Bój pod Owruczem (VII 1920)
Bój pod Owruczem – walki polskiego oddziału wypadowego kpt. Lode z pododdziałami sowieckich 58., 24., 25. i 47 Dywizji Strzelców toczone w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
10 lipca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Owruczem[a] | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
ofensywa Frontu Płd.-Zach. | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Geneza edytuj
26 maja na Ukrainie wojska sowieckiego Frontu Południowo-Zachodniego przeszły do ofensywy, a już 5 czerwca trzy dywizje sowieckiej 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego przełamały trwale polski front na odcinku obrony grupy gen. Jana Sawickiego[2][3].
8 czerwca Naczelne Dowództwo zarządziło na Ukrainie ogólny odwrót wojsk polskich[4]. 10 czerwca odwrót spod Kijowa w kierunku na Korosteń rozpoczęła polska 3 Armia[5], 16 czerwca dotarła do Uszy[6], a 22 czerwca większość sił posiadała już na Uborci[7]. W ostatnich dniach czerwca poszczególne związki operacyjne Frontu Ukraińskiego, dowodzonego już przez gen. Edwarda Rydza-Śmigłego, ugrupowane były w następujący sposób: 6 Armia gen. Wacława Iwaszkiewicza-Rudoszańskiego zajmowała odcinek frontu Dniestr–Chmielnik–Lubar, nowo sformowana 2 Armia gen. Kazimierza Raszewskiego znajdowała się na linii rzek Słucz i Horyń, a 3 Armia gen. Edwarda Rydza-Śmigłego rozlokowana była nad Uborcią[8][9].
W trakcie wycofywania się wojsk polskich na Polesiu 21 Dywizja Piechoty gen. Andrzeja Galicy zajęła 9 lipca pozycje nad Uborcią[10].
Walczące wojska edytuj
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| 21 Dywizja Piechoty | gen. Andrzej Galica | Grupa Poleska |
| ⇒ I Brygada Strzelców Podhalańskich | 21 DP | |
| → 1 pułk strzelców podhalańskich | ppłk Kazimierz Horoszkiewicz | |
| – podgrupa 1 pspodh | por. Hunjada | OW |
| → 2 pułk strzelców podhalańskich | ppłk Gustaw Truskolaski | 21 DP |
| – podgrupa 2 pspodh | por. Stanisław Stahlberger | OW |
| grupa gen. Bułaka-Bałachowicza | gen. Stanisław Bałachowicz | |
| – podgrupa | OW | |
 Armia Czerwona
| ||
| oddziały 24 Dywizji Strzelców | 12 Armia | |
| sztab 25 Dywizji Strzelców | ||
| sztab 47 Dywizji Strzelców | ||
| sztab 58 Dywizji Strzelców | ||
| ⇒ 172 Brygada Strzelców | 58 DS | |
| → 514 pułk strzelców | 172 BS | |
Walki pod Owruczem edytuj
By zapobiec spadkowi morale wśród własnych wojsk, spowodowanemu permanentnym cofaniem się na kolejne rubieże obronne, dowódca 21 Dywizji Piechoty gen. Andrzej Galica, w porozumieniu z dowództwem grupy gen. Bułaka-Bałachowicza, postanowił dokonać głębokiego wypadu na odległy blisko 100 kilometrów od linii frontu Owrucz[10][11].
Do akcji tej 1. i 2. pułk strzelców podhalańskich wydzieliły po jednym oficerze i kilkudziesięciu żołnierzy – ochotników[12]. Gen. Bułhak-Bałachowicz ze swojej grupy wydzielił 170 kawalerzystów i 150 żołnierzy piechoty. Nad tak sformowanym oddziałem wypadowym dowództwo objął kpt. Lode. Wieczorem 9 lipca oddział wyruszył do działań. Jadąc bocznymi leśnymi drogami na podwodach, po południu 10 lipca osiągnięto rejon Owrucza. W tym czasie w mieście stały sztaby sowieckich 58. i 25 Dywizji Strzelców, część sztabu 47 Dywizji Strzelców oraz 514 pułk strzelców.
Piechota polska uderzyła na Owrucz z trzech stron, całkowicie zaskakując nieprzygotowanego do obrony nieprzyjaciela. Mimo to czerwonoarmiści stawili zaciekły opór. Broniący się na rynku oddział, złożony z około 110 żołnierzy z jednym działem, został doszczętnie zniszczony, a 514 pułk strzelców trzykrotnie ruszał do kontrataku. Blisko trzygodzinną walkę rozstrzygnęła szarża oddziału kawalerii gen. Bałachowicza prowadzona ulicami Owrucza, która wywołała panikę w szeregach przeciwnika. Polegli, kierujący walką, szef sztabu 58 Dywizji Strzelców i dowódca 514 pułku strzelców. W drodze powrotnej oddział wypadowy był bezskutecznie atakowany przez pododdziały 24 Dywizji Strzelców[13].
Bilans walk edytuj
Wypad zakończył się zwycięstwem Polaków i miał duże znaczenie moralne dla wojsk polskich. Straty sowieckie szacowano na około czterystu poległych i rannych. Wzięto do niewoli około dwustu jeńców i tabory z zapasem tytoniu i papierosów[13][14].
Uwagi edytuj
- ↑ Owrucz, miejscowość na Ukrainie, nad Noryniem, na północ od Korostenia.
Przypisy edytuj
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 231.
- ↑ Biernacki 1924 ↓, s. 66.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 58.
- ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 172.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 146.
- ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 195.
- ↑ Wyszczelski 2008 ↓, s. 283.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 46.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 304.
- ↑ Migdał 1929 ↓, s. 19.
- ↑ Bober 1929 ↓, s. 31.
- ↑ a b Odziemkowski 1998 ↓, s. 115.
- ↑ Migdał 1929 ↓, s. 20.
Bibliografia edytuj
- Mieczysław Biernacki: Działania Armji Konnej Budiennego w kampanji polsko-rosyjskiej 1920 r. 26 V-20 VI 1920. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1924.
- Roman Bober: Zarys historji wojennej 1-go pułku Strzelców Podhalańskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Ludwik Migdał: Zarys historji wojennej 2-go pułku Strzelców Podhalańskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.
- Lech Wyszczelski: Kijów 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2008. ISBN 978-83-11-11431-9.