Wikipedia

Czesław Szystowski

generał brygady WP

Czesław Stefan Szystowski (ur. 10 sierpnia 1893 w Rydze, zm. 17 czerwca 1970 w Warszawie) – generał brygady Wojska Polskiego.

Czesław Szystowski
Ilustracja
Ppłk Czesław Szystowski przed 1932
generał brygady generał brygady
Pełne imię i nazwisko

Czesław Stefan Szystowski

Data i miejsce urodzenia

10 sierpnia 1893
Ryga

Data i miejsce śmierci

17 czerwca 1970
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1914–1949

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie
ludowe Wojsko Polskie

Formacja

Armia Wielkopolska

Jednostki

I Korpus Polski,
1 Dywizja Strzelców Wielkopolskich,
14 Wielkopolska Dywizja Piechoty,
Wyższa Szkoła Wojenna,
Oddział IV Sztabu Generalnego WP,
11 Karpacki Pułk Artylerii Lekkiej,
25 Pułk Artylerii Lekkiej,
17 Wielkopolska Dywizja Piechoty,
Łódzki Okręg Wojskowy,
Głównego Inspektorat Artylerii WP,
Akademia Sztabu Generalnego

Stanowiska

oficer operacyjny sztabu dywizji, asystent w W.S.Woj., zastępca dowódcy pułku artylerii, dowódca pułku artylerii, dowódca artylerii dywizyjnej, dowódca artylerii OW, szef sztabu Głównego Inspektoratu Artylerii WP, szef sztabu Dowództwa Wojsk Lądowych

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-ukraińska,
wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa:

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Niepodległości Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Srebrny za Długoletnią Służbę Medal Brązowy za Długoletnią Służbę Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława IV klasy (Imperium Rosyjskie) Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Do 1912 ukończył 7 klas Szkoły Realnej w Mińsku. Podczas nauki szkolnej działał w Bratniej Pomocy oraz należał do Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół". Współorganizował tajne stowarzyszeni Koło Narodowe, którego celem było samokształcenie w duchu narodowym, był jego wiceprezesem i kierownikiem sekcji geograficznej oraz bibliotecznej. Jako członek od 1911 tajnego Stowarzyszenia. "P" w Wilnie zajmował się kolportażem nielegalnych wydawnictw polskich w Mińsku[1]. W październiku 1912 został powołany do odbycia jednorocznej obowiązkowej służby wojskowej w armii rosyjskiej. Został przydzielony do 6 baterii 30 Brygady Artylerii w Mińsku i do marca 1913 odbywał szkolenie w brygadowej szkole podoficerskiej. Po ukończeniu szkolenia został zwolniony do rezerwy w stopniu chorążego artylerii[2]. Na początku 1914 podjął studia w Instytucie Politechnicznym w Rydze.

W maju 1914 został powołany na ćwiczenia na Poligonie Artyleryjskim w Baranowiczach. Po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany jako dowódca 2 plutonu 5 baterii 76 Brygady Artylerii. Brał udział w walkach na Froncie Północno-Zachodnim, m.in. w Prusach Wschodnich. W 1915 był kontuzjowany podczas walk. W lipcu 1915 awansował na podporucznika artylerii. Od października 1915 był oficerem zwiadu 11 baterii 76 Brygady Artylerii, a później adiutantem dywizjonu artylerii. W kwietniu 1916 awansował na porucznika, a od czerwca 1916 był oficerem do zleceń Inspektora Artylerii 27 Korpusu Armijnego.

Po rewolucji bolszewickiej wystąpił w listopadzie 1917 z armii rosyjskiej i wstąpił do I Korpusu Polskiego w Rosji. Był początkowo młodszym oficerem 5 baterii 11 Brygady Artylerii, potem w w Inspektoracie Artylerii Korpusu. W stopniu porucznika został 24 grudnia 1917 oficerem łącznikowym 2. Strzeleckiej Brygady Artylerii 2. Dyw. Strzelców Polskich. Przeniesiony 25 stycznia 1918 z powrotem do Inspektoratu Artylerii, a 5 kwietnia 1918 do Wydz. Frontowego, pełnił funkcję oficera do zleceń, a następnie starszego adiutanta sztabowego. Po rozbrojeniu Korpusu przez Niemców został 4 lipca 1918 zdemobilizowany i wrócił do rodzinnych Werkał[1]. Po demobilizacji korpusu przebywał bez przydziału do 13 grudnia 1918, a następnie był szefem sztabu Dowództwa Samoobrony Litwy i Białorusi w Wilnie. Od 1 stycznia 1919 adiutant dowódcy Okręgu Generalnego WP Litwy i Białorusi gen.-podporucznika Władysława Wejtko. Wilno opuścił 5 stycznia 1919 wraz z oddziałami ułanów rtm. Jerzego Dąbrowskiego[1].

4 lutego 1919 przyjęty został do Sił Zbrojnych Polskich w byłym zaborze pruskim i wyznaczony na stanowisko I adiutanta dowódcy, a następnie oficera sztabu 1 Dywizji Strzelców Wielkopolskich. Dekretem Naczelnej Rady Ludowej Nr 56 z 23 maja 1919 awansowany na kapitana artylerii ze starszeństwem z dniem 1 lutego 1916[3]. W grudniu 1919 ukończył kurs doskonalący w Wyższej Szkole Sztabu Generalnego w Warszawie. Po ukończeniu kursu został I oficerem sztabu - szefem wydziału operacyjnego i informacji 1 Dywizji Strzelców Wielkopolskich, a od maja 1920 szefem sztabu Dowództwa Grupy Operacyjnej gen. Władysława Pobojewskiego. 1 czerwca 1920 został szefem sztabu 14 Dywizji Strzelców Wielkopolskich i na tym stanowisku wziął udział w wojnie z Ukraińcami i bolszewikami.

Po powrocie dywizji do Poznania nadal pełnił funkcję szefa sztabu dywizji. Od lutego do marca 1921 ukończył Kurs Informacyjny Wyższych Dowódców w Poznaniu. W maju 1922 awansował do stopnia majora. W latach 1922–1923 był słuchaczem Kursu Doszkolenia w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie, pozostając oficerem nadetatowym 14 pułku artylerii polowej w Poznaniu[4]. Z dniem 15 października 1923 otrzymał dyplom naukowy oficera Sztabu Generalnego i przydzielony został do Wyższej Szkoły Wojennej, w charakterze asystenta, pozostając nadal oficerem nadetatowym 14 pułku artylerii polowej[5].

1 grudnia 1924 roku został awansowany na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 25. lokatą w korpusie oficerów artylerii[6]. W październiku 1925 został dowódcą 1 dywizjonu w 15 Pułku Artylerii Lekkiej, pełnił także czasowo funkcję zastępcy dowódcy pułku. Od listopada 1926 pełnił służbę w Oddziale IV Sztabu Głównego w Warszawie jako inspektor transportu i szef grupy inspektorów, pozostając w ewidencji kadry oficerów artylerii[7]. Od listopada 1927 był szefem wydziału komunikacji i transportu oraz zastępcą szefa Komunikacji Wojskowej Oddziału IV Sztabu Generalnego (od 1928 Sztabu Głównego WP). 21 stycznia 1930 roku został przeniesiony do 11 pułku artylerii polowej w Stanisławowie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[8][9]. Z dniem 1 października 1931 roku został przeniesiony do 25 pułku artylerii polowej w Kaliszu na stanowisko dowódcy pułku[10][11]. 17 grudnia 1933 roku został awansowany na pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1934 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów artylerii[12]. W maju 1935 ukończył Kurs Wyższych Oficerów Artylerii w Wilnie. W dniach 28 listopada–7 grudnia 1938 był słuchaczem kursu doskonalącego dla wyższych dowódców w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.

W 1938 został dowódcą artylerii dywizyjnej 17 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty, z którą odbył kampanię wrześniową w składzie Armii „Poznań”. Brał udział w walkach pod Łęczycą (9-12 września 1939), pod Sochaczewem (16 września 1939) i w Puszczy Kampinoskiej (17-21 września 1939). Podczas walk nad Bzurą był czasowo dowódcą dywizji, po tym gdy do niewoli dostał się dotychczasowy jej dowódca płk Mieczysław Mozdyniewicz. 21 września został ranny w prawą rękę i w twarz, przebywał na leczeniu w Warszawie. Od 29 września 1939 przebywał w niewoli niemieckiej, kolejno w Oflagu II A Prenzlau (do marca 1941), w Oflagu II D Neubrandenburg (do sierpnia 1943 był starszym obozu), a następnie do 31 stycznia 1945 w Oflagu II C Woldenberg[13]. Bezpośrednio przed wyzwoleniem oflagu stanął na czele grupy jeńców i zorganizował czynny opór przeciwko konwojowi niemieckiemu ewakuującemu obóz na zachód[2].

Po II wojnie światowej przyjęty w lipcu 1945 do ludowego Wojska Polskiego w stopniu pułkownika dyplomowanego artylerii. W sierpniu 1945 został wyznaczony na członka Komisji Kwalifikacyjnej przy Departamencie Personalnym MON - 23 sierpnia 1945 został przewodniczącym tej komisji. W okresie od 25 listopada 1945 do 1 września 1946 dowodził artylerią Okręgu Wojskowego Nr VI w Łodzi[14], następnie objął stanowisko szefa sztabu Głównego Inspektoratu Artylerii WP. Na mocy uchwały Prezydium Krajowej Rady Narodowej z 17 grudnia 1946 został nominowany na stopień generała brygady z prawem do noszenia dystynkcji od 24 grudnia 1946. Od marca 1949 był starszym wykładowcą artylerii w Akademii Sztabu Generalnego WP. 10 listopada 1949 został zwolniony z tego stanowiska, a na mocy rozkazu personalnego MON z 23 listopada 1949 został przeniesiony w stan spoczynku z dniem 21 listopada 1949. Na emeryturze mieszkał w Warszawie. Pozostawił relację z kampanii 1939 r. pt. Mój wrzesień 1939, zdeponowaną w Instytucie Polskim i Muzeum gen. W. Sikorskiego w Londynie - którą opublikował w 1967 w „Gazecie Poznańskiej” (nr 203).

Pochowany wraz z żoną na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 18 B-5-8)[15].

Ordery i odznaczenia edytuj

Życie prywatne edytuj

Pochodził z polskiej rodziny ziemiańskiej mieszkającej na Białorusi, herbu Dołęga. Był synem inżyniera komunikacji i hydrotechnika Mieczysława (1859-1915) i Władysławy z Knapskich (1870-1949)[1]. Miał dwie siostry Aldonę Helenę (1890-1912) i Grażynę Marię (1902-1978), oraz dwóch braci: zawodowych oficerów WP: Edwarda Stanisława (1896-1939) i Franciszka Zygmunta (1896-1991)[1]. Żonaty z Aleksandrą z domu Janiszewską, dziedziczką majątku Onufrów w pow. ihumeńskim (ur. 1896)[23]

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e Daniel Koreś, Szystowski Czesław Stefan (1893-1970), Polski Słownik Biograficzny, t. 50, Warszawa-Kraków 2025, s. 354-356
  2. ↑ a b Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. IV:S-Z, Toruń 2010, s. 84–87
  3. ↑ Tygodnik Urzędowy NRL Nr 16 z dnia 04.06.1919 r.
  4. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 741, 816.
  5. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 662, 738, 1362.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 733.
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 430, 450.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 21 stycznia 1930 roku, s. 8.
  9. ↑ Lista oficerów dyplomowanych 1931 ↓, s. 23.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931 roku, s. 235.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 177, 693.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 18 grudnia 1933 roku, s. 301.
  13. ↑ Olesik 1988 ↓, s. 330-331, 337.
  14. ↑ Witold Jarno, Dowództwo Okręgu Wojskowego nr VI Łódź na stopie pokojowej w latach 1945–1946, Rocznik Łódzki, tom LIX, Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Łodzi, Łódź 2012, ISBN 978-83-932421-2-2, s. 143.
  15. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 18 lutego 1922 roku, s. 104.
  17. ↑ M.P. z 1947 r. nr 23, poz. 88 „za bohaterskie czyny i dzielne zachowanie się w walce z niemieckim najeźdźcą, oraz za gorliwą pracę i sumienne wypełnianie obowiązków służbowych”.
  18. ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 77)
  19. ↑ Rozporządzenie Kierownika MSWojsk. L. 4597/22 (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 9, s. 315)
  20. ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 101 „za zasługi na polu organizacji, wyszkolenia i administracji wojska”.
  21. ↑ M.P. z 1933 r. nr 212, poz. 238 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  22. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 430.
  23. ↑ Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943-1990 t. IV: S-Z, Toruń 2010, s. 84-87

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czesław_Szystowski&oldid=72374469”