Władysław Semkowicz
Władysław Aleksander Semkowicz (ur. 9 maja 1878 we Lwowie, zm. 12 lutego 1949 w Krakowie) – polski historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności, poszukiwacz i wydawca źródeł, badacz dziejów polskiego średniowiecza.
.jpg)
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
9 maja 1878 |
| Data i miejsce śmierci |
12 lutego 1949 |
| profesor | |
| Specjalność: historia | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
  
| |
.jpg)
Życiorys
edytujSyn Aleksandra i Marii z Schierów. Kształcił się w Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie, gdzie w 1896 zdał egzamin dojrzałości (w jego klasie byli m.in. Kajetan Golczewski, Stanisław Gołąb)[1][2]. Zajmował się szeroką gamą nauk pomocniczych historii, jak paleografia, genealogia i heraldyka, stworzył też wiele map historycznych. Autor licznych opracowań, wśród nich Ród Awdańców w wiekach średnich[3].
Podczas I wojny światowej na początku 1915 w Wiedniu został przewodniczącym zarządu Polskiego Archiwum Wojennego[4]. W 1917 opiniował opracowane przez Komisję Archiwalną Tymczasowej Rady Stanu projekty nowej ustawy i regulaminów archiwalnych. Jego stanowisko zostało potem wykorzystane podczas prac nad reskryptem Rady Regencyjnej o archiwach[5]. 8 marca 1925 został wybrany prezesem Polskiego Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie[6]. W latach 1924–1933 był redaktorem Encyklopedii nauk pomocniczych historii, która miała przed wybuchem II wojny światowej trzy wydania: 1924, 1929, 1933[7].
W czasie okupacji początkowo uwięziony w wyniku Sonderaktion Krakau w Sachsenhausen, po zwolnieniu z obozu pracował w Instytucie Niemieckiej Pracy Wschodniej, według części historyków na polecenie AK[8]. Teza o rzekomej dobrowolnej kolaboracji z Niemcami, postawiona w kontrowersyjnej dla krakowskiego środowiska naukowego[9] pracy doktorskiej Anetty Rybickiej Instytut Niemieckiej Pracy Wschodniej. Kraków 1940–1945[10] spotkała się z krytyką krakowskiego środowiska naukowego[8][11][12].
Dwukrotnie żonaty: od 27 czerwca 1903 z Lesławą z Bursów (1890–1932), od 29 stycznia 1936 z Jadwigą Cyga (1897–1983).
Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera Ł-płn-po lewej Tarnawskiego)[13][14].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (27 listopada 1929)[15]
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: po raz drugi 11 listopada 1936[16])
- Komandor Orderu Świętego Sawy (Królestwo Serbii, 1930)
Uczniowie
edytujDo grona jego uczniów należą: Karol Buczek, Zofia Kozłowska-Budkowa, Kazimierz Dobrowolski, Marian Friedberg, Tadeusz Glemma, Karol Górski, Adam Lewak, Olga Łaszczyńska, Sylwiusz Mikucki, Józef Mitkowski, Rodion Mochnacki, Henryk Münch, Witold Taszycki, Adam Vetulani, Józef Widajewicz.
Wybrane publikacje
edytuj- Encyklopedia nauk pomocniczych historii, cztery wydania 1924[17], 1929, 1933 oraz powojenne Kraków 2000, ISBN 83-7052-850-3.
- Paleografia łacińska, Kraków 2002, ISBN 83-7052-532-6.
- Wywody szlachectwa w Polsce XIV-XVII w. Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie, Lwów 1913[18].
- Geograficzne podstawy Polski Chrobrego, 1925[19].
- Akta unii Polski z Litwą 1396–1791, Kraków 1938 (wspólnie z Stanisław Kutrzeba).
- Góra Sobótka i jej zabytki polskie, Poznań; Wrocław 1949[20].
Przypisy
edytuj- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1895. Lwów: 1895, s. 61.
- ↑ Wiadomości bieżące. Zjazd koleżeński. „Słowo Polskie”. Nr 287, s. 3, 30 czerwca 1906.
- ↑ Wydane przez Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk: cz.1 (Poznań 1917), cz.2 (1919), cz.3 (1920).
- ↑ Polskie Archiwum Wojenne. „Nowości Illustrowane”. Nr 39, s. 6, 25 września 1915.
- ↑ A. Rybarski, Centralny zarząd archiwalny w odrodzonej Rzeczypospolitej polskiej, „Archeion”, T. I (1927), s. 5.
- ↑ Leszek Pudłowski. Polskie Towarzystwo Heraldyczne. Zarys dziejów 1906-1939. „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”. I (XII), s. 161, 1993.
- ↑ Semkowicz 2011 ↓.
- ↑ a b Teresa Bałuk-Ulewiczowa, Wyzwolić się z błędnego koła. Institut für Deutsche Ostarbeit w świetle dokumentów Armii Krajowej i materiałów zachowanych w Polsce, Kraków: „Arcana”, 2004, ISBN 83-89243-91-1, OCLC 830629188.
- ↑ M. Wroński, KRYTYKA NAUKOWA cz. II.
- ↑ A. Rybicka, Instytut Niemieckiej Pracy Wschodniej. Kraków 1940–1945, Warszawa 2002, ISBN 83-7181-255-8.
- ↑ I. Lisiak, O historii, honorze i ... opluwaniu.
- ↑ A. Litewka, Kolaboranci?.
- ↑ Groby profesorów UJ na Cmentarzu Rakowickim. 2010-10-20. [dostęp 2015-08-29].
- ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.): Pro Memoria II. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na Cmentarzu Rakowickim i Salwatorskim 1803–2015. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 221.
- ↑ M.P. z 1929 r. nr 274, poz. 630 „za zasługi na polu naukowem i społecznem”.
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 464 „za wybitne zasługi na polu nauki i wychowywania młodzieży w duchu patriotycznym położone w latach 1905–1918”.
- ↑ Władysław Semkowicz, Encyklopedja nauk pomocniczych historji [online], polona.pl [dostęp 2020-04-23].
- ↑ Katalog Biblioteki Narodowej
- ↑ Władysław Semkowicz, Geograficzne podstawy Polski za Chrobrego [online], polona.pl [dostęp 2020-04-23].
- ↑ Władysław Aleksander Semkowicz, Góra Sobótka i jej zabytki polskie, 1949.
Bibliografia
edytuj- Władysław Semkowicz: Encyklopedia nauk pomocniczych historii. Warszawa: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2011. ISBN 978-83-242-3000-6.