Alojzy Jarguz

polski sędzia piłkarski

Alojzy Jarguz, ps. „Alek”[1] (ur. 19 marca 1934 w Rogoźnie, zm. 22 kwietnia 2019 w Olsztynie) – polski sędzia piłkarski prowadzący spotkania ekstraklasy oraz rozgrywki UEFA i FIFA jako arbiter międzynarodowy (1975–1984), po zakończeniu kariery sędziego działacz piłkarski.

Alojzy Jarguz
Data i miejsce urodzenia

19 marca 1934
Rogoźno

Data i miejsce śmierci

22 kwietnia 2019
Olsztyn

Kariera sędziowska
Lata Rozgrywki
I liga
Puchar Polski
II liga
UAE Football League
1976–1980 Puchar Europy
1977–1983 Puchar Zdobywców Pucharów
1978–1983 Puchar UEFA
1978–1982 Mistrzostwa Świata
1977–1981 El. mistrzostw świata
1978–1982 El. mistrzostw Europy
1979–1981 Mistrzostwa Świata U-20
1979 El. igrzysk olimpijskich

Pierwszy polski sędzia w finałach mistrzostw świata[2], w których jako arbiter główny poprowadził dwa, a jako liniowy – pięć spotkań. Przez kilkanaście lat sędziował mecze I ligi polskiej i Pucharu Polski.

Kariera sędziowska

edytuj

Pierwszy mecz piłkarski w swoim życiu Jarguz poprowadził w 1958 (Cresovia Górowo Iławeckie – Polonia Lidzbark)[3]. W 1963 zdał egzaminy na arbitra II ligi. Sędziował na tym poziomie przez rok, po czym został arbitrem pierwszoligowym. W latach 70 XX w. stał się czołowym polskim sędzią piłki nożnej. W 1975 uzyskał status sędziego międzynarodowego. W rozgrywkach międzypaństwowych zadebiutował prowadząc mecz drugich reprezentacji Francji i Rumunii. Trzy lata później był jednym z sędziów wyznaczonych na odbywający się w Polsce Turniej Juniorów UEFA 1978.

Jako pierwszy polski sędzia w historii został wyznaczony na prowadzenie spotkań podczas mistrzostw świata. Na mundialu w Argentynie w 1978 prowadził jako sędzia główny mecz pierwszej rundy Peru – Iran (4:1), a także dwa jako liniowy: Szwecja – Brazylia (1:1) w pierwszej rundzie i Austria – Niemcy (3:2) w drugiej rundzie[4]. Cztery lata później na MŚ w Hiszpanii prowadził jako główny decydujący o awansie do półfinału mecz drugiej rundy Francja – Irlandia Północna (4:1), natomiast jako liniowy spotkania pierwszej rundy: Belgia – Argentyna (1:0, mecz otwarcia mundialu), Belgia – Salwador (1:0) i ZSRR – Szkocja (2:2)[5]. Podczas meczu Belgii z Argentyną podjął kontrowersyjną decyzję o niezasygnalizowaniu pozycji spalonej przy jedynej bramce. Arbiter główny Vojtěch Christov miał o to do niego duże pretensje, lecz po spotkaniu Jarguz otrzymał gratulacje od sekretarza generalnego FIFA Seppa Blattera za podjęcie prawidłowej decyzji. Sytuację tę prezentowano później na szkoleniach sędziowskich jako wzorowe zachowanie arbitra.

W eliminacjach do mistrzostw świata prowadził trzy spotkania (dwa w el. MŚ 1978 i jeden w el. MŚ 1982)[6], podobnie jak w eliminacjach mistrzostw Europy (dwa w el. ME 1980 i jeden w el. ME 1984)[7]. Był ponadto sędzią podczas dwóch edycji mistrzostw świata U-20 (1979 i 1981) oraz jednorazowo w eliminacjach igrzysk olimpijskich 1980, prowadził mecze Pucharu Europy (cztery, w tym półfinał w 1979), Pucharu Zdobywców Pucharów (osiem, w tym półfinał w 1983 oraz trzykrotnie ćwierćfinał) i Pucharu UEFA (siedem, w tym ćwierćfinał w 1983)[8].

W kwietniu 1977 podczas eliminacyjnego meczu MŚ Austria – Malta (9:0) został opluty przez zawodnika gości[9].

W całej swojej karierze poprowadził ponad 1200 spotkań. Trzykrotnie sędziował finał Pucharu Polski (1976, 1979, 1981). Przez trzy miesiące gwizdał też mecze ligi Zjednoczonych Emiratów Arabskich oraz szkolił miejscowych arbitrów[10], gościnnie pracował też przy Pucharze Szacha Iranu.

Karierę sędziego zakończył w 1984. Przed eliminacyjnym meczem mistrzostw świata 1986 drużyn Polski i Grecji rozegranym w Zabrzu w październiku 1984 odbyło się uroczyste zakończenie jego przygody z sędziowaniem. Wręczono mu wówczas Kryształowy Gwizdek[3].

Kariera działacza

edytuj

Jarguz po zakończeniu kariery arbitra pracował w Polskim Związku Piłki Nożnej jako wiceprzewodniczący Kolegium Sędziów oraz obserwator i kwalifikator sędziowski. Wywoływał kontrowersje wśród kibiców i dziennikarzy przyznając wysokie noty arbitrom, którzy zdaniem innych słabo prowadzili mecze (m.in. w finale Pucharu Polski 1997/1998 Amica Wronki – Aluminium Konin (5:3 po dogr.)). W związku z oskarżeniami wygrał trzy procesy o zniesławienie[9] (m.in. z Ryszardem Niemcem). Prócz PZPN, działał również w Warmińsko-Mazurskim Związku Piłki Nożnej, gdzie w latach 2010–2012 był przewodniczącym Kolegium Sędziów. Od 2012 zasiadał w Związkowej Komisji Odwoławczej WMZPN[11]. W 2005 wręczono mu Diamentową Odznakę PZPN[12]. Później otrzymał też pamiątkową paterę od Klubu Seniora PZPN, którego był członkiem.

W drugiej połowie lat 80 XX w. był dyrektorem ds. piłki nożnej w Zagłębiu Lubin[13].

Gdy na początku XXI wieku upadał Stomil Olsztyn Jarguz został założycielem i do 2004[14] pierwszym prezesem powstałego w miejsce Stomilu stowarzyszenia OKP Warmia i Mazury Olsztyn. Później, po zmianie nazwy był też członkiem zarządu OKS 1945 Olsztyn. Otrzymał ponadto tytuł honorowego prezesa Stomilu.

Był też prezesem Mazurskiego Klubu Żeglarskiego Mikołajki, którego zawodnicy osiągali liczne sukcesy krajowe i międzynarodowe.

Życie prywatne

edytuj

Był najstarszym spośród sześciorga rodzeństwa. Jego ojciec w 1939 został członkiem Armii „Poznań”. W czasie niemieckiej okupacji Alojzy pracował w rodzinnym Rogoźnie jako pastuch u niemieckiej osadniczki[9], a po wojnie w rozlewni oranżady. W młodości grał w piłkę nożną i uprawiał lekkoatletykę, był zawodnikiem Wełny Rogoźno. Przez jakiś czas uczył się i mieszkał w Pile. Śpiewał ponadto w chórze kościelnym i służył jako ministrant.

Do 1969 był zawodowym wojskowym. Służąc w Bartoszycach w tamtejszym I pułku artylerii I Dywizji im. Tadeusza Kościuszki był oficerem wychowania fizycznego, a później, ze względu na redukcję etatów, dostał posadę kierownika klubu żołnierskiego[15] Casablanka w Olsztynie. Po odejściu z armii zatrudnił się w zakładzie opon samochodowych OZOS na stanowisku kierownika przystani przy Jeziorze Krzywym, którą zbudował[16]. Przez 30 kolejnych lat pracował jako kierownik ośrodka wczasowo-wypoczynkowego Stomilu Olsztyn w Mikołajkach. Był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[17].

Był nałogowym palaczem[18]. W 1996 zachorował na nowotwór złośliwy krtani. Nie zgodził się na wycięcie jej oraz strun głosowych. Krtań lub tchawica[17] została operacyjnie skrócona, a nowotwór wyleczony w 2003. Do 2017 Jarguz przeszedł łącznie około dwudziestu operacji[19]. W 2002 ukazała się poświęcona mu książka Z gwizdkiem przez świat autorstwa Marka Dabkusa i Janusza Poryckiego[15]. Jarguz był dwukrotnie żonaty, jego druga małżonka miała na imię Irena. Z pierwszą rozstał się po 16 latach, miał z nią dwoje dzieci. Jego wnuk Paweł również został sędzią piłkarskim[20].

Zmarł 22 kwietnia 2019 w wieku 85 lat[21].

Przypisy

edytuj
  1. Andrzej Gowarzewski: Herosi Złotej Nike. Mistrzostwa Świata (1). Biogramy, Wydawnictwo GiA, Katowice 2014, s. 132.
  2. Andrzej Gowarzewski: Herosi Mundiali. Mistrzostwa świata. część I. Biogramy, wyd. GiA, Katowice 1993, jako tom 8 Encyklopedii Piłkarskiej FUJI.
  3. a b Grzegorz Zimny: Alojzy Jarguz – pierwszy Polak z gwizdkiem na mundialu. rfbl.pl, 2019-03-19. [dostęp 2019-04-23].
  4. Andrzej Gowarzewski: Futbolowa wojna światów. Mistrzostwa Świata (2). 1930 – 1978, Wydawnictwo GiA, Katowice 2014, s. 306–308.
  5. Andrzej Gowarzewski: Mundiale z akredytacją. Mistrzostwa Świata (3). 1982 – 2014, Wydawnictwo GiA, Katowice 2014, s. 34–37.
  6. Alojzy Jarguz. scoreshelf.com. [dostęp 2019-04-23].
  7. Alojzy Jarguz. eu-football.info. [dostęp 2019-04-23].
  8. Palmares for Alojzy Jarguz. worldreferee.com. [dostęp 2019-04-23].
  9. a b c Dariusz Dobek: Alojzy Jarguz: jeszcze żyję i się nie poddaję. sport.onet.pl, 2018-01-30. [dostęp 2019-04-23].
  10. Marek Dabkus, Janusz Porycki: Z gwizdkiem przez świat, Wydawnictwo WPW, Olsztyn 2002.
  11. Alojzy Jarguz, na zawsze w naszej pamięci. weszlo.com, 2019-04-22. [dostęp 2019-04-23].
  12. Marek Siwicki: Diamentowy sędzia. GW Olsztyn, 2005-01-19. [dostęp 2019-04-23].
  13. Odszedł Alojzy Jarguz. Cześć jego pamięci. weszlo.com, 2019-04-22. [dostęp 2019-04-23].
  14. Olsztyński Klub Sportowy 1945 w Olsztynie. 90minut.pl. [dostęp 2019-05-01].
  15. a b Marek Siwicki: Książka o Alojzym Jarguzie*. olsztyn.wyborcza.pl, 2002-11-06. [dostęp 2019-04-22].
  16. Natalia Tarkowska, Marek Siwicki: Rozmowa z Alojzym Jarguzem. sport.pl. [dostęp 2019-04-23].
  17. a b Przemysław Pawlak: „Nazywano mnie wieśniakiem z Mikołajek”. weszlo.com, 2019-04-24. [dostęp 2019-05-02].
  18. Sebastian Chrostowski: Alojzy Jarguz nie żyje. Legendarny sędzia piłkarski miał 85 lat. olsztyn.wyborcza.pl, 2019-04-22. [dostęp 2019-05-02].
  19. Przemysław Pawlak: Legenda polskich sędziów. Alojzy Jarguz. Załatwię cię, laleczko. Piłka Nożna, 2017-05-02. [dostęp 2019-04-23].
  20. Paweł Jarguz. 90minut.pl, 2019-05-02.
  21. Zmarł pierwszy polski sędzia, który poprowadził mecz na mundialu. tvp.info, 2019-04-22.

Bibliografia

edytuj
  • Marek Dabkus, Janusz Porycki: Z gwizdkiem przez świat, Wydawnictwo WPW, Olsztyn 2002.