Borów Wielki
Borów Wielki – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie nowosolskim, w gminie Nowe Miasteczko.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Wawrzyńca | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
189 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2024) |
667[2] |
| Strefa numeracyjna |
68 |
| Kod pocztowy |
67-125[3] |
| Tablice rejestracyjne |
FNW |
| SIMC |
0912356 |
Położenie na mapie gminy Nowe Miasteczko  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowosolskiego  | |
 51°40′46″N 15°37′55″E/51,679444 15,631944[1]
| |
Nazwa edytuj
Nazwa pochodzi od polskiej nazwy bór określającej las, w którym wszystkie albo większość drzew to drzewa iglaste. Pierwsza wzmianka o wsi Borov z 1220 roku. W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Boraw[4][5].
W historii notowano również Grossenbora 1376, Grossenborau 1936-1945, Wielki Borów 1945, Borów Kożuchowski 1945-1948, Borów 1948-2001, Borów Wielki od 2001
Historia edytuj
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z początków XIII wieku. Już od średniowiecza wieś ta należała do największych w okolicy. Prawdopodobnie od przełomu XIV i XV wieku występuje podział wsi na Borów Wielki Dolny i Borów Wielki Górny. W późniejszym okresie dodatkowo wydziela się Borów Środkowy. Od początku XV wieku wieś jest własnością rycerskiego rodu von Rechenberg. W latach powojennych Borów Wielki był siedzibą gminy.
W latach 1946-54 siedziba gminy Borów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.
Właściciele wsi Borów Wielki Dolny
Właściciele wsi Borów Wielki Górny
- od XV wieku do 1713 roku rodzina von Unruh
- 1713 von Globen
- 1789 von Hubreht
- 1804–1945 von Neumman.
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[6]:
- kościół parafialny pod wezwaniem św. Wawrzyńca[7]. Wczesnogotycki, jednonawowy, murowany z kamienia i rudy darniowej z XIII wieku. W XV wieku dobudowano kwadratową wieżę oraz zakrystię. W XVIII wieku do nawy dobudowano kruchtę. W początkach XIX wieku zbudowano neogotyckie mauzoleum rodzin von Arnhold oraz Unruh. Pod koniec XIX wieku kościół otrzymał neogotycki hełm na wieży. W kościele zachował się późnogotycki tryptyk z około 1500 roku oraz renesansowa chrzcielnica z roku 1593 ufundowana przez Henryka von Rechenberga
- plebania, nr 56, z XVIII wieku/XIX wieku
- zespół pałacowy, z XVIII wieku-XIX wieku:
- pałac z XVIII/XIX wieku. Klasycystyczny z elementami architektury późnobarokowej.Założony na rzucie prostokąta, dwukondygnacyjny, podpiwniczony. Dach mansardowy z wystawkami i wolimi oczami. Wybudowany na zlecenie Jana Ernesta Fryderyka von Arnold. Po II wojnie światowej pałac przechodził burzliwe dzieje. Do 1956 roku mieścił się tutaj Ośrodek Szkolenia Traktorzystów. Następnie w latach 1961-1967 funkcjonowało w pałacu więzienie dla kobiet. W latach 1967-1969 w budynku pałacu mieściła się szkoła. Od 1969 roku pałac jest w gestii PGR. W połowie lat 90 przechodzi w ręce prywatne. Obecnie jest zaniedbany
- oficyna
- park
- Dwór w Borowie Wielkim, z XVII wieku wybudowany na części murów wcześniejszego XV-wiecznego dworu. W 1962 roku dokonano adaptacji dworu na magazyn zbożowy. Obecnie w rękach prywatnych popada w ruinę
Borów Dolny:
- park.
Demografia edytuj
Liczba mieszkańców miejscowości w poszczególnych latach[8]:
| Rok | Ilość mieszkańców |
|---|---|
| 1998 | 678 |
| 1999 | 668 |
| 2001 | 689 |
| 2002 | 690 |
| 2005 | 692 |
| 2009 | 702 |
| 2010 | 700 |
| 2011 | 667 |
| 2014 | 605 |
| 2018 | 615 |
| 2021 | 634 |
| 2024 | 667 |
Od 1998 do 2024 roku ilość mieszkańców zmalała o 1,6%.
Osoby urodzone w Borowie Wielkim edytuj
- Ruth von Kleist-Retzow (ur. 1867, zm. 1945) – zaangażowana w ruch oporu w nazistowskich Niemczech.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 9186
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 9 stycznia 2024 [dostęp 2024-03-01].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 85 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 49. [dostęp 2013-02-02].
- ↑ Borów Wielki - Parafia pw. św. Wawrzyńca. kuria.zg.pl. [dostęp 2016-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-08)].
- ↑ Wieś Borów Wielki (lubuskie) » mapy, GUS, nieruchomości, regon, kod pocztowy, atrakcje, wypadki drogowe, kierunkowy, edukacja, demografia, tabele, zabytki, statystyki, linie kolejowe, liczba ludności [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-02] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Andrzejewski, T., Budowle sakralne powiatu nowosolskiego. Nowa Sól 2007, str 17
- Andrzejewski, T., Miejscowości powiatu nowosolskiego. Nowa Sól: Muzeum Miejskie w Nowej Soli 2004, str 35-38
- Lutsch, H., Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien [Bd. 3]: Die Kunstdenkmäler des. Reg.-Bezirks Liegnitz Breslau: Wilh. Gottl. Korn. 1891, str 70