Wikipedia

David Niven

aktor brytyjski

David Niven (właśc. James David Graham Niven; ur. 1 marca 1910 w Londynie, zm. 29 lipca 1983 w Château-d’Œx) – brytyjski aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, a także oficer i pisarz.

David Niven
Ilustracja
David Niven (1937)
Imię i nazwisko

James David Graham Niven

Data i miejsce urodzenia

1 marca 1910
Londyn

Data i miejsce śmierci

29 lipca 1983
Château-d’Œx

Zawód

aktor, żołnierz, pisarz

Współmałżonek

Primula Rollo
(1940–1946; jej śmierć)
Hjördis Genberg
(1948–1983; jego śmierć)

Lata aktywności

1932–1983

Odznaczenia
Legionista Legii Zasługi (USA)
Multimedia w Wikimedia Commons

W 1959 był współgospodarzem 31. ceremonii wręczenia Oscarów i do tej pory jedynym aktorem w historii, który zdobył Oscara w tym samym roku za główną rolę w filmie Delberta Manna Osobne stoliki (1958)[1], pełniąc jednocześnie funkcję gospodarza.

W 1960 otrzymał dwie własne gwiazdy w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdujące się przy 1623 Vine Street i 6384 Hollywood Boulevard[2][3].

Życiorys

edytuj

Niven urodził się w Londynie. Jego ojciec, porucznik William Edward Graham Niven, zginął w trakcie bitwy o Gallipoli (21 sierpnia 1915)[4]. David Niven kształcił się między innymi w Stowe School, a od 1928 roku uczęszczał do Royal Military Academy Sandhurst, szkoły kształcącej zawodowych oficerów[5]. Po ukończeniu Sandhurst w 1930 otrzymał stopień podporucznika i przydział w Highland Light Infantry[6]. W kolejnych latach służył na Malcie i w Dover[7], a 30 stycznia 1933 został awansowany na porucznika[8]. Jeszcze w 1933, po kłótni z przełożonym (za co został aresztowany), odszedł z wojska[9]. O rezygnacji ze służby poinformował dowództwo telegramem[7]. Niven wyjechał do USA, w 1934 osiadając w Hollywood, gdzie pracował jako statysta, a następnie podpisał długoletni kontrakt z wytwórnią Samuela Goldwyna. W tym czasie grał głównie role drugoplanowe m.in. w Buncie na Bounty (1935)[10].

Dwa dni po wybuchu II wojny światowej podjął decyzję o powrocie do ojczyzny i ponownym wstąpieniu do British Army[11]. W lutym 1940 otrzymał przydział porucznika w pułku Rifle Brigade (The Prince Consort's Own)[12]. Wkrótce przeniósł się do Commando, gdzie dowodził oddziałem Phanton, a 18 sierpnia 1941 został awansowany na kapitana[13]. Brał udział między innymi w lądowaniu w Normandii i operacji Copperhead; w trakcie służby zagrał także w dwóch filmach propagandowych: The First of the Few (1942) i The Way Ahead (1944)[6]. Niven został zdemobilizowany w stopniu podpułkownika[7]. Po powrocie do USA odznaczony Legią Zasługi[14].

Do kina wrócił tuż po zakończeniu wojny, występował głównie w produkcjach brytyjskich i amerykańskich. Chętnie współpracował z telewizją. W 1971 wydał autobiografię Księżyc jest balonem (The Moon's A Balloon).

Grał w filmach różnorodnych gatunkowo (choć najczęściej komediach) i specjalizował się w rolach dobrze wychowanych Brytyjczyków z wyższych sfer – oficerów, dyplomatów, ekscentrycznych bogaczy i lordów. Oscara otrzymał za pierwszoplanową rolę w dramacie Osobne stoliki w 1959. Najsłynniejszą jego rolą jest kreacja sir Charlesa Lyttona, uroczego złodzieja klejnotów w serii filmów o inspektorze Clouseau. Inne znaczące pozycje filmowe w których wystąpił to m.in.: W 80 dni dookoła świata (1956), Działa Navarony (1961), Casino Royale (1967) czy Ucieczka na Atenę (1979).

W 1981 zdiagnozowano u niego stwardnienie zanikowe boczne (ALS). Zmarł w swoim szwajcarskim domu 29 lipca 1983 w wieku 73 lat. Został pochowany na cmentarzu w Château-d'Œx[15][16][17].

Życie prywatne

edytuj

W 1940 roku zawarł związek małżeński z Primulą Rollo (1918–1946). Para miała dwóch synów, Davida Jr. (ur.1942) i Jamesa Grahama (ur. 1945). Primula zmarła w wieku 28 lat, wskutek złamania podstawy czaszki po upadku ze schodów w rezydencji Tyrone'a Powera w Beverly Hills w Kalifornii[18][16].

W 1948 roku Niven ożenił się ze szwedzką modelką Hjördis Pauliną Genberg (1919–1997)[19], z którą adoptował dwie córki Kristinę i Fionę[20].

Filmografia

edytuj

Nagrody

edytuj
Rok Nagroda Kategoria Film
1954 Złoty Glob Najlepszy aktor w filmie komediowym lub musicalu Niebieski księżyc (1953)
1958 Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych Najlepszy aktor Osobne stoliki (1958)
1959 Nagroda Akademii Filmowej Najlepszy aktor pierwszoplanowy
Złoty Glob Najlepszy aktor w filmie dramatycznym
1981 Brytyjska Nagroda Filmowa „Evening Standard” Nagroda specjalna –

Przypisy

edytuj
  1. ↑ David Niven Awards. FamousFix. [dostęp 2022-08-21]. (ang.).
  2. ↑ David Niven. Walk of Fame. [dostęp 2022-08-21]. (ang.).
  3. ↑ Michael Seiler: Hollywood Star Walk: David Niven. „Los Angeles Times”, 1983-07-30. [dostęp 2022-08-21]. (ang.).
  4. ↑ We remember William Edward Graham Niven. livesofthefirstworldwar.iwm.org.uk. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  5. ↑ Hugh Massingberd: It’s being so cheerful that keeps me going. spectator.co.uk. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  6. ↑ a b Biography - The Official Licensing Website of David Niven. cmgww.com. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  7. ↑ a b c Sandhurst Trust: David Niven. sandhursttrust.org. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  8. ↑ THE LONDON GAZETTE, 31 stycznia 1933, str. 674. thegazette.co.uk. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  9. ↑ Five Film Stars' Wartime Roles. iwm.org.uk. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  10. ↑ Hal Erickson: David Niven Biography. AllMovie. [dostęp 2022-08-21]. (ang.).
  11. ↑ Otto Friedrich: City of Nets: A Portrait of Hollywood in the 1940s. books.google.pl. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  12. ↑ SUPPLEMENT TO THE LONDON GAZETTE, 5 kwietnia 1940, str. 1978. thegazette.co.uk. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  13. ↑ The Quarterly Army List (October–December 1943: Part II). London: HM Stationery Office. 1943. str. 1368b. archive.org. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  14. ↑ SUPPLEMENT TO THE LONDON GAZETTE, 8 listopada 1945, str. 5461. thegazette.co.uk. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  15. ↑ David Niven | Biography, Movies, & Facts | Britannica [online], www.britannica.com, 25 lipca 2024 [dostęp 2024-08-01] (ang.).
  16. ↑ a b Karin J. Fowler (1995) David Niven: a Bio-Biography, Greenwood Press. ISBN 978-0313280443
  17. ↑ Ap, Burial Rites for David Niven Held in Small Swiss Village, „The New York Times”, 3 sierpnia 1983, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-08-01] (ang.).
  18. ↑ http://nla.gov.au/nla.news-article59355516
  19. ↑ Charlie Bradley, David Niven wife: Roger Moore claimed Niven's wife 'was b**** to him' [online], Express.co.uk, 27 lutego 2022 [dostęp 2024-08-01] (ang.).
  20. ↑ A well kept secret, 1964 [online], Hjördis Genberg Niven, 14 czerwca 2016 [dostęp 2024-08-01] (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=David_Niven&oldid=76760021”