Zenon Kliszko

polski polityk

Zenon Kliszko, ps. „Zenon”, „Zenek” (ur. 8 grudnia 1908 w Łodzi, zm. 4 września 1989 w Warszawie) – polski prawnik i polityk, działacz komunistyczny, oficer AL i uczestnik powstania warszawskiego, najbliższy współpracownik Władysława Gomułki, członek Biura Politycznego KC PZPR (1959–1970), poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL II, III, IV i V kadencji, w latach 1957–1971 wicemarszałek Sejmu II, III, IV i V kadencji. Budowniczy Polski Ludowej.

Zenon Kliszko
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

8 grudnia 1908
Łódź, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

4 września 1989
Warszawa, Polska

Wicemarszałek Sejmu II, III, IV i V kadencji (PRL)
Okres

od 20 lutego 1957
do 13 lutego 1971

Przynależność polityczna

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Odznaczenia
Order Budowniczych Polski Ludowej Order Sztandaru Pracy I klasy Order Krzyża Grunwaldu II klasy Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Medal za Warszawę 1939–1945 Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego Medal im. Ludwika Waryńskiego Order Zasługi Republiki Włoskiej II Klasy (1951-2001) Order Ludowej Republiki Bułgarii
Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (złota) Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina”
Zenon Kliszko (z prawej) na czele delegacji Sejmu PRL w Wielkiej Brytanii, z lewej burmistrz Londynu Lord Denis Truscott
Grób Zenona Kliszki na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Życiorys edytuj

Syn Franciszka i Antoniny. Ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. W 1925 wstąpił do Związku Młodzieży Komunistycznej w Polsce. Od 1931 do 1938 był członkiem Komunistycznej Partii Polski. Za publikacje w jej nielegalnym piśmie został w 1933 aresztowany przez policję. Zwolniono go ze względu na opinię psychiatry o jego ograniczonej poczytalności[1]. Od 1942 działał w Polskiej Partii Robotniczej, był też żołnierzem Gwardii Ludowej. Pełnił funkcję kierownika Centralnej Techniki PPR (odpowiedzialnego za drukarnie). Brał udział w powstaniu warszawskim jako podporucznik Armii Ludowej. Po jego upadku opuścił stolicę wraz z ludnością cywilną. Od sierpnia 1944 do września 1948 zasiadał w Komitecie Centralnym PPR, od kwietnia 1945 także w jego sekretariacie. Od października 1944 był jednocześnie kierownikiem Wydziału Personalnego KC. Od 20 maja 1945 do rozwiązania partii był w niej przewodniczącym Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej. Od września do grudnia 1948 był zastępcą członka KC. Następnie, od 15 grudnia 1948, działał w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, gdzie do listopada 1949 także był zastępcą członka Komitetu Centralnego.

Był posłem do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL II, III, IV i V kadencji. Pełnił funkcję przewodniczącego klubu poselskiego PPR w Sejmie Ustawodawczym. Od września 1948 do listopada 1949 podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości. 13 listopada 1949 uchwałą III Plenum KC PZPR za brak czujności wobec wroga klasowego wykluczony z KC PZPR i pozbawiony prawa sprawowania funkcji we władzach partyjnych. Od 1949 pracował w wydawnictwie „Książka i Wiedza”. W 1951 wszystkie jego utwory zostały wycofane z polskich bibliotek oraz objęte cenzurą[2]. Od stycznia 1953 do maja 1956 był pozbawiony praw członka PZPR, w latach 1953–1954 był więziony. W okresie 1954–1956 pracował jako redaktor w Państwowym Wydawnictwie Naukowym.

W październiku 1956 został członkiem KC PZPR. Od listopada tego samego roku do 1957 kierował Wydziałem Organizacyjnym KC. W latach 1957–1970 sprawował funkcję sekretarza KC, a od 1959 do 1970 członka Biura Politycznego KC. W latach 1956–1957 ponownie pełnił również funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości. Od 1963 do 1970 przewodniczył Komisji Ideologicznej KC PZPR. Był wicemarszałkiem Sejmu II, III, IV i V kadencji oraz przewodniczącym klubu poselskiego PZPR (kadencje II–IV). W Sejmie Ustawodawczym przewodniczył Komisji Nadzwyczajnej do Zbadania Sprawy Ucieczki Posła Mikołajczyka i Towarzyszy, a w II kadencji Komisji Mandatowo-Regulaminowej. W latach 1958–1971 członek prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Był najbliższym współpracownikiem Władysława Gomułki, nieoficjalnie nazywano go drugą osobą w państwie. Pod jego wpływem i namową, Władysław Gomułka podjął decyzję o zdjęciu Dziadów ze sceny Teatru Narodowego w Warszawie w styczniu 1968, co doprowadziło do antysemickiej czystki w marcu. Wcześniej w 1966 Zenon Kliszko wygłosił w Krakowie niepubliczny wykład dla historyków, w którym pojawiły się wątki antyżydowskie[3]. W czerwcu 1968 wszedł w skład Komitetu Honorowego obchodów 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika[4].

W grudniu 1970 współodpowiedzialny za akcję pacyfikacyjną w Gdańsku i Gdyni, w następstwie czego 20 grudnia tego samego roku został zwolniony z obowiązków członka Biura Politycznego i Sekretariatu KC. 7 lutego 1971 usunięty ze składu KC PZPR, następnie z władz PZPR i władz państwowych.

Mieszkał w Warszawie. Jego żoną była Anna Joanna z domu Kaczanowska (1909–2006). Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A29-półkole 2-4)[5].

Publikacje edytuj

Ordery i odznaczenia edytuj

Upamiętnienie edytuj

Przypisy edytuj

  1. Towarzysz Zenon. polityka.pl, 28 sierpnia 1998.
  2. Cenzura PRL. Wykaz książek podlegających niezwłocznemu wycofaniu 1 X 1951 r. posł. Zbigniew Żmigrodzki. Nortom: Wrocław, 2002, s. 20. ISBN 83-85829-88-1.
  3. Joanna Michlic, Poland’s Threatening Other: The Image of the Jew from 1880 to the Present, Lincoln, NE: University of Nebraska Press, 2006, s. 238 (ang.).
  4. Urania”, nr 3, marzec 1969, s. 84.
  5. Wyszukiwarka grobów w Warszawie.
  6. Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 1, nr 170 z 20 lipca 1964. 
  7. Najwyższe odznaczenia dla zasłużonych obywateli Polski Ludowej, „Trybuna Robotnicza”, nr 173, 22 lipca 1959, s. 7.
  8. M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 („w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”).
  9. Życie Partii”, styczeń–marzec 1987, s. 20.
  10. Nadzwyczajna sesja Sejmu, „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.
  11. Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 5.
  12. Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, nr 9, 20 września 1960, s. 1.
  13. Odznaki honorowe „Za Zasługi dla Warszawy”, „Głos Słupski”, nr 15 (3841), 18 stycznia 1965, s. 1.
  14. Nadanie pierwszych odznak „Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego”, „Trybuna Robotnicza”, nr 173, 22 lipca 1960, s. 5.
  15. Uhonorowani pamiątkowymi medalami, „Trybuna Robotnicza”, nr 307, 30 grudnia 1983, s. 3.
  16. Order Odrodzenia dla G. Saragata. Odznaczenia włoskie dla przywódców polskich. „Dziennik Polski”. 246, s. 1, 16 października 1965. 
  17. Trybuna Robotnicza”, nr 79, 4 kwietnia 1967, s. 1.
  18. Euzebiusz Basiński, Polska-ZSRR. Kronika faktów i wydarzeń 1944–1971, Wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1973, s. 392.
  19. Z kraju, „Echo Krakowa”, nr 147, 25 czerwca 1970, s. 2.

Bibliografia edytuj