Wsiewołod Garszyn

Wsiewołod Michajłowicz Garszyn (ros. Всеволод Михайлович Гаршин; ur. 2 lutego?/ 14 lutego 1855 w Prijatnoj Dolinie, zm. 24 marca?/ 5 kwietnia 1888 w Petersburgu) – rosyjski prozaik. Przedstawiciel dekadentyzmu w literaturze rosyjskiej. Autor przepojonych liryzmem pesymistycznych nowel psychologicznych, w formach alegorycznych i symbolicznych, wyrażające społeczno-etyczne konflikty epoki[1].

Wsiewołod Garszyn
ros. Всеволод Михайлович Гаршин
Ilustracja
Fototypia autorstwa W.I. Steina, 1885
Imię i nazwisko Wsiewołod Michajłowicz Garszyn
Data i miejsce urodzenia 14 lutego 1855
Prijatnaja Dolina
Data i miejsce śmierci 5 kwietnia 1888
Petersburg
Narodowość rosyjska
Język rosyjski
Dziedzina sztuki proza, liryka, publicystyka
Ważne dzieła
  • Czerwony kwiat
  • Cztery dni
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Źródła Teksty w Wikiźródłach
Wikicytaty Cytaty w Wikicytatach

ŻyciorysEdytuj

Rodzina Garszyna wywodziła się ze starego dworskiego rodu zrusyfikowanych Tatarów, mającego według podań swój początek w osobie murzy Gorszy (lub Garszy) - wychodźcy ze Złotej Ordy za czasów Iwana III.

Urodził się 2 lutego?/ 14 lutego 1855 w Prijatnoj Dolinie, Imperium Rosyjskie. Ojciec Michaił Jegorowicz Garszyn (1817-1870) był oficerem, matka intelektualistką - interesowała się literaturą i polityką (w szczególności rewolucjonistami), znała języki obce (niemiecki i francuski). Miał młodszego brata - Jewgienija Michajłowicza (1860-1931) - pedagoga, literaturoznawcę, działacza społecznego i autora książek z dziedziny literatury rosyjskiej. Jego guwernerem był Piotr Wladimirowicz Zawadskij - działacz ruchu rewolucyjnego lat 60. XIX w., dla którego matka Garszyna porzuciła rodzinę i wyruszyła z nim na zesłanie, co wpłynęło negatywnie na zdrowie i światopogląd przyszłego pisarza.

Od 1864 uczył się w 7. gimnazjum w Petersburgu, które w 1872 zostało przekształcone w uczelnię. W 1874 Garszyn ukończył podstawową naukę i wstąpił do Instytutu Górnictwa, którego nie ukończył ze względu na wojnę z Imperium Osmańskim - wstąpił dobrowolnie jako jednoroczny ochotnik do armii czynnej, brał udział w akcjach wojennych, był ranny w nogę. Po wojnie dostał awans do rangi oficerskiej i opuścił wojsko.

W 1877 debiutował opowiadaniem Cztery dni, które przyniosło mu natychmiastową sławę. W opowiadaniu jawnie wyrażał protest przeciwko wojnie i zagładzie człowieka przez człowieka. Oprócz motywu wojennego, który wykorzystał w kolejnych opowiadaniach, przedstawiał też temat kobiety upadłej, walki ze złem świata, roli sztuki w społeczeństwie, walki ze społeczną niesprawiedliwością. Te same motywy wymieszane z humorem przedstawiał również w utworach dla dzieci (To, czego nie było, Laguszka-putieszectwiennica).

 
Portret Wsiewołoda Garszyna z 1884 roku autorstwa Ilji Riepina, dla którego pisarz często pozował

Od dzieciństwa Garszyn był skrajnie nerwowy i wrażliwy, co spowodowało jego problemy z rozwojem umysłowym. W związku z tym miał ataki rozstroju nerwowego i w wieku 33 lat popełnił samobójstwo skacząc z budynku. Ze względu na niezbyt dużą wysokość z której skoczył, zmarł 5 dni później 5 kwietnia 1888 w szpitalu Czerwonego Krzyża w Petersburgu. Został pochowany na cmentarzu-muzeum Litieraturnyje Mostki w Petersburgu.

Jego twórczość literacka nie była obfita; obejmuje zaledwie dwadzieścia krótkich opowiadań, zebranych w jeden tom.

 
Obraz Car Iwan Groźny i jego syn Iwan 16 listopada 1581 roku z 1885 roku autorstwa Ilji Riepina, do którego Garszyn pozował jako carewicz Iwan Iwanowicz

TwórczośćEdytuj

Uwaga - rok podany przed nazwą opowiadania jest datą opublikowania, nie datą powstania utworu.

  • 1877 - Cztery dni[2] (ros. Четыре дня) – polskie tłumaczenie Stefan Klonowski
  • 1878 - Zdarzenie[2] (ros. Происшествие) – polskie tłumaczenie Stefan Klonowski
  • 1878 - Oczen' korotien'kij roman (ros. Очень коротенький роман)
  • 1879 - Trus (ros. Трус)
  • 1879 - Wstriecza (ros. Встреча)
  • 1879 - Malarze[2] (ros. Художники) – polskie tłumaczenie Stefan Klonowski
  • 1880 - Dienszczyk i oficer (ros. Денщик и офицер)
  • 1880 - Nocz (ros. Ночь)
  • 1880 - Attalea princeps[2] (ros. Attalea princeps) – polskie tłumaczenie Stefan Klonowski
  • 1882 - Iz wospoinanij riadowogo Iwanowa (ros. Из воспоминаний рядового Иванова)
  • 1882 - To, czego nie było (ros. То, чего не было)
  • 1882 - Pietierburgskije pis'ma (ros. Петербургские письма)
  • 1883 - Miedwiedi (ros. Медведи)
  • 1883 - Czerwony kwiat[2][3] (ros. Красный цветок) – polskie tłumaczenie Stefan Klonowski
  • 1884 - Skazka o żabie i rozie (ros. Сказка о жабе и розе)
  • 1885 - Nadieżda Nikołajewna (ros. Надежда Николаевна)
  • 1886 - Skazanije o gordom Aggieje (ros. Сказание о гордом Аггее)
  • 1887 - Laguszka-putieszectwiennica (ros. Лягушка-путешественница)
  • 1887 - Sygnał[2][4] (ros. Сигнал) – polskie tłumaczenie Walentyna Lesnobrodzka-Założyna

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Garszyn Wsiewołod M., [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2017-11-27].
  2. ↑ a b c d e f Czerwony kwiat • Garszin Wsiewołod (Garszyn Wsiewołod) • książka - recenzje, opisy, opinie » BiblioNETka.pl, www.biblionetka.pl [dostęp 2017-11-27].
  3. ↑ Antologia dawnej noweli rosyjskiej • Karamzin Mikołaj (właśc. Karamzin Nikołaj), Bestużew-Marliński Aleksandr, Puszkin Aleksander, Boratyński Eugeniusz (właśc. Boratynskij Jew..., www.biblionetka.pl [dostęp 2017-11-27].
  4. ↑ Opowiadania pisarzy rosyjskich XIX w. • Puszkin Aleksander, Gogol Mikołaj, Lermontow Michaił, Turgieniew Iwan, Sałtykow-Szczedrin Michał (Sałtykow Michaił), Leskow Mikołaj, Us..., www.biblionetka.pl [dostęp 2017-11-27].

BibliografiaEdytuj

Źródła w języku angielskim

Źródła w języku rosyjskim

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wsiewołod_Garszyn&oldid=58924249”