Wikipedia

Amphitrite (1930)

francuski okręt podwodny

Amphitrite (Q159) – francuski dwukadłubowy okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z dziewięciu jednostek typu Diane. Okręt został zwodowany 20 grudnia 1930 roku w stoczni Chantiers et Ateliers Augustin Normand w Hawrze, a w skład Marine nationale wszedł 8 czerwca 1933 roku. Pełnił służbę na Morzu Śródziemnym i Atlantyku, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdował się pod kontrolą rządu Vichy. 8 listopada 1942 roku, w pierwszym dniu lądowania Aliantów w Afryce Północnej, „Amphitrite” została zatopiona w porcie w Casablance w wyniku ostrzału artyleryjskiego i ataków lotnictwa pokładowego.

Amphitrite (Q159)
Klasa

okręt podwodny

Typ

Diane

Historia
Stocznia

Chantiers et Ateliers Augustin Normand,
Hawr

Położenie stępki

8 sierpnia 1928

Wodowanie

20 grudnia 1930

 Marine nationale
Wejście do służby

8 czerwca 1933

Zatopiony

8 listopada 1942

Los okrętu

złomowany w 1946

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


571 ton
809 t

Długość

64,4 m

Szerokość

6,2 m

Zanurzenie

4,3 m

Zanurzenie testowe

80 m

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 1400 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


14 węzłów
9 w.

Zasięg

powierzchnia: 4000 Mm przy 10 w.
zanurzenie: 82 Mm przy 5 w.

Sensory
hydrofony
Uzbrojenie
1 działo kal. 75 mm, 1 wkm kal. 13,2 mm
9 torped
Wyrzutnie torpedowe

6 × 550 mm
2 × 400 mm

Załoga

41

Projekt i budowa edytuj

„Amphitrite” zamówiona została w ramach programu rozbudowy floty francuskiej z 1927 roku[1][2]. Okręt, zaprojektowany przez Marie-Augustina Normanda i Fernanda Fenaux, należał do ulepszonej w stosunku do 600-tonowych typów Sirène, Ariane i Circé serii jednostek o wyporności 630 ton[3][4][a]. Usunięto większość wad poprzedników: okręty charakteryzowały się wysoką manewrowością i krótkim czasem zanurzenia; poprawiono też warunki bytowe załóg[3].

„Amphitrite” zbudowana została w stoczni Augustin Normand w Hawrze[4][6]. Stępkę okrętu położono 8 sierpnia 1928 roku[7][b], a zwodowany został 20 grudnia 1930 roku[3][4].

Dane taktyczno-techniczne edytuj

„Amphitrite” była średniej wielkości okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[3]. Długość między pionami wynosiła 64,4 metra, szerokość 6,2 metra i zanurzenie 4,3 metra[4][6][c]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 571 ton, a w zanurzeniu 809 ton[3][4][d]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa czterosuwowe silniki wysokoprężne Normand–Vickers o łącznej mocy 1400 KM[2][4][e]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM[3][4]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 14 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu[4][8][f]. Zasięg wynosił 2300 Mm przy prędkości 13,5 węzła w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 10 węzłów) oraz 82 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu[6][9][g]. Zbiorniki paliwa mieściły 65 ton oleju napędowego[4][h]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów[6].

Okręt wyposażony był w osiem wyrzutni torped: trzy stałe kalibru 550 mm na dziobie, jedną zewnętrzną kalibru 550 mm na rufie, podwójny zewnętrzny obracalny aparat torpedowy kalibru 550 mm oraz podwójny zewnętrzny obracalny aparat torpedowy kalibru 400 mm[3][6]. Łącznie okręt przenosił dziewięć torped, w tym siedem kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm[6]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 75 mm L/35 M1928 oraz pojedynczy wielkokalibrowy karabin maszynowy Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[3][i]. Jednostka wyposażona też była w hydrofony[6].

Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 38 podoficerów i marynarzy[1][3][j].

Służba edytuj

„Amphitrite” weszła do służby w Marine nationale 8 czerwca 1933 roku[7]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q159[6]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 18. dywizjonu 2. Flotylli okrętów podwodnych w Oranie (wraz z siostrzanymi „Méduse”, „La Psyché” i „Oréade”)[10]. Dowódcą jednostki był w tym okresie kpt. mar. G. Saglio[10]. 1 września 1939 roku wszystkie okręty 18. dywizjonu opuściły Oran, udając się do Casablanki[10].

7 maja 1940 roku „Amphitrite” i „Méduse” wyszły z Oranu, następnego dnia przeszły przez Cieśninę Gibraltarską i dołączyły do eskortowanego przez awizo „L’Impétueuse” konwoju 23-RS, docierając do Brestu[11]. Po dotarciu do celu, oba okręty skierowano na remont stoczniowy[11]. W czerwcu 1940 roku okręt znajdował się w składzie 18. dywizjonu, przechodząc remont w Breście, a jego dowódcą był nadal kpt. mar. Saglio[12]. 18 czerwca, wobec zbliżania się wojsk niemieckich do portu w Breście, „Amphitrite” ewakuowała się do Casablanki (razem z okrętami podwodnymi „Casabianca”, „Sfax”, „Persée”, „Poncelet”, „Ajax”, „Circé”, „Thétis”, „Calypso”, „La Sibylle”, „Amazone”, „Antiope”, „Orphée” i „Méduse”)[13]. 11 września 1940 roku, przebywając na patrolu w pobliżu Casablanki, „Amphitrite” zauważyła brytyjski niszczyciel HMS „Vidette” (D48), który wcześniej ostrzelał wychodzący z portu francuski niszczyciel „Milan”, jednak dowódca nie zdecydował się na przeprowadzenie ataku[14]. W listopadzie 1940 roku „Amphitrite” stacjonowała w Casablance (wraz z okrętami podwodnymi „Sidi Ferruch”, „Méduse”, „Amazone”, „La Sibylle”, „Orphée”, „Antiope” i „Sfax”)[15].

W listopadzie 1942 roku, kiedy doszło do lądowania aliantów w Afryce Północnej, „Amphitrite” stacjonowała w Casablance (wraz z okrętami podwodnymi „Sidi Ferruch”, „Le Conquérant”, „Le Tonnant”, „Antiope”, „Amazone”, „Orphée”, „La Sibylle”, „Méduse”, „La Psyché” i „Oréade”)[16][17]. Rankiem 8 listopada stojące w porcie jednostki dostały się pod silny ogień artylerii amerykańskich okrętów: pancernika USS „Massachusetts” (BB-59) oraz ciężkich krążowników USS „Tuscaloosa” (CA-37) i USS „Wichita” (CA-45) oraz ataków samolotów z lotniskowca USS „Ranger” (CV-4)[18][19]. W wyniku ataku „Amphitrite” zatonęła na pozycji 33°06′30″N 7°36′58″W/33,108333 -7,616111[6][7]. Na pokładzie jednostki, dowodzonej przez kpt. mar. Rittiego, zginęło trzech marynarzy[20].

Po zdobyciu Casablanki okręt został podniesiony, po czym zezłomowany w maju 1946 roku[7].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Także składającej się z trzech typów: Argonaute, Diane i Orion[5].
  2. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 83 i Gogin 2020 ↓ podają, że stępkę okrętu położono w styczniu 1928 roku.
  3. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że szerokość okrętu wynosiła 5,18 metra, a zanurzenie 3,91 metra.
  4. ↑ Identycznie podaje McMurtrie 1941 ↓, s. 193. Parkes 1934 ↓, s. 203 podaje wyporność nawodną od 558 do 571 ton, a podwodną 809 ton; Lipiński 1999 ↓, s. 540 podaje wyporność 571/787 ton, zaś Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 i Gogin 2020 ↓ podają 651/807 ton.
  5. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że moc silników wysokoprężnych wynosiła 1300 KM.
  6. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że okręt na powierzchni rozwijał prędkość 13,7 węzła, zaś w zanurzeniu 9,2 węzła.
  7. ↑ Parkes 1934 ↓, s. 203 i McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podają, że zasięg nawodny wynosił 3000 Mm przy prędkości 10 węzłów, zaś podwodny 78 Mm przy prędkości 5 węzłów.
  8. ↑ Gogin 2020 ↓ podaje, że okręt zabierał 39 ton paliwa, zaś Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że zbiorniki miały pojemność 53 m³.
  9. ↑ Gogin 2020 ↓ podaje, że na okręcie zainstalowano karabin maszynowy kalibru 8 mm.
  10. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podaje, że załoga okrętu liczyła 48 osób.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 83.
  2. ↑ a b Parkes 1934 ↓, s. 203.
  3. ↑ a b c d e f g h i Fontenoy 2007 ↓, s. 191.
  4. ↑ a b c d e f g h i Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 275.
  5. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 191-192.
  6. ↑ a b c d e f g h i Gogin 2020 ↓.
  7. ↑ a b c d Helgason 2020 ↓.
  8. ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 540.
  9. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82.
  10. ↑ a b c Kindell 1939 ↓.
  11. ↑ a b Kindell 1940a ↓.
  12. ↑ Kindell 1940b ↓.
  13. ↑ Kindell 1940c ↓.
  14. ↑ Kindell 1940d ↓.
  15. ↑ Kindell 1940e ↓.
  16. ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 370.
  17. ↑ Perepeczko 2002 ↓, s. 271.
  18. ↑ Perepeczko 2002 ↓, s. 270-271.
  19. ↑ Franz 2017 ↓, s. 28.
  20. ↑ Tony i Lettens 2017 ↓.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Amphitrite_(1930)&oldid=71727675”