Ciąża ektopowa, ciąża pozamaciczna (łac. graviditas extrauterina) – ciąża, w której zapłodnione jajo płodowe ulega implantacji poza błoną śluzową jamy macicy[1]. Zwykle jest zlokalizowana w obrębie jajowodu (97% przypadków[2]), rzadziej w obrębie jajnika, otrzewnej lub szyjki macicy[3]. Ze względu na lokalizacje wyróżnia się: ciążę jajowodową, jajnikową, brzuszną i inne. Ciąża pozamaciczna często kończy się poronieniem, ale może też być przyczyną pęknięcia jajowodu i niekiedy śmiertelnego krwotoku do jamy otrzewnej. Ciąża pozamaciczna stanowi przyczynę 10–15% zgonów kobiet w ciąży[1].

Ciąża ektopowa
graviditas extrauterina
Ilustracja
Ciąża jajowodowa
Klasyfikacje
ICD-10

O00
Ciąża pozamaciczna

DiseasesDB

4089

MedlinePlus

000895

MeSH

D011271

Ludzki zarodek w 7 tygodniu ciąży jajowodowej, wielkości 10 mm.
Ludzki zarodek w 9 tygodniu ciąży jajowodowej.
Ilustracja ciąży pozamacicznej (Regnier de Graaf, XVII wiek)

Epidemiologia

edytuj

Ciąża pozamaciczna stanowi około 2% wszystkich ciąż. Odsetek ten jest różny w zależności od rozpowszechnienia czynników ryzyka i statusu socjoekonomicznego w poszczególnych regionach świata. W krajach wysokorozwiniętych obserwuje się wzrost zapadalności[3][1].

Rozpoznanie

edytuj

Podejrzewać ciążę pozamaciczną należy zawsze w przypadku wystąpienia następujących objawów:

  • zatrzymanie miesiączki
  • pojawiające się krwawienie z dróg rodnych (po kilku tygodniach, zwykle w drugim miesiącu od zatrzymania miesiączki)
  • ból brzucha.

W początkowym okresie przebieg jest bezobjawowy, następnie pojawiają się jednostronne bóle brzucha i plamienia, wreszcie nasilające się bóle powodują pojawianie się objawów ogólnych (bladość, poty, tachykardia), czyli symptomów rozwijającego się wstrząsu.

Diagnostyka różnicowa

edytuj

W diagnostyce różnicowej ciąży pozamacicznej należy uwzględnić[2]:

Czynniki ryzyka

edytuj

Do czynników ryzyka ciąży pozamacicznej zalicza się:

Lokalizacja

edytuj
  • ciąża jajowodowa (zarodek rozwija się w jajowodzie) – najczęstsza
    • w części bańkowej jajowodu (80%)
    • w cieśni jajowodu (12%)
    • w strzępkach jajowodu (5%)
  • ciąża brzuszna (w obrębie jamy brzusznej; 1,4%)
  • ciąża jajnikowa (w obrębie jajnika; 0,2%)[2]

Częstość lokalizacji ciąży pozamacicznej ulega modyfikacji w przypadku rozpatrywania grupy kobiet, u których uprzednio wystąpiła już ciąża jajowodowa, wtedy wzrasta jej ponowne ryzyko. U kobiet poddanych leczeniu metodami wspomaganego rozrodu rozpoznaje się częściej ciążę zlokalizowaną w jajniku – 3,2% wszystkich ciąż pozamacicznych[2].

Przebieg

edytuj

Z uwagi na to, że 97% ciąż pozamacicznych rozwija się w jajowodzie[2] (najczęściej dochodzi do tej sytuacji w wypadku zaburzenia jego drożności), możliwe są dwie sytuacje:

  • uwolnienie się jaja do jamy otrzewnowej, tak zwane poronienie trąbkowe (łac. abortus tubarius)
  • pęknięcie jajowodu (łac. ruptura tubae uterinae), które przebiega z objawami wstrząsu.

Leczenie

edytuj

Stosuje się trzy strategie postępowania:

  • postępowanie wyczekujące
  • leczenie farmakologiczne (metotreksat)
  • leczenie operacyjne (laparotomię lub laparoskopię).

Klasyfikacja ICD10

edytuj
kod ICD10 nazwa choroby
ICD-10: O00 Ciąża pozamaciczna
ICD-10: O00.0 Ciąża brzuszna
ICD-10: O00.1 Ciąża jajowodowa
ICD-10: O00.2 Ciąża jajnikowa
ICD-10: O00.8 Inna ciąża pozamaciczna
ICD-10: O00.9 Ciąża ektopowa nieokreślona

Przypisy

edytuj
  1. a b c B.P. Goksedef, S. Kef, A. Akca, R.N. Bayik i inni. Risk factors for rupture in tubal ectopic pregnancy: definition of the clinical findings. „Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol”. 154 (1), s. 96–99, styczeń 2011. DOI: 10.1016/j.ejogrb.2010.08.016. PMID: 20888681. 
  2. a b c d e Grzegorz Bręborowicz (red.). Położnictwo i ginekologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 89 i nast. ISBN 83-200-3082-X.
  3. a b Grzegorz Jakiel, Dorota Robak-Chołubek, Joanna Tkaczuk-Włach. Ciąża ektopowa. „Przegląd menopauzalny”. 1, 2006. 
  4. J.I. Tay, J. Moore, J.J. Walker. Ectopic pregnancy. „West J Med”. 173 (2), s. 131–134, sierpień 2000. PMID: 10924442.