Zapadlisko górnośląskie
Zapadlisko górnośląskie (niecka górnośląska) − jednostka geologiczna położona na południu Polski (Wyżyna Śląsko-Krakowska i Nizina Śląska).
| Państwo |
Polska, Czechy |
|---|---|
| Rodzaj obiektu |
niecka |
Położenie na mapie Polski  | |
 50°14′45,39″N 18°59′32,54″E/50,245942 18,992372
| |
Jest to rozległa niecka wypełniona osadami dewonu i karbonu[1].
Położenie geologiczne
edytujOd zachodu graniczy ono ze strefą śląsko-morawską, od północy i wschodu z monokliną śląsko-krakowską, od południa przykryte jest nasunięciem Karpat[2].
Położenie geograficzne
edytujGeograficznie obejmuje południowo-wschodnie fragmenty Niziny Śląskiej (Kotlina Raciborska), południową część Wyżyny Śląsko-Krakowskiej (Płaskowyż Rybnicki, Wyżyna Katowicka, Pagóry Jaworznickie) oraz zachodnią część Podkarpacia Północnego (Kotlina Ostrawska, Kotlina Oświęcimska)[3].
Budowa geologiczna
edytujNajstarsze − dewońskie osady zapadliska górnośląskiego znane są tylko z wierceń, podobnie jak utwory kulmu[4].
Dolny dewon reprezentowany jest przez piaskowce i zlepieńce. Powyżej zalegają środkowodewońskie i górnodewońskie (eifel, żywet, fran i famen) skały węglanowe o miąższości powyżej 1.000 m[4].
Osady karbońskie podzielono na trzy części[5]:
- morskie osady dolnego karbonu, wykształcone w facji kulmu o miąższości ok. 1.500 m, a w rejonie Krzeszowic w facji wapienia węglowego o miąższości kilkuset m (wizen)
- osady paraliczne, węglonośne, o miąższości ok. 3800 m (namur A)
- osady limniczne, węglonośne, o miąższości ok. 4.000 m (namur B, C, westfal A, B, C, D)
Skały podłoża
edytujNiższe piętro strukturalne tworzy blok górnośląski[6]. Jest on zbudowany głównie ze skał metamorficznych[4].
Nadkład
edytujPółnocną i północno-wschodnią część zapadliska górnośląskiego przykrywają osady triasu i górnej jury, natomiast południowa część przykryta jest mioceńskimi osadami zapadliska przedkarpackiego[7].
Najmłodsze piętro strukturalne tworzą osady kenozoiczne[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Andrzej Żelaźniewicz i in.: Regionalizacja tektoniczna Polski, Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław 2011, ISBN 978-83-63377-01-4, s. 19
- ↑ Andrzej Żelaźniewicz i in.: Regionalizacja tektoniczna Polski, Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław 2011, ISBN 978-83-63377-01-4, s. 12
- ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: PWN, 2002, ISBN 83-01-13897-1, OCLC 830377558.
- ↑ a b c Ewa Stupnicka: Geologia regionalna Polski, Wydanie III, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, ISBN 978-83-235-0253-1, s. 111
- ↑ Ewa Stupnicka: Geologia regionalna Polski, Wydanie III, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, ISBN 978-83-235-0253-1, s. 112
- ↑ Andrzej Żelaźniewicz i in.: Regionalizacja tektoniczna Polski, Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław 2011, ISBN 978-83-63377-01-4, s. 16
- ↑ a b Ewa Stupnicka: Geologia regionalna Polski, Wydanie III, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, ISBN 978-83-235-0253-1, s. 117
Bibliografia
edytuj- Ewa Stupnicka: Geologia regionalna Polski, Wydanie III, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, ISBN 978-83-235-0253-1
- Andrzej Żelaźniewicz i in.: Regionalizacja tektoniczna Polski, Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław 2011, ISBN 978-83-63377-01-4