Święty Wojciech (wieś)
Święty Wojciech (niem. Georgsdorf[3]) – wieś w Polsce, położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Międzyrzecz[4][5], na prawym brzegu Obry ok. 1,5 km na zachód od Międzyrzecza.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Wojciecha | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
200 |
| Strefa numeracyjna |
95 |
| Kod pocztowy |
66-300[2] |
| Tablice rejestracyjne |
FMI |
| SIMC |
0184276 |
Położenie na mapie gminy Międzyrzecz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego  | |
 52°26′54″N 15°33′16″E/52,448333 15,554444[1]
| |
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.
Integralne części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0184282 | Głębokie | kolonia |
| 0183986 | Jagielnik | osada |
| 0184299 | Kęszyca-Kolonia | przysiółek |
| 0184307 | Wojciechówek | przysiółek |
Historia edytuj
Miejscowość pierwotna związana była z Wielkopolską i ma metrykę średniowieczną. Istniała co najmniej od XIII wieku. Wymieniona po raz pierwszy w dokumencie zapisanym po łacinie z 1259 jako "villa ecclesie sancti Adalberti, villa sancti Adalberti" (pol. wieś św. Wojciecha), w 1420 "Swathego Woczecha", 1420 "Swathy Woczech, Sanctus Albertus", 1475 "Swyanthy Woczyech", 1508 "Szwyanthi Voczyech". Podczas badań archeologicznych prowadzonych w XX wieku na terenie miejscowości odkryto cmentarz datowany na późne średniowiecze, fragmenty naczyń z XIII-XV wieku oraz wcześniejsze. Domniemane grodzisko umiejscowione na północny zachód od kościoła okazało się być formami ukształtowanymi naturalnie[6].
Historycy przypuszczają, że osada jest związana z kultem św. Wojciecha. Osada Święty Wojciech miała powstać wokół kościoła pod wyzwaniem tego świętego, który wniesiono w 1257, i który był najstarszym kościołem parafii międzyrzeckiej oraz jej siedzibą. Historycy uważają, że mógł on powstać w miejscu założenia przez Bolesława Chrobrego w 1001 r. pierwszego na ziemiach polskich klasztoru benedyktynów - (eremu) powstałego w miejscu męczeńskiej śmierci Pięciu Braci Męczenników w 1003 r. (por. Kazimierz Biskupi)[6].
Miejscowość była wsią biskupią. W 1259 książę wielkopolski Bolesław Pobożny zatwierdził ugodę pomiędzy Janem plebanem kościoła św. Wojciecha w Międzyrzeczu z Jakubem wójtem w Międzyrzecza w sprawie miejscowej kaplicy. Książę nadał kościołowi jeden łan roli leżący naprzeciw kościoła nad rzeką Obrą wraz z łąką oraz ziemię leżącą obok łąki. Bolesław Pobożny nadał także immunitet sądowy i ekononomiczny wsi, zezwalił także plebanowi łowić bobry w Obrze na odcinku od mostu aż do granicy z Gorzycą. Według dokumentu mieszkańcy mieli się cieszyć takimi samymi swobodami, jak ludzie biskupa poznańskiego z Pszczewa[6].
Wieś wspominały historyczne dokumenty prawne, własnościowe i podatkowe. W 1508 odnotowano pobór podatkowy od 5 łanów. W 1510 pobór z 5 łanów oraz z jednego łana sołtysiego. W 1538 Święty Wojciech został wymieniony wśród wsi, które nie zapłaciły podatku królewskiego i nie dopuścily do jego egzekucji. W 1563 odbył się pobór od 5 łanów, jednego łana sołtysiego, karczmy oraz od 4 komorników. W 1564 wieś miała 11 łanów osiadłych i z każdego płacono gotówką 2 złote oraz w naturze koguta i 15 jaj. Odnotowano wówczas także jeden łan należący do sołtysa, 8 zagrodników, z których każdy płacił 12 groszy oraz zamiast robocizny w naturze płacił koguta i 15 jaj. W okolicy wsi odnotowano także łąkę, bór należący do biskupstwa z barciami miodnymi, które co roku dawały beczkę miodu. W 1564 gród Międzyrzecz pobrał poradlne[6].
W 1580 r. położona była w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[7]. Do 1793 r. stanowiła jako dobra ziemskie własność biskupstwa poznańskiego. Po udanym powstaniu wielkopolskim z 1806 roku w latach 1807–1815 miejscowość należała do Księstwa Warszawskiego.
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[8]:
- kościół filialny pod wezwaniem św. Wojciecha, szachulcowy z 1768 r. Jest to niewielka budowla wzniesiona na planie prostokąta, trójbocznie zamknięta od południa. Od północy dostawiono wieżę o kwadratowej podstawie, zwieńczoną hełmem z latarnią. Na wyposażeniu świątyni znajduje się dzwon z 1660 r. Kościół znajduje się w centrum wsi.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 138348
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1274 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Georgsdorf (Posen). [dostęp 2023-02-21]. (niem.).
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c d Gąsiorowski 1993 ↓.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. I, Wielkopolska, Warszawa 1883, s. 22.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 30. [dostęp 2013-01-27].
Bibliografia edytuj
- Antoni Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. III (L-Q), zeszyt 2, hasło „Święty Wojciech”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 1993, s. 253–254.
- Jarosław Lewczuk, Błażej Skaziński, Bożena Grabowska: Zabytki północnej części województwa lubuskiego. Gorzów Wlkp.: WUOZ, 2004, s. 113-114. ISBN 83-921289-0-7.