Danuta Rago
Danuta Rago (ur. 17 sierpnia 1934 w Dobrem, zm. 19 grudnia 2000 w Piasecznie[1]) – fotoreporterka w prasie polskiej, dziennikarka, artystka fotografka[2]; specjalizowała się w fotografii portretowej.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Po maturze w 1952 r. została zatrudniona w pracowni fotograficznej Zarządu Ochrony Zabytków w Ministerstwie Kultury i Sztuki, jednak po roku rozpoczęła studia na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. W tym czasie poślubiła Lecha Grabowskiego – krytyka sztuki, autora tekstów z zakresu krytyki i historii fotografii. Po urodzeniu syna przerwała studia aktorskie i znalazła zatrudnienie w Ośrodku Dokumentacji Zabytków PAN w Warszawie. Naukę kontynuowała na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego w trybie eksternistycznym[1].
W 1995 r. działała w Studenckim Teatrem Satyryków w Warszawie. Wówczas spotkała Grzegorza Lasotę, redaktora „Sztandaru Młodych”, który stworzył jej możliwość publikacji pierwszych zdjęć. W tym czasie wyszła za mąż za Wiesława Nowakowskiego[1].
Działalność fotograficzna edytuj
Od 1955 r. współpracowała z pismami i agencjami prasowymi jako fotoreporterka, a fotografia stała się nie tylko jej pasją, ale także zawodem. Zdjęcia Danuty Rago publikowano w „Walce Młodych”, „Sztandarze Młodych”, pracowała także dla Agencji Robotniczej oraz tygodnika „Świat” (1956-1969), a od 1966 r. związana była z Centralną Agencją Fotograficzną. Po powstaniu tygodnika „Perspektywy” (1969-1990) zaproponowano jej współpracę, początkowo w dziale fotoreporterskim. W 1977 r. awansowała na szefa działu, zastąpiła Renarda Dudleya. Funkcję tę pełniła do emerytury, w tym samym czasie pismo przestało istnieć[1].
Danuta Rago uczestniczyła w wystawach fotograficznych, zasiadała w jury konkursów fotografii (od 1975 r. w konkursie Interpress Foto w Berlinie). Cztery razy wyróżniano ją podczas World Press Foto[3].
Od 1959 r. była członkinią zarządu Klubu Fotografii Prasowej Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Od 1976 należała do Związku Polskich Artystów Fotografików. W latach 1990–1995 pełniła funkcję prezeski (największego) Okręgu Warszawskiego Związku Polskich Artystów Fotografików[3]. Angażowała się w organizację wystaw. Wśród nich były wystawy historyczne, międzynarodowe, m.in.: Jubileusz Warszawski (1996); wystawy związane z półwieczem ZPAF (1997) – Gumy, Tadeusz Wański, W Kazimierzu nad Wisłą, Tadeusz Cyprian (1998), Tadeusz Kantor i jego teatr (1998)[3]. Dzięki niej powstało także kilka publikacji tematycznych[1].
Twórczość edytuj
Tematyka jej zdjęć jest szeroka. Dokumentowała współczesne jej wydarzenia i problemy (wyjazd Mazowsza do USA, kopalnie diamentów w Jakucji, praca robotników na wielkich budowach, codzienność prowincji)[4].
Fotografia portretowa edytuj
W pracy reporterskiej interesował ją jednak przede wszystkim portret sytuacyjny[4]. Fotografowała zarówno przypadkowo spotkanych ludzi, jak i znane osoby: polityków, naukowców, aktorów, muzyków, z którymi zetknęła się podczas dziennikarskiej pracy. Wśród nich byli: Robert Graves, Maria Kuncewiczowa, Ewa Demarczyk, Jan Cybis, Helena Rubinstein, Melchior Wańkowicz, Władysław Broniewski, Jadwiga Grabowska, Friedrich Dürrenmatt[4]. Zdjęcia Rago, zwykle czarno-białe, powstały bez używania dodatkowego światła, a prezentowane na nich osoby ukazywała w naturalnym oświetleniu, co było charakterystyczne dla jej techniki[3].
Powstające od lat 50. portrety przedstawiano na wystawach indywidualnych. Wernisaż pierwszej – Szkice do człowieczej struktury – odbył się w 1971 r. Podsumowaniem jej pracy i najważniejszą manifestacją twórczą stała się ostatnia wystawa Narodziny fotografa w 1999 r. W ocenie Anny Duńczyk: „Zaprezentowane portrety robione z zamysłem, odsłaniają osobowość fotografowanego, charakter i nastrój chwili. Bezpośredni i ujmujący sposób bycia zjednywał jej ludzi, nigdy nie reżyserowała sytuacji. Niemniej jednak jej wieloletnia praca reporterska miała wpływ na dziennikarski sposób interpretacji rzeczywistości”[3].
Odznaczenia edytuj
- Złoty Krzyż Zasługi (1979)[5];
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1989)[5].
Wystawy indywidualne edytuj
- Szkice do człowieczej struktury (1971) Warszawa; MPiK Ściana Wschodnia;
- Portrety (1980) Warszawa, Rzeszów, Piła;
- Narodziny fotografa (1999), Warszawa, Stara Galeria ZPAF;
- Panorama Racławicka (1979) Warszawa;
- Ołtarz Mariacki Wita Stwosza (1986) Warszawa, Kraków, Norymberga, Londyn, Wiedeń[3];
- Fabryka złudzeń (2023) Warszawa[5].
Ilustracje do książek edytuj
- Giaur wśród Jankesów Wiesław Górnicki;
- Lena płynie na północ Wiesław Nowakowski[3].
Albumy edytuj
- FSM Polmo Bielsko-Biała (1979);
- Ołtarz Mariacki Wita Stwosza (1987);
- Kolekcja im. Jana Pawła II – Fundacja Janiny i Karola Porczyńskich (1988),
- z Z. Siemaszką Der Krakauer Marien Altar Veit Soss, Lipsk 1922[3].
Nagrody edytuj
- 1962 Interpress Foto w Budapeszcie – Srebrny Medal;
- 1962, 1963,1968, 1976 World Press Photo w Holandii – dyplomy honorowe;
- 1976 Człowiek i Morze Czarne – Brązowy Medal[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Anna Duńczyk, Danuta Rago, [w:] Karolina Lewandowska (red.), Dokumentalistki: polskie fotografki XX wieku, wyd. I, Album tow. wystawie Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, 2008, Warszawa: Bosz, 2008, s. 223, ISBN 978-83-7576-006-4.
- ↑ Rago Danuta, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2020-09-09].
- ↑ a b c d e f g h i Danuta Rago – wystawa w Starej Galerii ZPAF [online], fototapeta.art.pl [dostęp 2020-09-09].
- ↑ a b c Danuta Rago nie żyje, [w:] J.W., Rzeczpospolita, „Rzeczpospolita”, 20 grudnia 2000.
- ↑ a b c Fabryka złudzeń. Fotografie Danuty Rago – wystawa w Warszawie – Związek Polskich Artystów Fotografików [online], zpaf.pl [dostęp 2023-10-20] (pol.).