrze zachowane skamieniałości pozwoliły jednak na dokładne zbadanie morfologii zwierzęcia. Najbardziej kompletne szczątki można podzielić pod względem wielkości na dwie grupy: o długości od 2 do 5 cm, o których sądzi się, że były to dorosłe zwierzęta, oraz mierzące pomiędzy 3,4 mm a 1,5 cm, które uważa się za młode. Wiwaxia była pokryta małymi, żeberkowanymi płytkami, zwanymi sklerytami, leżącymi płasko na ciele, tak że płytki położone z tyłu zachodziły na leżące przed nimi i tworzyły pięć głównych stref.

zajawka

Angelina Jolie, właśc. Angelina Jolie Voight (ur. 4 czerwca 1975 w Los Angeles) – amerykańska aktorka, Ambasador Dobrej Woli UNHCR oraz członek Rady Stosunków Międzynarodowych. Laureatka Oscara, trzech Złotych Globów i Nagrody Gildii Aktorów Filmowych. Po raz pierwszy pojawiła się na ekranie w 1982, grając u boku swego ojca Jona Voighta w filmie Szukając wyjścia. Jej pierwszą znaczącą rolą była postać Kate Libby w Hakerach. W 2000 otrzymała Oscara dla najlepszej aktorki drugoplanowej za rolę w dramacie Przerwana lekcja muzyki. Międzynarodową sławę zyskała dzięki roli bohaterki popularnej serii gier komputerowych Lary Croft w filmie Lara Croft: Tomb Raider (2001). Po dwóch nieudanych małżeństwach z Jonnym Lee Millerem i Billym Bobem Thorntonem, Jolie związała się z aktorem Bradem Pittem, z którym posiada troje biologicznych dzieci (Shiloh, Knoxa i Vivienne) oraz troje adoptowanych (Maddoxa, Pax i Zaharę).

zajawka

List do Filemona [Flm lub Filem.] – list Pawła z Tarsu, stanowiący księgę Nowego Testamentu, zaadresowany do Filemona – chrześcijanina z frygijskiego miasta Kolosy. List do Filemona jest krótkim osobistym pismem w sprawie Onezyma – zbiegłego niewolnika należącego do Filemona. Apostoł wstawia się za niewolnikiem, który postanowił zostać chrześcijaninem i obiecuje uiścić odszkodowanie za ewentualne szkody przez niego spowodowane. List ten porusza szereg ważkich kwestii teologicznych dotyczących niewolnictwa i w szerszym kontekście zależności ekonomicznej jednego człowieka od drugiego. Interpretacje zawartych w nim tez zmieniały się na przestrzeni dziejów wraz z przekształceniami systemów ekonomicznych i politycznych.

zajawka

Garlica maoryska – gatunek ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae). Jest rodzimym i endemicznym gołębiem Nowej Zelandii. Garlica maoryska należy do podrodziny treronów, żyjących w Azji Południowo-Wschodniej, Półwyspie Malajskim, Afryce i Nowej Zelandii. Ptak ten charakteryzuje się dużymi, jak na gołębia, rozmiarami – dorosłe osobniki mogą dorastać do 55 cm i ważyć do 850 g. Upierzony jest dwubarwnie – piersi i brzuch białe, reszta ciała – zielono-purpurowa. Kereru, podobnie jak inne gatunki rodzimych ptaków, historycznie była ważna dla Maorysów, rdzennej ludności Nowej Zelandii i jest widoczna w wielu tradycyjnych legendach i folklorze.

zajawka

Walki o Wyspy Marshalla to szereg kombinowanych operacji desantowych pod ogólnym kryptonimem Operacja Flintlock, przeprowadzonych w styczniu i lutym 1944 przez wojska amerykańskie w czasie wojny na Pacyfiku, a mających na celu odebranie z rąk sił japońskich atoli Kwajalein, Majuro i Eniwetok w archipelagu Wysp Marshalla. Siły amerykańskie, podzielone na cztery zespoły uderzeniowe, łatwo pokonały słabo przygotowane i źle dowodzone oddziały japońskie. Zajęcie kluczowych wysp w archipelagu Wysp Marshalla otwierało Amerykanom drogę do kolejnych celów w archipelagach Marianów, Palau, Filipin i w końcu wysp Iwo Jima i Okinawa.