Dawidowicze

wieś w województwie podlaskim

Dawidowicze (białorus. Давідо́вічы, w miejsc. gwarze Davídovci, Strylciế[6]) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Zabłudów[5][7].

Dawidowicze
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

białostocki

Gmina

Zabłudów

Liczba ludności (2011)

65[2][3]

Strefa numeracyjna

85

Kod pocztowy

16-060[4]

Tablice rejestracyjne

BIA

SIMC

0044457[5]

Położenie na mapie gminy Zabłudów
Mapa konturowa gminy Zabłudów, na dole znajduje się punkt z opisem „Dawidowicze”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Dawidowicze”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Dawidowicze”
Położenie na mapie powiatu białostockiego
Mapa konturowa powiatu białostockiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Dawidowicze”
Ziemia52°56′28″N 23°21′28″E/52,941111 23,357778[1]
Prawosławne krzyże epidemiczne w lesie nieopodal wsi

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego

Historia

edytuj

Według Powszechnego Spisu Ludności przeprowadzonego w 1921 roku wieś liczyła 20 domostw, które zamieszkiwało 112 osób. Wszyscy mieszkańcy Dawidowicz zadeklarowali wówczas białoruską przynależność narodową oraz wyznanie prawosławne[8].

Przez okolice Dawidowicz przebiegał front II wojny światowej. Do dziś w pobliskim lesie zachowały się ślady po okopach.

Dnia 19 lipca 2015 r. przez wieś Dawidowicze i jej najbliższe okolice przeszła potężna nawałnica wyrządzająca ogromne spustoszenia. Wiatr, który osiągał prędkość ponad 100 km/h, powalił wiele drzew oraz poważnie uszkodził i pokaźną liczbę budynków mieszkalnych i gospodarczych, zaś intensywne opady spowodowały lokalne podtopienia[9].

Dnia 8 sierpnia 2015 r. odsłonięto we wsi pomnik upamiętniający tragedię bieżeństwa z 1915 r., kiedy to wszyscy mieszkańcy wsi zostali zmuszeni do ewakuacji w głąb Imperium Rosyjskiego. Powrócili oni dopiero w okresie międzywojnia. Z tułaczki po Rosji wróciło zaledwie 60% mieszkańców Dawidowicz[10].

Zabytki

edytuj
  • cmentarz wojenny z czasów I wojny światowej - nekropolia żołnierzy armii niemieckiej zlokalizowana w lesie na południowy wschód od zbudowań wsi. Współcześnie nie zachowały się na niej żadne nagrobki, a jedynie rów odwadniający i wał ziemny stanowiący ogrodzenie cmentarza. Cmentarz jest przykładem typowego projektu sepulkralnego armii niemieckiej z czasów I wojny światowej[11].

Język

edytuj

W Dawidowiczach występuje ukraińska gwara podlaska (dialekt zachodniopoleski języka ukraińskiego)[12][13]. Pod względem etnograficznym wieś Dawidowicze (obok Soc czy Trześcianki) to jedna z najdalej wysuniętych na północ, a tym samym jedna z niewielu położonych na północ od rzeki Narew, miejscowości na mapie ziem ukraińskiego kręgu językowo-kulturowego[12]. Sąsiednie Ostrówki przynależą już do białoruskiego kręgu językowego, gdyż gwara tej wsi nosi cechy typowo białoruskie[13]. Przebiegająca nieopodal Dawidowicz granica językowa pomiędzy gwarami białoruskimi i ukraińskimi ukształtowała się jeszcze w XII w., kiedy to wschodnie Podlasie od północy zasiedlała ludność ruska wywodząca się znad Niemna, zaś od południa ludność ruska z terenów Wołynia[14]. Z racji położenia geograficznego mieszkańcy Dawidowicz nigdy jednak nie wykształcili ukraińskiej świadomości narodowej i określają się jako Białorusini[8]. Współcześnie ukraińska gwara mieszkańców Dawidowicz jest używana jedynie przez starsze pokolenie mieszkańców wsi i nie jest przekazywana młodszym pokoleniom, w związku z czym przewiduje się jej całkowite wymarcie w najbliższej przyszłości.

Związani z Dawidowiczami

edytuj

Prawosławni mieszkańcy wsi przynależą do parafii pw. Opieki Matki Bożej w pobliskich Puchłach, a wierni kościoła rzymskokatolickiego do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Narwi[15].

Wieś oraz jej mieszkańcy są bohaterami reportażu Alicji Grzechowiak pt. "Halimony", zrealizowanego w 2019 r. w ramach cyklu Białostockiej Szkoły Reportażu i wyemitowanego przez TVP3 Białystok[16].

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 21575
  2. Wieś Dawidowicze w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-11-02], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 207 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. Dawidowicze. [w:] Pudlaśki nazvy [on-line]. Svoja.org: Pudlaśka mova, język podlaski. [dostęp 2016-02-22].
  7. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  8. a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 32.
  9. Dariusz Wojtecki: Likwidacja szkód po wichurach. Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Białymstoku, 20 lipca 2015. [dostęp 2016-06-19].
  10. Dorota Wysocka. Krzyże pamięci. „Przegląd Prawosławny”. 11 (365), listopad 2015. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. ISSN 1230-1078. [dostęp 2016-02-22]. 
  11. cmentarz wojenny żołnierzy armii niemieckiej i rosyjskiej z I w. św. w Dawidowiczach. zabytek.pl. [dostęp 2023-12-26].
  12. a b c Roman Wysocki. Historia jednej wsi. „Над Бугом і Нарвою”. 6 (22), 1995. Związek Ukraińców Podlasia. ISSN 1230-2759. [dostęp 2016-02-22]. (pol.). 
  13. a b Michał Sajewicz. Nasza mowa prosta, czyli o białorusko-ukraińskiej granicy językowej na Białostocczyźnie. „Над Бугом і Нарвою”. 3, maj-czerwiec 1992. Związek Ukraińców Podlasia. ISSN 1230-2759. [dostęp 2016-06-26]. (pol.). 
  14. Jerzy Hawryluk. PODLASIE NA PRZESTRZENI WIEKÓW cz. V: Wiejska kolonizacja Podlasia w XV-XVII w. „Над Бугом і Нарвою”. 3-4 (7-8), marzec-kwiecień 1993. Związek Ukraińców Podlasia. [dostęp 2016-06-26]. (pol.). 
  15. Opis parafii na stronie diecezji
  16. Alicja Grzechowiak: Halimony. [w:] Białostocka Szkoła Reportażu [on-line]. TVP3 Białystok - Telewizja Polska S.A. Oddział w Białymstoku, 30.10.2016. [dostęp 2019-11-02].