Wsiewołod Garszyn
Wsiewołod Michajłowicz Garszyn (ros. Всеволод Михайлович Гаршин; ur. 2 lutego?/ 14 lutego 1855 w Prijatnoj Dolinie, zm. 24 marca?/ 5 kwietnia 1888 w Petersburgu) – rosyjski prozaik. Przedstawiciel dekadentyzmu w literaturze rosyjskiej. Autor przepojonych liryzmem pesymistycznych nowel psychologicznych, w formach alegorycznych i symbolicznych, wyrażające społeczno-etyczne konflikty epoki[1].
| ||
![]() Fototypia autorstwa W.I. Steina, 1885 | ||
Imię i nazwisko | Wsiewołod Michajłowicz Garszyn | |
Data i miejsce urodzenia | 14 lutego 1855 Prijatnaja Dolina | |
Data i miejsce śmierci | 5 kwietnia 1888 Petersburg | |
Narodowość | rosyjska | |
Język | rosyjski | |
Dziedzina sztuki | proza, liryka, publicystyka | |
Ważne dzieła | ||
|
ŻyciorysEdytuj
Rodzina Garszyna wywodziła się ze starego dworskiego rodu zrusyfikowanych Tatarów, mającego według podań swój początek w osobie murzy Gorszy (lub Garszy) - wychodźcy ze Złotej Ordy za czasów Iwana III.
Urodził się 2 lutego?/ 14 lutego 1855 w Prijatnoj Dolinie, Imperium Rosyjskie. Ojciec Michaił Jegorowicz Garszyn (1817-1870) był oficerem, matka intelektualistką - interesowała się literaturą i polityką (w szczególności rewolucjonistami), znała języki obce (niemiecki i francuski). Miał młodszego brata - Jewgienija Michajłowicza (1860-1931) - pedagoga, literaturoznawcę, działacza społecznego i autora książek z dziedziny literatury rosyjskiej. Jego guwernerem był Piotr Wladimirowicz Zawadskij - działacz ruchu rewolucyjnego lat 60. XIX w., dla którego matka Garszyna porzuciła rodzinę i wyruszyła z nim na zesłanie, co wpłynęło negatywnie na zdrowie i światopogląd przyszłego pisarza.
Od 1864 uczył się w 7. gimnazjum w Petersburgu, które w 1872 zostało przekształcone w uczelnię. W 1874 Garszyn ukończył podstawową naukę i wstąpił do Instytutu Górnictwa, którego nie ukończył ze względu na wojnę z Imperium Osmańskim - wstąpił dobrowolnie jako jednoroczny ochotnik do armii czynnej, brał udział w akcjach wojennych, był ranny w nogę. Po wojnie dostał awans do rangi oficerskiej i opuścił wojsko.
W 1877 debiutował opowiadaniem Cztery dni, które przyniosło mu natychmiastową sławę. W opowiadaniu jawnie wyrażał protest przeciwko wojnie i zagładzie człowieka przez człowieka. Oprócz motywu wojennego, który wykorzystał w kolejnych opowiadaniach, przedstawiał też temat kobiety upadłej, walki ze złem świata, roli sztuki w społeczeństwie, walki ze społeczną niesprawiedliwością. Te same motywy wymieszane z humorem przedstawiał również w utworach dla dzieci (To, czego nie było, Laguszka-putieszectwiennica).
Od dzieciństwa Garszyn był skrajnie nerwowy i wrażliwy, co spowodowało jego problemy z rozwojem umysłowym. W związku z tym miał ataki rozstroju nerwowego i w wieku 33 lat popełnił samobójstwo skacząc z budynku. Ze względu na niezbyt dużą wysokość z której skoczył, zmarł 5 dni później 5 kwietnia 1888 w szpitalu Czerwonego Krzyża w Petersburgu. Został pochowany na cmentarzu-muzeum Litieraturnyje Mostki w Petersburgu.
Jego twórczość literacka nie była obfita; obejmuje zaledwie dwadzieścia krótkich opowiadań, zebranych w jeden tom.
TwórczośćEdytuj
Uwaga - rok podany przed nazwą opowiadania jest datą opublikowania, nie datą powstania utworu.
- 1877 - Cztery dni[2] (ros. Четыре дня) – polskie tłumaczenie Stefan Klonowski
- 1878 - Zdarzenie[2] (ros. Происшествие) – polskie tłumaczenie Stefan Klonowski
- 1878 - Oczen' korotien'kij roman (ros. Очень коротенький роман)
- 1879 - Trus (ros. Трус)
- 1879 - Wstriecza (ros. Встреча)
- 1879 - Malarze[2] (ros. Художники) – polskie tłumaczenie Stefan Klonowski
- 1880 - Dienszczyk i oficer (ros. Денщик и офицер)
- 1880 - Nocz (ros. Ночь)
- 1880 - Attalea princeps[2] (ros. Attalea princeps) – polskie tłumaczenie Stefan Klonowski
- 1882 - Iz wospoinanij riadowogo Iwanowa (ros. Из воспоминаний рядового Иванова)
- 1882 - To, czego nie było (ros. То, чего не было)
- 1882 - Pietierburgskije pis'ma (ros. Петербургские письма)
- 1883 - Miedwiedi (ros. Медведи)
- 1883 - Czerwony kwiat[2][3] (ros. Красный цветок) – polskie tłumaczenie Stefan Klonowski
- 1884 - Skazka o żabie i rozie (ros. Сказка о жабе и розе)
- 1885 - Nadieżda Nikołajewna (ros. Надежда Николаевна)
- 1886 - Skazanije o gordom Aggieje (ros. Сказание о гордом Аггее)
- 1887 - Laguszka-putieszectwiennica (ros. Лягушка-путешественница)
- 1887 - Sygnał[2][4] (ros. Сигнал) – polskie tłumaczenie Walentyna Lesnobrodzka-Założyna
PrzypisyEdytuj
- ↑ Garszyn Wsiewołod M., [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2017-11-27] .
- ↑ a b c d e f Czerwony kwiat • Garszin Wsiewołod (Garszyn Wsiewołod) • książka - recenzje, opisy, opinie » BiblioNETka.pl, www.biblionetka.pl [dostęp 2017-11-27] .
- ↑ Antologia dawnej noweli rosyjskiej • Karamzin Mikołaj (właśc. Karamzin Nikołaj), Bestużew-Marliński Aleksandr, Puszkin Aleksander, Boratyński Eugeniusz (właśc. Boratynskij Jew..., www.biblionetka.pl [dostęp 2017-11-27] .
- ↑ Opowiadania pisarzy rosyjskich XIX w. • Puszkin Aleksander, Gogol Mikołaj, Lermontow Michaił, Turgieniew Iwan, Sałtykow-Szczedrin Michał (Sałtykow Michaił), Leskow Mikołaj, Us..., www.biblionetka.pl [dostęp 2017-11-27] .
BibliografiaEdytuj
Źródła w języku angielskim
- Biografia Garszyna i informacje o jego pochówku na portalu Find A Grave (ang.). [dostęp 14.03.2014].
- Biografia Garszyna w Encyclopædia Britannica (ang.). [dostęp 14.03.2014].
Źródła w języku rosyjskim
- Biografia Garszyna na portalu Peoples.ru (ros.). [dostęp 14.03.2014].
- Biografia Garszyna na portalu Chronos (ros.). [dostęp 14.03.2014].
- Biografia Garszyna na portalu Krugoswiet (ros.). [dostęp 14.03.2014].
- ISNI: 0000 0001 1750 3665
- VIAF: 22153176
- ULAN: 500318174
- LCCN: n80090609
- GND: 118537628
- NDL: 00466975
- LIBRIS: 53hkkmkp4k9nkqj
- BnF: 12014620w
- SUDOC: 027381404
- NLA: 35114273
- NKC: jn19990210231
- DBNL: gars007
- RSL: 000085017
- BNE: XX1109203, XX5038339
- NTA: 068473109
- Open Library: OL957595A
- PLWABN: 9810555575805606
- NUKAT: n96032798
- PTBNP: 850637
- LNB: 000088558
- ΕΒΕ: 99363
- KRNLK: KAC199633970
- WorldCat: lccn-n80090609