6 Pułk Strzelców Granicznych
6 Pułk Strzelców Granicznych – jednostka organizacyjna Strzelców Granicznych w II Rzeczypospolitej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj
W Biedrusku sformowany został przez Dowództwo Okręgu Generalnego „Poznań” 6 pułk Wojskowej Służby Granicznej[1][2]. 3 marca 1920 wiceminister spraw wojskowych generał podporucznik Kazimierz Sosnkowski przemianował dotychczasową formację „Wojskowa Straż Graniczna” na „Strzelców Granicznych”, a Dowództwu Strzelców Granicznych podporządkowano samodzielne pułki WSG. Pułk przemianowany został na 6 pułk Strzelców Granicznych. Sztab pułku rozlokował się we Wronkach, natomiast dowództwo 1 dywizjonu w Czarnkowie i 2 dywizjonu w Międzychodzie[2]. W połowie marca 1920 stan pułku wynosił 1880 żołnierzy[2]. Wtedy też otrzymał zadanie zluzować 159 pułk piechoty[a] na odcinku długości około 260 km od styku DOG „Pomorze” do Wolsztyna[3].
Według „Historii I dywizjonu”:
7 kwietnia 1920 rozkaz dowódcy pułku nr 15 nakazał wydzielenie zalążków do sformowania I dywizjonu ze szwadronu szkolnego z Inowrocławia. Szwadron miał wydzielić 5 oficerów i 40 szeregowców. Dowódcą dywizjony mianowano majora Żeromskiego. Dwa dni później przeniesiono żołnierzy z koszar artyleryjskich do białych koszar przy ulicy Dworcowej. Już 10 kwietnia do koszar przybyła grupa 700 poborowych z PKU Ostrów. Z rekrutów utworzono cztery szwadrony[5]. 19 maja, po przeszkoleniu, dywizjon wymaszerował do Leszna, a jego poszczególne szwadrony rozpoczęły obejmowanie służby granicznej[5].
Również na początku kwietnia przystąpiono do formowania II dywizjonu. Pełniącym obowiązki dowódcy dywizjonu został etatowy dowódca 5 szwadronu rtm. Andrzejewski. 6 szwadronem dowodził por. Borowik, 7 szwadronem por. Sommer, a 8 – ppor. Kamiński. W kolejnych dniach do koszar meldowali się nowi rekruci. 7 maja dowództwo dywizjonu objął rtm. Lubiak. 20 maja szwadrony batalionu wyruszyły na granicę. Sztab dywizjonu przybył do Ostrowa. Kilka dni później przegrupował się do Odolanowa[6].
W czerwcu 1920 sztab pułku i I dywizjonu kwaterował już w Lesznie, a dowództwo II dywizjonu w Ostrzeszewie[7]
23 lipca pułk otrzymał zadanie przekazać do 25 lipca ochraniane odcinki granicy pododdziałom 5 pułku Strzelców Granicznych i innym oddziałom ochotniczym, szwadrony I dywizjonu skoncentrować w Lesznie, a II w Ostrowie skąd transportami kolejowymi przewiezione zostaną do Biedruska. Tam nastąpić miała koncentracja całego pułku, a następnie wyjazd na front polsko-bolszewicki[8].
---
4 listopada 1920 bataliony wartownicze nr 8/VI i 1/VI otrzymały rozkaz zluzowania 6 pułku Strzelców Granicznych. Batalion nr 8/VI przegrupował się z Siedlec do Szczuczyna, a nr 1/VI z Łodzi do Chorzel. W drugiej dekadzie tego miesiąca bataliony osiągnęły nakazane im rejony i przejęły przeznaczone im odcinki graniczne[9].
Służba graniczna edytuj
27 marca 1920 granicę zachodnią OGen. „Poznań” od granicy OGen. „Pomorze” do okolic Zbąszynia ochraniał jeszcze 159 pułk piechoty. Jego dowództwo stacjonowało wtedy we Wronkach[10].
- na podstawie „historii pułku”:
W drugiej połowie maja I dywizjon pułku rozpoczął obsadzanie granicy z Niemcami na odcinku od Brenna do (wył.) Zdun. Dowództwo 1 szwadronu ppor. Tallen-Wilczewskiego[b] rozlokowane zostało w Zbarzewie, 2 szwadronu por. Podlewskiego w Bojanowie, 3 szwadronu por. Nowickiego[c] w Rawiczu, 4 szwadronu ppor. Giżyńskiego[d] w Jutrosinie. Szwadrony I dywizjonu do 20 czerwca 1920 zatrzymały 93 przemytników[5].
II dywizjon przegrupował się w rejon Ostrowa, by 21 czerwca udać się na granicę. Dywizjon luzował 159 Bytomski pułk piechoty od Zdun do Siemianic[6].
9 grudnia 1920 pułk otrzymał zadanie przekazać ochronę granicy państwowej na odcinku I dywizjonu pododdziałom 6/I batalionu wartowniczego z Osowca[11].
- Wydarzenia
- 4 czerwca 1920 strzelec Feliks Milosz z 4 szwadronu zastrzelił przypadkowo strzelca Stanisława Jeruzalma[5].
- 10 czerwca na odcinku II dywizjonu nastąpiła regulacja linii granicznej. Przekazano folwark Maliers, a przyłączono do Polski wsie: Niwki, Katy i Zbyczyn[12].
- 15 czerwca został aresztowany za nadużycia komendant wartowni Bogdaj kpr. Szczepaniak[12].
- 19 czerwca 1920 strzelcy Idzi Osada i Szczepan Magnuski z 2 szwadronu przeszli przypadkowo granicę. Interweniujący niemiecki żandarm, chcąc aresztować żołnierzy, przystawił pistolet do skroni jednego z nich. Drugi żołnierz zastrzelił żandarma[5].
- 22 czerwca na odcinku 5 szwadronu, w walce z przemytnikami, został ciężko ranny strzelec Klabecki[12].
Żołnierze pułku edytuj
- Dowódcy pułku
Obsada personalna pułku w listopadzie 1920[15]
dowódca pułku – płk Sergiusz Bogucki
- dowódca I dywizjonu – mjr Józef Liwo
- adiutant dywizjonu – ppor. Henryk Kostiha
- dowódca 1 szwadronu – por. Marcin Nowicki
- dowódca 2 szwadronu – por. Józef Podleski
- dowódca 3 szwadronu – por. Włodzimierz Somański
- dowódca 4 szwadronu – por. Józef Borewicz
- dowódca szwadronu karabinów maszynowych – ppor. Stanisław Giżyński
- dowódca II dywizjonu – mjr Romuald Kubiak
- dowódca 5 szwadronu – rtm. Walerian Andrzejewski
- dowódca 6 szwadronu – rtm. Michał Wojtasiewicz
- dowódca 7 szwadronu – rtm. Małachowski
- dowódca 8 szwadronu – rtm. Piotr Koczerzewski
- pozostali oficerowie
- ppor piech. Władysław Portykowski[16]
Struktura organizacyjna pułku edytuj
| Rozmieszczenie 6 pStG w Lesznie na dzień 26 czerwca 1920[7] | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I/6 pStG w Lesznie | II/6 pStG w Ostrzeszowie | |||||||
| szwadron | 1. Zbarzewo | 2. Bojanowo | 3. Rawicz | 4. Jutrosin | 5. Raczyce | 6. Pawłowo | 7. Trębaczów | 8. Duży Buczek |
| placówka | Niewodnik | Tarnowo | Biały Kał | Bonowo | ||||
| Przybyszewo | Gabel | Zaorle | Jeziora | |||||
| Leśniczówka | Karshof | Ostoje | Janowo | |||||
| Dębowa Łąka | Bersoborf | Wydawa | Wielki Bór I | |||||
| Niechód | Stacja | Żakta | Bismarkhof | |||||
| Lasownik | Gołaszyn | Zielony Jeleń | Wielki Bór II | |||||
| Leśniczówka | Trybusz | Danne I | Grungwald | |||||
| Leśniczówka | Pakówka | Christianka | Ruda | |||||
| Leśniczówka | Izbice | Danne II | Rotth | |||||
| Zaborowo | Szktce | Woninbow | ||||||
| Brenno | Buchweder | Polne Nlgut | ||||||
| Massel | ||||||||
| Rozmieszczenie 6 pStG w Chorzelach na dzień 23 września 1920[17] | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I/ 6 pStG w Grajewie | II/ 6 pStG w Chorzelach | |||||||
| szwadron | 1. Reszki | 2. Bogusze | 3. Szczuczyn | 4. Lachowo | 5. Leman | 6. Myszyniec | 7. Bagienice | 8. Krajewo |
| placówka | Lipówka | Tworki | Niedźwiadna | Tworki | ||||
| placówka | Korytki | Przestrzele | Czarnówek | Glinki | ||||
| placówka | Rutki | Rydzewo | Rakowo | Patory-Truszki | ||||
| placówka | Reszki | Bogusze | Zacieczki | Kiełcze-Kopki | ||||
| placówka | Cyprki | Brzózki | ||||||
| placówka | Tarachy | Filipki Małe | ||||||
| placówka | Mikrucie | Brzozowo | ||||||
| placówka | Bialiki | |||||||
Szwadron karabinów maszynowych I dywizjonu stacjonował w Grajewie
Uwagi edytuj
- ↑ Dominiczak podaje, że był to pułk dowodzony przez kpt. Zenktellera[3]. Kapitan Zentkeller według Księgi Chwały Piechoty dowodził 155 pułkiem piechoty[4].
- ↑ 20 czerwca 1920 dowódcą 1 szwadronu mianowany został por. Nowicki[5].
- ↑ 30 maja 1920 dowódcą 3 szwadronu mianowany został rtm. Wadowski[5].
- ↑ 30 maja 1920 dowódcą 4 szwadronu mianowany został por. Borewicz[5].
- ↑ Sergiusz Bogucki ur. 22 września 1878 w Piotrogrodzie. W 1895 wstąpił ochotniczo do armii rosyjskiej. 22 sierpnia 1919 wstąpił do Wojska Polskiego w stopniu pułkownika. Odznaczony orderem św. Stanisława II i III stopnia, św. Anny II, III i IV stopnia i „ze wstęgami” i św. Włodzimierza IV stopnia[13]
Przypisy edytuj
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 97.
- ↑ a b c Dominiczak 1975 ↓, s. 100.
- ↑ a b Dominiczak 1975 ↓, s. 99.
- ↑ Prugar-Ketling (red.) 1992 ↓, metryka.
- ↑ a b c d e f g h Historia 6 pStG ↓, s. 5.
- ↑ a b Historia 6 pStG ↓, s. 4.
- ↑ a b Dyslokacja 6 pStG ↓, s. 8-9.
- ↑ Dyslokacja 6 pStG ↓, s. 15-16.
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 121.
- ↑ Dyslokacja StG ↓, s. 3.
- ↑ Dyslokacja 6 pStG ↓, s. 34.
- ↑ a b c Historia 6 pStG ↓, s. 6.
- ↑ Książka ewidencyjna 6 pStG ↓, s. 1.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 6 marca 1920, s. 154.
- ↑ OdeB 6 pStG ↓, s. 17 i 18.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.1, Nr 41), MSWojsk, 20 października 1920, s. 1115.
- ↑ Dyslokacja 6 pStG ↓, s. 22-23.
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
- Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088.
- Bronisław Prugar-Ketling (red.): Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk., Warszawa 1937–1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
- Materiały dotyczące dyslokacji 6 pułku Strzelców Granicznych 1920 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Ordre de Bataille 6 pułku Strzelców Granicznych 1920 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Książka ewidencyjna oficerów 6 pułku Strzelców Granicznych 1920–1921 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Historia 6 pułku Strzelców Granicznych. 1920 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.