Łuskowcowate
Łuskowcowate[2], łuskowce, pangoliny (Manidae) – rodzina ssaków łożyskowych zamieszkujących tropikalne obszary Azji i Afryki. Słowo "pangolin" pochodzi od malajskiego pengguling – coś co się zwija[3].
| ||
| Manidae[1] | ||
| Gray, 1821 | ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ssaki | |
| Podgromada | żyworodne | |
| Infragromada | łożyskowce | |
| Rząd | łuskowce | |
| Rodzina | łuskowcowate | |
.jpg)
CharakterystykaEdytuj
Ciało wydłużone, barwy brązowej lub żółtawej, o długości od 1 do 1,6 m, pokryte grubą skórą, z której wyrastają rogowe łuski tworzące rodzaj pancerza. Bardzo długi ogon stanowi do 2/3 długości całkowitej. Język łuskowcowatych dorasta do 40 cm długości, jego koniec jest spłaszczony i pokryty lepką śliną wydzielaną przez bardzo duże gruczoły. Głowa i oczy są małe, czaszka wydłużona, brak łuków jarzmowych. Kończyny pięciopalczaste, ze zredukowanym piątym palcem przedniej łapy, uzbrojone w silne pazury. Łuskowce nie mają zębów; ich zawiązki stwierdzono jedynie u zarodków. Funkcję zębów spełniają gromadzone w żołądku kamyki ocierające pokarm o zrogowaciałe ściany silnie umięśnionego żołądka. W razie zagrożenia zwierzęta te zwijają się w kłębek, wystawiając ostre krawędzie łusek na zewnątrz.
Łuskowcowate zasiedlają tereny otwarte lub zalesione. Są aktywne głównie w nocy. Poza okresem rozrodu prowadzą samotniczy tryb życia. Samica rodzi zwykle jedno młode w miocie. Nowo narodzony łuskowiec ma skórę pokrytą miękkimi łuskami, twardniejącymi po około 2 dniach od porodu. Młode wędruje z matką na jej grzbiecie.
Gatunki azjatyckie różnią się od afrykańskich obecnością małżowin usznych i włosów wyrastających u nasady ich łusek. Naziemne łuskowce sprawnie kopią nory, w których spędzają dzień. Gatunki nadrzewne mają chwytny ogon. Wykorzystują go do przytrzymywania się w czasie wspinaczki. Odpoczywają w dziuplach drzew.
GatunkiEdytuj
Rodzina obejmuje jeden rodzaj – Manis Linnaeus, 1758 – z gatunkami[2]:
- Manis crassicaudata – łuskowiec indyjski
- Manis pentadactyla – łuskowiec chiński
- Manis culionensis – łuskowiec filipiński
- Manis javanica – łuskowiec jawajski
- Manis gigantea – łuskowiec olbrzymi
- Manis temminckii – łuskowiec ziemny
- Manis tetradactyla – łuskowiec długoogonowy
- Manis tricuspis – łuskowiec białobrzuchy
ZagrożeniaEdytuj
Łuskowcowate są łowione dla mięsa oraz łusek wykorzystywanych w azjatyckiej medycynie ludowej. Wszystkie osiem gatunków łuskowców zostało wpisanych do Czerwonej księgi gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody, w tym dwa gatunki w kategorii CR (krytycznie zagrożone wyginięciem).
PrzypisyEdytuj
- ↑ Manidae, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska-Jurgiel, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 134. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ Ed Yong, Mikrobiom. Najmniejsze organizmy, które rządzą światem, wyd. I, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 10, ISBN 978-83-233-4358-5.
BibliografiaEdytuj
- Kazimierz Kowalski: Ssaki. Zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
- Henryka Wojdowska, Kazimierz Kowalski (redaktorzy): Mały słownik zoologiczny. Ssaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.
- Zwierzęta. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 83. ISBN 83-01-14344-4.
- Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.): Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) (ang.). Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 1 maja 2008].