Boeing 707samolot pasażerski, wąskokadłubowy, dalekiego zasięgu, produkowany przez Boeing, w służbie od 1958 roku. Dzięki dużej prędkości, zasięgowi i liczbie miejsc odznaczał się ekonomicznością w eksploatacji. Był pierwszym pasażerskim odrzutowcem, który odniósł sukces komercyjny. Rodzina samolotów typu 707 położyła podstawy pod długoletnią dominację Boeinga na rynku producentów samolotów pasażerskich. Został wyparty przez model 747.

Boeing 707
Ilustracja
Boeing 707-3J9C w barwach irańskiej linii lotniczej Saha Air w 2011 roku.
Dane podstawowe
Państwo

Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone

Producent

Boeing

Typ

pasażerski

Załoga

3

Historia
Data oblotu

15 lipca 1954

Lata produkcji

1958-1979

Liczba egz.

1010

Liczba wypadków
 • w tym katastrof

241[1]
167 (2739 ofiary śmiertelne)[2]

Dane techniczne
Napęd

4x Pratt & Whitney JT3C lub JT3D

Wymiary
Rozpiętość

44,42 m

Długość

46,61 m

Szerokość kadłuba

3,76 m

Wysokość

12,93 m

Masa
Własna

66 406 kg

Startowa

151 320 kg

Osiągi
Prędkość przelotowa

972 km/h

Pułap

10 973 m

Zasięg

9913 km

Rozbieg

3280 m

Dobieg

3280 m

Dane operacyjne
Liczba miejsc
202 w klasie ekonomicznej
Rzuty
Rzuty samolotu

Historia edytuj

Po odkryciu potencjału silników odrzutowych w lotnictwie komercyjnym, Boeing (przy olbrzymim ryzyku finansowym) zdecydował się na rozwój konstrukcji odrzutowego samolotu transportowego, który mógłby spełnić wojskową rolę powietrznego tankowca, a jednocześnie byłby łatwy do zaadaptowania jako samolot pasażerski. Prototyp powstały w wyniku tego eksperymentu, znany jako 367 Dash 80, odbył pierwszy lot 16 czerwca 1954 roku[3]. United States Air Force zamówiły powiększoną wersję z poszerzonym kadłubem (do 12 stóp, przy 11 stopach w samolocie Dash 80). W efekcie powstała maszyna o nazwie KC-135 (powietrzny tankowiec/samolot transportowy) – wyprodukowano ponad 800 sztuk. Z początku Boeing planował sprzedawać liniom lotniczym samolot o takich samych rozmiarach jak KC-135. Jednakże klienci wyrazili zapotrzebowanie na jeszcze większy samolot – tak powstał model 707, wydłużona konstrukcja z nieco poszerzonym kadłubem (do 12 stóp i 4 cali).

Pierwszy produkcyjny Boeing 707 (model 707-120 dla linii Pan-Am) poleciał 20 grudnia 1957 roku i wszedł do służby w następnym roku. Powstało kilka wersji samolotu: podobny 707-220, krótszy 138 dla linii Qantas i wydłużony 707-320, który odbył pierwszy lot w czerwcu 1959 roku. Modele 120 oraz 320 zostały później wyposażone w nowe silniki typu JT3D (w miejsce oryginalnych JT3 i JT4) i uzyskały nowe oznaczenie 707-120B oraz 707-320B. Na początku lat 60. Boeing 707-320B Intercontinental Jet-Clipper rozpoczął loty na linii Nowy Jork - Buenos Aires. Była to wówczas najdłuższa linia na świecie pokonywana bez międzylądowania (8712 km, czas lotu 10 godz. 15 min.)[4]. Boeing 707-320C był modelem przejściowym, a 707-420 był napędzany silnikami RollsRoyce Conways. Ponadto we wczesnych latach 70. były próby użycia silników CFM-56 (w modelu 707-700), lecz rozwiązanie to nie weszło do produkcji. Większość pozostających w służbie Boeingów 707 zostało przerobionych na maszyny transportowe.

Boeingi 707 w wersjach wojskowych edytuj

 
Boeing 707 w wersji wojskowej – E-3 Sentry.
 
Boeing 707 – kokpit

Siły lotnicze wielu państw zdecydowały się na zakup samolotów serii 707, nowych lub używanych, z przeznaczeniem do transportu ogólnego, użycia jako tankowce powietrzne oraz jako samoloty walki elektronicznej. Na bazie 707 powstało także kilka innych znanych konstrukcji:

  • E-3 Sentry to wyspecjalizowane powietrzne centrum wczesnego ostrzegania (AWACS), charakteryzujące się wielkim, obrotowym talerzem nad kadłubem, zbudowano 68 sztuk.
  • E-6 Mercury pełni w marynarce USA funkcję jednostki TACAMO (Take Charge and Move Out) – pomaga w utrzymaniu łączności z atomowymi okrętami podwodnymi, zbudowano 16 sztuk.
  • E-8 J-Stars (Joint Surveillance Target Attack Radar System) spełnia funkcję centrum dowodzenia nad polem bitwy, zbudowano 17 sztuk na bazie używanych 707.
  • C-18 – osiem używanych 707-323C od AA (C-18A), przebudowane na wersje C-18B (1 sztuka), EC-18B (4, pierwotne oznaczenie E-7 ARIA), EC-18C (1 prototyp J-STAR), EC-18D (2), dwa 707-331 od TWA jako TC-18E do treningu załóg E-3, dwa 707-382 od TAP do treningu załóg E-6.
  • C-137 – trzy nowe 707-153 do transportu prezydenta od 1959 roku z kabiną dla 22 pasażerów jako VC-137A, VC-137B po wymianie silników na JT3D-3, C-137B gdy powróciły do roli transportowców. Dwa nowe 707-353B (SAM 26000 w 1961, SAM 27000 w 1972) jako VC-137C do roli Air Force One. Dawne VC-137C, zarekwirowany 707-396C i używany 707-382B do celów transportowych oznaczono C-137C. EC-137D to początkowe oznaczenie dla E-3A, oznaczenie przejęte przez używany 707-355C do dowodzenia operacjami specjalnymi.
  • CC-137 Husky – pięć nowych 707-347C dla Canadian Forces, zakupione 1970-1971, w tym dwa w roli latających cystern.
  • KC-137 – cztery używane 707-320C dla Brazylii (FAB) przebudowane na latające cysterny.
  • EC-707 „Cóndor” – jeden samolot dla Chile (FACh) przebudowany przez IAI na samolot dowodzenia i wczesnego ostrzegania z radarem EL/M-2075 Phalcon, w Izraelu przebudowano dla Chile dwa tankowce KC-707 „Águila”.
  • KE-3A – osiem tankowców na bazie E-3A dla Arabii Saudyjskiej (RSAF), trzy przebudowano na samoloty SIGINT RE-3A.
  • 707-3J9C – 14 powietrznych tankowców dla Iranu (IIAF), w tym trzy z salonką dla pasażerów, jeden przebudowano na maszynę SIGINT, piętnasty 707 tylko do przewozu VIP.
  • 707T/T – dwa używane samoloty do roli tankowców dla Włoch (AMI), dwa kolejne jako transportowce.
  • 707 „Rem” – Izrael zakupił około 14 707 w celu konwersji na samoloty specjalne, w tym 8 na latające cysterny oznaczone KC-707 „Saknaj”, inne na rozpoznawcze RC-707 „Barbur” oraz walki elektronicznej i dowodzenia EC-707 „Czasida”.
  • T.17 – oznaczenie wojskowe dla używanych 707 w Hiszpanii (EdA), dwa 707-331B w roli tankowców TK.17, jeden 707-351C typu SIGINT oznaczony TM.17, jeden T.17 służy jako transportowiec, w przeszłości używane też do transportu VIP.

Wiele wojskowych 707 nie otrzymało specjalnych oznaczeń, Israel Aerospace Industries przeprowadziło konwersję na tankowce 19 707 dla Izraela (8), Australii (4), Chile (2), Kolumbii (1), RPA (2) i Wenezueli (2). Inne kraje w tym Angola, Argentyna, Indonezja, Liberia, Maroko, Niemcy, Pakistan, Peru, Portugalia, Rumunia używały lub nadal wykorzystują 707 do celów transportowych, w tym transportu VIP.

Konstrukcja edytuj

Całkowicie metalowy dolnopłat. Kadłub ciśnieniowy, półskorupowy z wręgami i podłużnicami. Powierzchnie sterowe poruszane mechanicznie, ster kierunku ze wspomaganiem hydraulicznym. Statecznik pionowy powiększony względem oryginału na żądanie władz brytyjskich.

Skrzydła z krawędziami natarcia pod kątem 35 stopni. Geometria taka powodowała niestabilność lotu zwaną „Dutch roll” wobec czego samolot wyposażono w system „Yaw Damper”. Skrzydła posiadały zintegrowane zbiorniki paliwa. Klapy Kruegera na krawędzi natarcia, klapy jednoszczelinowe na krawędzi spływu. Cztery panele spoilerów. Dwa zestawy lotek: zewnętrzne małych prędkości, blokowane po schowaniu klap, wewnętrzne dużych prędkości. Lotki poruszane mechanicznie, z klapkami Flettnera. Wszystkie powierzchnie na skrzydle (oprócz lotek) poruszane hydraulicznie. Klapy z awaryjnym elektrycznym mechanizmem poruszania.

Napęd oryginalnie stanowiły cztery, montowane na pylonach, silniki turboodrzutowe JT3C, większość egzemplarzy wyposażono jednak w silniki JT3D. Trzy (dwa w wersjach o krótszym zasięgu) z silników posiadały turbokompresory, zamontowane w pylonach, dostarczające sprężone powietrze. Silniki wyposażone w odwracacze ciągu.

Podwozie przednie z dwoma kołami, chowane do kadłuba. Podwozie główne w postaci dwóch czterokołowych wózków, chowane do skrzydeł. Mechanizm chowania, jak i wyciągania hydrauliczny. Podwozie główne wyposażone w hamulce operowane hydraulicznie. Podwozie w pozycji wciągniętej całkowicie schowane.

Produkcja edytuj

Produkcja komercyjna Boeinga 707 zakończyła się w 1978 roku. Powstało w sumie 878 egzemplarzy tego samolotu w różnych wersjach. Ograniczona produkcja wersji wojskowych trwała do roku 1994. Największymi odbiorcami były linie: American Airlines (128), Trans World Airlines (127), Pan American World Airways (126), Northwest Airlines (49), Air France (38), Qantas (34), Lufthansa (31), British Airways (29), United Airlines (29), Continental Airlines (26)[5]. Obecnie w służbie jest około 150 sztuk tej maszyny, w większości wojskowych.

Dostawy
Suma 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 1982 1981 1980 1979 1978 1977 1976
1010 1 0 5 14 4 5 0 9 4 3 8 8 8 2 3 6 13 8 9
1975 1974 1973 1972 1971 1970 1969 1968 1967 1966 1965 1964 1963 1962 1961 1960 1959 1958 1957 1956
7 21 11 4 10 19 59 111 118 83 61 38 34 68 80 91 77 8 0 0

Wypadki edytuj

Samoloty tego typu brały udział w 241 wypadkach.

Z tym tematem związana jest kategoria: Katastrofy lotnicze z udziałem samolotu Boeing 707.

Historia pierwszego egzemplarza edytuj

Prototyp serii 707, oznaczony kryptonimem Dash 80, służył przez 18 lat jako latające laboratorium, zanim w maju 1972 roku został przekazany do Smithsonian Air and Space Museum (muzeum lotnictwa). Mimo znaczącego wkładu, jaki ta konstrukcja wniosła w rozwój współczesnego lotnictwa cywilnego, nie znalazło się dla niej miejsce na wystawie i przez 18 lat spoczywała zakonserwowana na pustyni w Arizonie. W maju 1990 roku, za zgodą Smithsonian, Boeing zabrał odrzutowiec z powrotem do Seattle w celu pełnego odtworzenia i przywrócenia zdolności lotnych. Odnowiony Dash 80 odbył 15 lipca 1991 roku specjalny przelot nad pięcioma zakładami Boeinga w rejonie Zatoki Puget w celu uczczenia 75-lecia przedsiębiorstwa oraz 37 rocznicy swojego pierwszego lotu. Obecnie egzemplarz ten znajduje się w muzeum Boeinga.

Parametry samolotu edytuj

Porównywane modele Prototyp 367-80 (1954) Model 707-320B
Rozpiętość skrzydeł 39,6 m 44,42 m
Długość 39,0 m 46,6 m
Powierzchnia skrzydeł 223 m² 280 m²
Masa całkowita 86 184 kg 152 400 kg
Prędkość podróżna 885 km/h 977 km/h
Zasięg 5681 km 9913 km
Maksymalny pułap lotu 13 106 m 10 973 m
Jednostki napędowe Cztery silniki Pratt & Whitney JT3 o ciągu 4500 kg każdy Cztery silniki Pratt & Whitney JT3D o ciągu 8100 kg każdy
Kabina pasażerska Brak miejsc dla pasażerów w prototypie 141 pasażerów w dwóch klasach lub 189 osób w klasie ekonomicznej

Przypisy edytuj

  1. Boeing 707. [w:] ASN Aviation Safety Database [on-line]. Aviation Safety Network. [dostęp 2011-07-01].
  2. Boeing 707 Statistics. [w:] ASN Aviation Safety Database [on-line]. Aviation Safety Network. [dostęp 2010-01-04].
  3. Samoloty niezapomniane modele ↓.
  4. swb. 9712 km bez lądowania. „Poznaj Świat”. R. XII (nr 5 (138)), s. 27, maj 1964. Polskie Towarzystwo Geograficzne. (pol.). 
  5. 707 Model Summary, boeing.com.. [dostęp 2013-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-24)].

Bibliografia edytuj