Bujanka śmigłówka

gatunek owada

Bujanka śmigłówka[1] (Systoechus ctenopterus) – gatunek muchówki z rodziny bujankowatych i podrodziny Bombyliinae. Zamieszkuje krainę palearktyczną od Półwyspu Iberyjskiego i Maroka po wschodnią Syberię i zachodnie Chiny.

Bujanka śmigłówka
Systoechus ctenopterus
(Mikan, 1796)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

muchówki

Rodzina

bujankowate

Podrodzina

Bombyliinae

Plemię

Bombyliini

Rodzaj

Systoechus

Gatunek

bujanka śmigłówka

Synonimy
  • Bombylius ctenopterus Mikan, 1796
  • Bombylius sulphureus Mikan, 1796
  • Bombylius aurulentus Wiedemann in Meigen, 1820
  • Bombylius fulvus Meigen, 1820
  • Bombylius sulphureus var. dalmatinus Loew, 1855
  • Bombylius ctenopterus var. convergens Loew, 1855
  • Systoechus sulphureus orientalis Zakhvatkin, 1954

Taksonomia

edytuj

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1796 roku przez Johanna Christiana Mikana pod nazwą Bombylius ctenopterus. Lokalizacja typowa znajduje się w Czechach[2].

Morfologia

edytuj

Muchówka ta osiąga od 6 do 9 mm długości ciała[3] o zwartej budowie. Oskórek ma opalizująco czarny, opylony i porośnięty długim[4], gęstym, u samca złotożółtym, a u samicy żółtym i białym owłosieniem[3].

Głowa jest wyraźnie węższa od tułowia, w widoku bocznym prawie trójkątna[4], wskutek wystającej twarzy[3]. Oczy złożone są półkuliste, o całobrzegich tylnych krawędziach[4]; u samców leżą bliżej siebie niż u samic[4][3], będąc rozstawionymi na odległość równą tej między tylnymi przyoczkami. Trzy przyoczka umieszczone są na małym wzgórku przyoczkowym; przednie z nich jest znacznie szersze od tylnych. Czułki są krótsze od głowy, drugi człon mają koralikowaty[4], trzeci zaś tak długi jak dwa poprzednie razem wzięte, wyposażony w dwuczłonową aristę oraz dołek czuciowy[3]. Policzki są bardzo wąskie[4]. Aparat gębowy ma sterczący ku przodowi ryjek[3].

Tułów jest krótki, szeroki, na przedzie wysklepiony. Skrzydła są duże[4], u nasady czerwonobrunatne, gdzie indziej przezroczyste. Komórki podstawowe radialna i medialna są takiej samej długości. Przezmianki są jasne[3]. Odnóża są długie i smukłe[4], ubarwione czarno z jasnymi kolanami[3]. Stopy wieńczą smukłe przylgi oraz długie i ostre pazurki[4].

Odwłok jest podługowato-owalny[4].

Ekologia i występowanie

edytuj

Owad ten zasiedla nasłonecznione skraje lasów, polany leśne, murawy kserotermiczne, skąpo porośnięte wydmy śródlądowe i piaskownie, przydroża, przytorza, parki i ogrody. Owady dorosłe latają od maja do sierpnia. Odwiedzają kwiaty celem żerowania na nektarze[1]. Larwy żerują w złożach jaj owadów prostoskrzydłych[4].

Gatunek palearktyczny[4]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Francji, Belgii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Serbii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej części Rosji. W Afryce Północnej zamieszkuje Maroko, Algierię i Egipt. Ponadto podawany jest z Syberii, Turcji, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu, Izraela, Kazachstanu, Iranu oraz Sinciangu w Chinach[2]. W Polsce jest owadem pospolitym[1].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Systoechus ctenopterus – Bujanka śmigłówka. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-07-26].
  2. a b N.L. Evenhuis, D.J. Greathead: World catalog of bee flies (Diptera: Bombyliidae). Revised September 2015. Bishop Museum, 2015. s. 1-206. [dostęp 2019-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  3. a b c d e f g h Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 24 Bujanki – Bombyliidae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1967.
  4. a b c d e f g h i j k l Frank M. Hull, Bee flies of the world: the genera of the family Bombyliidae, Washington: Smithsonian Institution Press, 1973, DOI10.5962/bhl.title.48406, ISBN 0-87474-131-9.