Witryłów
Witryłów (w latach 1977–1981 Wietrzna) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, w gminie Dydnia[4][5].
| wieś | |
.jpg) Zabytkowa cerkiew | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
412[2] |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
36-204[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RBR |
| SIMC |
0351159[4] |
Położenie na mapie gminy Dydnia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu brzozowskiego  | |
 49°39′54″N 22°14′13″E/49,665000 22,236944[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Wieś leży na obszarze starego osadnictwa ruskiego, na lewym brzegu Sanu, przy ujściu potoku Witryłówka.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0351165 | Dział | część wsi |
| 0351171 | Dzilec | część wsi |
| 0351188 | Poręba | część wsi |
| 0351194 | Rzeki nad Sanem | część wsi |
| 0351202 | Rzeki pod Mordaniem | część wsi |
| 0351219 | Zaciepłe | część wsi |
Historia
edytujWieś prawa wołoskiego, położona była na początku XVI wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[6]. W 1794 r. właścicielem Witryłowa był Apolinary Dydyński, a w I poł. XIX w. Anna z Sękowskich Boguszowa, po której majątek ten przeszedł w 1845 na Gracjana Bogusza. W 1846 kupił te dobra Michał Falkowski. Kolejnymi właścicielami byli jego synowie, Melchior i Władysław Falkowscy. W 1885 Witryłów, przez Adelę 1 voto Falkowską, 2voto Kozłowską przeszedł na własność dr Jana Kozłowskiego. Od Kozłowskich kupił te dobra w 1906 Franciszek Trzciński herbu Rawicz. W 1920 majątek w Witryłowie kupili od Franciszka Trzcińskiego – dzieląc się tymi dobrami po połowie – bracia Franciszek Ksawery Dwernicki i Karol Wincenty Dwernicki[7]. W 1944 majątek przeszedł w wyniku reformy rolnej na rzecz Skarbu Państwa.
Wieś została spalona 10 września 1946 przez UPA sotnię „Kryłacza”[8]. Około godziny 23.30 od strony Sanu rozpoczął się napad bojówek UPA na Witryłów, a w jakiś czas później na Hłomczę i Łodzinę. Witryłów, dzięki zorganizowanej polskiej samoobronie, zdołał odeprzeć atak i nie został spalony w całości. Banderowcy spalili jednak 56 domów, oraz zabudowania gospodarcze w tym dwór Dwernickich. Zamordowano też w okrutny sposób 7 osób: Franciszkę Baran, Kazimierę Dzik, Antoniego Kozłowskiego, Adama Kurzacza, Tadeusza Pelca, Józefa Skrzypskiego i Marię Wituszyńską, kilkanaście osób zostało rannych[9].
-
Kładka wisząca nad Sanem – Witryłów -Ulucz -
Kapliczka
Zabytki
edytujW Witryłowie znajdują się następujące zabytki[10]:
- drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Michała Archanioła z roku 1812, obecnie kościół filialny pod tym samym wezwaniem w parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Końskiem, w dekanacie Grabownica. Wewnątrz znajduje się cenny dwustronnie malowany krzyż procesyjny z XIX w.
- w 1939 r. we wsi znajdował się jeszcze dwór z lat trzydziestych XIX w. Dwór uległ częściowemu spaleniu w 1946 r. Pozostały po nim piwnice z 1828 r., a także resztki parku z kasztanowo-modrzewiową aleją i kilkoma starymi dębami.
- trzy murowane kapliczki z XIX w.
Ludzie związani z Witryłowem
edytuj- Władysław Węgrzyński (1894–1940), podpułkownik piechoty Wojska Polskiego
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 149001
- ↑ Raport o stanie Gminy Dydnia za 2020 r. [online], dydnia.bip.gov.pl [dostęp 2021-06-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1461 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Grzegorz Jawor, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, s. 212, 223.
- ↑ Spis ziemian Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1930. Województwo stanisławowskie, województwo lwowskie, opr. Tadeusz Epsztein i Sławomir Górzyński, Oficyna Wydawnicza „Blitz-Print, Warszawa 1990.
- ↑ W Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Rzeszów, prokuratorzy Marek Sowa, Marian Papiernik. Śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych przez nacjonalistów ukraińskich w latach 1945–1946 na szkodę ludności polskiej zamieszkałej na terenie Temeszowa, Ulucza, Witryłowa pow. Brzozów, tj. przestępstwa z art. 148 § 2 pkt 1, 2, i 4 oraz § 3 kk w zw. z art. 1 pkt 1 lit., podjęte 8 listopada 2000.
- ↑ Andrzej Romaniak, Prawda i Pamięć. 61. rocznica napadu UPA na Witryłów, Łodzinę i Hłomczę. 7 września 2007, esanok.
- ↑ Gmina dydnia – Zabytki. epodkarpacie.com. [dostęp 2011-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (25 lutego 2012)].
Linki zewnętrzne
edytuj- Witryłów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 680.
- Witryłów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 693.
- oficjalna strona miejscowości