Wsiewołod Garszyn

Wsiewołod Michajłowicz Garszyn (ros. Всеволод Михайлович Гаршин; ur. 2 lutego^?/ 14 lutego 1855 w Prijatnoj Dolinie, zm. 24 marca^?/ 5 kwietnia 1888 w Petersburgu) – rosyjski prozaik. Przedstawiciel dekadentyzmu w literaturze rosyjskiej. Autor przepojonych liryzmem pesymistycznych nowel psychologicznych, w formach alegorycznych i symbolicznych, wyrażające społeczno-etyczne konflikty epoki.

Wsiewołod Garszyn

Всеволод Михайлович Гаршин

Fototypia autorstwa W.I. Steina, 1885
Imię i nazwisko	Wsiewołod Michajłowicz Garszyn
Data i miejsce urodzenia	14 lutego 1855 Prijatnaja Dolina
Data i miejsce śmierci	5 kwietnia 1888 Petersburg
Narodowość	rosyjska
Język	rosyjski
Dziedzina sztuki	proza, liryka, publicystyka
Ważne dzieła
Czerwony kwiat Cztery dni

Życiorys

Rodzina Garszyna wywodziła się ze starego dworskiego rodu zrusyfikowanych Tatarów, mającego według podań swój początek w osobie murzy Gorszy (lub Garszy) – wychodźcy ze Złotej Ordy za czasów Iwana III.

Urodził się 2 lutego^?/ 14 lutego 1855 w Prijatnoj Dolinie, Imperium Rosyjskie. Ojciec Michaił Jegorowicz Garszyn (1817-1870) był oficerem, matka intelektualistką – interesowała się literaturą i polityką (w szczególności rewolucjonistami), znała języki obce (niemiecki i francuski). Miał młodszego brata – Jewgienija Michajłowicza (1860-1931) – pedagoga, literaturoznawcę, działacza społecznego i autora książek z dziedziny literatury rosyjskiej. Jego guwernerem był Piotr Wladimirowicz Zawadskij – działacz ruchu rewolucyjnego lat 60. XIX w., dla którego matka Garszyna porzuciła rodzinę i wyruszyła z nim na zesłanie, co wpłynęło negatywnie na zdrowie i światopogląd przyszłego pisarza.

Od 1864 uczył się w 7. gimnazjum w Petersburgu, które w 1872 zostało przekształcone w uczelnię. W 1874 Garszyn ukończył podstawową naukę i wstąpił do Instytutu Górnictwa, którego nie ukończył ze względu na wojnę z Imperium Osmańskim – wstąpił dobrowolnie jako jednoroczny ochotnik do armii czynnej, brał udział w akcjach wojennych, był ranny w nogę. Po wojnie dostał awans do rangi oficerskiej i opuścił wojsko.

W 1877 debiutował opowiadaniem Cztery dni, które przyniosło mu natychmiastową sławę. W opowiadaniu jawnie wyrażał protest przeciwko wojnie i zagładzie człowieka przez człowieka. Oprócz motywu wojennego, który wykorzystał w kolejnych opowiadaniach, przedstawiał też temat kobiety upadłej, walki ze złem świata, roli sztuki w społeczeństwie, walki ze społeczną niesprawiedliwością. Te same motywy wymieszane z humorem przedstawiał również w utworach dla dzieci (To, czego nie było, Laguszka-putieszectwiennica).

Portret Wsiewołoda Garszyna z 1884 roku autorstwa Ilji Riepina, dla którego pisarz często pozował

Od dzieciństwa Garszyn był skrajnie nerwowy i wrażliwy, co spowodowało jego problemy z rozwojem umysłowym. W związku z tym miał ataki rozstroju nerwowego i w wieku 33 lat popełnił samobójstwo skacząc z budynku. Ze względu na niezbyt dużą wysokość z której skoczył, zmarł 5 dni później 5 kwietnia 1888 w szpitalu Czerwonego Krzyża w Petersburgu. Został pochowany na cmentarzu-muzeum Litieraturnyje Mostki w Petersburgu.

Jego twórczość literacka nie była obfita; obejmuje zaledwie dwadzieścia krótkich opowiadań, zebranych w jeden tom.

Obraz Car Iwan Groźny i jego syn Iwan 16 listopada 1581 roku z 1885 roku autorstwa Ilji Riepina, do którego Garszyn pozował jako carewicz Iwan Iwanowicz

Twórczość

Uwaga – rok podany przed nazwą opowiadania jest datą opublikowania, nie datą powstania utworu.

• 1877 – Cztery dni (ros. Четыре дня) – polskie tłumaczenie Stefan Klonowski
• 1878 – Zdarzenie (ros. Происшествие) – polskie tłumaczenie Stefan Klonowski
• 1878 – Oczen’ korotien’kij roman (ros. Очень коротенький роман)
• 1879 – Trus (ros. Трус)
• 1879 – Wstriecza (ros. Встреча)
• 1879 – Malarze (ros. Художники) – polskie tłumaczenie Stefan Klonowski
• 1880 – Dienszczyk i oficer (ros. Денщик и офицер)
• 1880 – Nocz (ros. Ночь)
• 1880 – Attalea princeps (ros. Attalea princeps) – polskie tłumaczenie Stefan Klonowski
• 1882 – Iz wospoinanij riadowogo Iwanowa (ros. Из воспоминаний рядового Иванова)
• 1882 – To, czego nie było (ros. То, чего не было)
• 1882 – Pietierburgskije pis’ma (ros. Петербургские письма)
• 1883 – Miedwiedi (ros. Медведи)
• 1883 – Czerwony kwiat (ros. Красный цветок) – polskie tłumaczenie Stefan Klonowski
• 1884 – Skazka o żabie i rozie (ros. Сказка о жабе и розе)
• 1885 – Nadieżda Nikołajewna (ros. Надежда Николаевна)
• 1886 – Skazanije o gordom Aggieje (ros. Сказание о гордом Аггее)
• 1887 – Laguszka-putieszectwiennica (ros. Лягушка-путешественница)
• 1887 – Sygnał (ros. Сигнал) – polskie tłumaczenie Walentyna Lesnobrodzka-Założyna

Bibliografia

Źródła w języku angielskim

• Biografia Garszyna i informacje o jego pochówku na portalu Find A Grave (ang.). [dostęp 2014-03-14].
• Biografia Garszyna w Encyclopædia Britannica (ang.). [dostęp 2014-03-14].

Źródła w języku rosyjskim

• Biografia Garszyna na portalu Peoples.ru (ros.). [dostęp 2014-03-14].
• Biografia Garszyna na portalu Chronos (ros.). [dostęp 2014-03-14].
• Biografia Garszyna na portalu Krugoswiet (ros.). [dostęp 2014-03-14].